Verschillende situaties
Er zijn verschillende situaties mogelijk voor het realiseren van mantelzorg:
- Een mantelzorgwoning als tijdelijke unit in de tuin plaatsen.
- Een bestaande garage of schuur verbouwen tot mantelzorgwoning.
- Een permanent gebouw neerzetten dat eerst als mantelzorgwoning en daarna als schuur of garage te gebruiken is.
Bovenstaande mantelzorgwoningen, worden gezien als een bijbehorende bouwwerk bij een woning en kunnen onder voorwaarden vergunningvrij worden gerealiseerd. Deze voorwaarden staan in het tijdelijke deel omgevingsplan en in het Bbl.
Belangrijk daarbij is dat na afloop van de mantelzorg het gebouw niet als zelfstandige woonruimte in stand mag blijven. Is het doel om het gebouw na afloop van de mantelzorg als zelfstandige woonruimte te laten voortbestaan? Dan gelden de bouwregels voor een normale woning.
Ruimtelijke bouwregels omgevingsplan
De ruimtelijke bouwregels en gebruiksregels regelen de ruimtelijke inpassing van woningen en bijbehorende bouwwerken als garages en schuren op een locatie. De ruimtelijke bouwregels regelen onder de grens van de locatie, bouwhoogte, oppervlakte en gebruik van de bebouwing. De bouwactiviteiten voor een mantelzorgwoning moeten aan deze ruimtelijke bouwregels voldoen. Deze ruimtelijke bouwregels staan in het tijdelijke én in het nieuwe deel van het omgevingsplan.
Tijdelijke deel omgevingsplan
Het tijdelijke deel omgevingsplan Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) bestaat uit de ruimtelijke regels (onder andere bestemmingsplannen en beheersverordeningen) en de bruidsschat Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). In beide delen staan ruimtelijke bouwregels.
Ruimtelijke regels
Zijn een woning en bijbehorende bouwwerken voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet op een locatie toegelaten? Dan staan de ruimtelijke bouwregels eerst in de ruimtelijke regels van het tijdelijk deel van het omgevingsplan.
Bruidsschat: van rechtswege toegelaten (bouw)activiteiten
In de bruidsschat omgevingsplan staat een aantal (bouw)activiteiten die van rechtswege in overeenstemming zijn met het omgevingsplan (paragraaf 22.2.7.3). (Bouw)plannen die vallen binnen deze bouwactiviteiten, mogen dus worden uitgevoerd, ook al zijn ze in strijd met de ruimtelijke regels in het tijdelijk deel van het omgevingsplan.
Op basis van artikel 22.36, onderdeel a van de bruidsschat is het mogelijk onder voorwaarden een bestaande woning uit te breiden of een bijbehorend bouwwerk te bouwen. In artikel 22.36, onderdeel c van de bruidsschat staat dat de aangepaste woning of het bijbehorend bouwwerk gebruikt mag worden voor de huisvesting van mantelzorg.
In artikel 22.37 van de bruidsschat gelden ruimere mogelijkheden om buiten de bebouwde kom een bijbehorend bouwwerk voor mantelzorg te gebruiken. Het bijbehorende bouwwerk moet dan in zijn geheel of in delen verplaatsbaar zijn. Ook mag het oppervlak niet groter zijn dan 100 m2.
Voldoet een bouwplan aan de voorwaarden van paragraaf 22.2.7.3? Dan is er ook geen vergunningplicht voor de omgevingsplanactiviteit bouwwerken.
Meer informatie vindt u op de webpagina ‘Activiteiten van rechtswege in overeenstemming met het omgevingsplan’.
Bruidsschat: omgevingsplanactiviteit bouwwerken
In artikel 22.26 van de bruidsschat van het tijdelijke deel omgevingsplan staat een vergunningplicht om vooraf het concrete bouwplan te toetsen aan de regels in het omgevingsplan. Hieronder valt het (ver)bouwen van een woning en/of bijbehorende bouwwerken.
De vergunningplicht geldt niet voor de (ver)bouwactiviteiten die zijn opgenomen in artikel 22.27 van de bruidsschat omgevingsplan. Deze bouwactiviteiten moeten wel passen binnen de ruimtelijke bouwregels in het tijdelijke deel van het omgevingsplan.
In sommige gevallen is ook een welstandstoets onderdeel van de beoordeling.
Meer informatie over deze vergunningplicht vindt u op de webpagina ‘Omgevingsplanactiviteit bouwwerken’.
Nieuwe deel omgevingsplan
Vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen er ook ruimtelijke bouwregels staan in het nieuwe deel van het omgevingsplan Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Het omzetten van regels van het tijdelijke deel naar het nieuwe deel van het omgevingsplan moest eind 2031 klaar zijn. Voor het nieuwe deel bepaalt de gemeente zelf of en welke regels er voor mantelzorgwoningen in het omgevingsplan komen. Daarbij moet het omgevingsplan voldoen aan het evenwichtig toedelen van functies en aan de instructieregels uit het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl).
Technische bouwregels Bbl
In het Bbl staan de technische bouwregels voor het (ver)bouwen van een woning. Deze gelden ook voor een mantelzorgwoning. Deze technische bouwregels zijn gericht op veiligheid, gezondheid, duurzaamheid en bruikbaarheid.
Vergunningvrij voor de technische bouwactiviteit
Artikel 2.25, Bbl regelt de vergunningplicht voor de technische bouwactiviteit. Bouwactiviteiten in relatie met wonen zijn vergunningvrij voor de technische bouwactiviteit in de volgende gevallen:
- als de bouwactiviteit niet aangewezen is in artikel 2.25, Bbl.
Bijvoorbeeld een aanbouw aan een woning of het bouwen van een bijbehorend bouwwerk, zoals een schuur. Hieronder valt ook de mantelzorgwoning.
- als de bouwactiviteit meldingsplichtig is, zoals het bouwen van een grondgebonden woning
- als de bouwactiviteit specifiek is uitgezonderd van de vergunningplicht, zoals het bouwen van een dakkapel (artikel 2.27, Bbl)
Bouwregels Burgerlijk Wetboek
In het Burgerlijk Wetboek staan regels die gelden voor buren onderling. De regels van burenrecht hebben vaak te maken met het voorkomen van hinder (artikelen 5:37 tot en met 5:69, Burgerlijk Wetboek).
Het burenrecht omvat ook bouwregels. Binnen 2 m van de gezamenlijke zijerfgrens zijn vensters of andere muuropeningen, balkons of soortgelijke werken niet toegestaan. Dit geldt alleen als deze uitzicht bieden op het erf van de buren. Een woningeigenaar mag een lichtopening maken, mits voorzien van vaststaande en niet doorkijkbare vensters (bijvoorbeeld matglas). Het is toegestaan dat buren onderling iets anders overeenkomen.