1
00:00:04,578 --> 00:00:08,630
Welkom allemaal bij het webinar
over de ruimte- en productkoeling.

2
00:00:09,288 --> 00:00:12,329
Dit is een webinar in
een serie van drie van vandaag.

3
00:00:12,420 --> 00:00:16,958
Vanochtend ging het over veelgestelde
vragen rondom de energiebesparingsplicht

4
00:00:17,458 --> 00:00:22,290
Straks om vier uur kunnen jullie
nog de webinar over stoom volgen,

5
00:00:22,878 --> 00:00:26,579
maar nu hebben we het webinar
over de ruimte- en productkoeling.

6
00:00:27,250 --> 00:00:31,540
Naast me zit Arie en
die zal zich even aan jullie voorstellen.

7
00:00:31,829 --> 00:00:34,380
Iedereen ook namens mij van harte welkom.

8
00:00:34,458 --> 00:00:38,458
Mijn naam is Arie van Ballegooijen,
ik ben van VBA Inspectie & Advies

9
00:00:38,540 --> 00:00:43,250
en ik houd me bezig met energiebesparende
onderzoeken zoals EPBD of PD keuringen.

10
00:00:44,080 --> 00:00:47,418
Naast mij heb ik Kees Smit
van Dalemburgh Inspecties

11
00:00:47,580 --> 00:00:52,000
en hij houdt zich ook bezig met dit soort
energiebesparende onderzoeken.

12
00:00:52,080 --> 00:00:55,040
Hij zit in de green room
om vragen te beantwoorden.

13
00:00:55,130 --> 00:00:59,080
Zo is dat.
Kees is niet in beeld, maar is er wel.

14
00:00:59,580 --> 00:01:02,380
Wie ook niet in beeld zijn,
maar er ook wel zijn,

15
00:01:02,458 --> 00:01:06,458
dat zijn Irma, John en Yorick,
die ook in de green room zitten

16
00:01:06,540 --> 00:01:11,040
om vragen af te vangen,
want jullie kunnen, als jullie dat willen,

17
00:01:11,128 --> 00:01:13,958
vragen stellen
naar aanleiding van dit webinar.

18
00:01:14,330 --> 00:01:18,790
Dat kan op basis van de presentatie
die Arie straks gaat geven.

19
00:01:20,040 --> 00:01:25,708
Na elk topic nemen we dan even de tijd
om de vragen door te nemen.

20
00:01:28,040 --> 00:01:32,040
Vragen kunnen ook rechtstreeks
beantwoord worden vanuit de green room

21
00:01:32,500 --> 00:01:35,418
als ze minder relevant zijn
voor het brede publiek.

22
00:01:36,040 --> 00:01:39,790
Zijn het ingewikkelde vragen
en dat kan natuurlijk ook voorkomen,

23
00:01:40,168 --> 00:01:44,330
dan kan het zijn dat ze
vanuit de helpdesk later beantwoord worden

24
00:01:44,418 --> 00:01:47,250
maar beantwoord
zullen ze in ieder geval worden.

25
00:01:47,330 --> 00:01:49,208
Dus dat jullie dat alvast weten.

26
00:01:50,750 --> 00:01:53,250
Arie, waar gaan we
het dit uur over hebben?

27
00:01:53,330 --> 00:01:57,580
We hebben genoeg te bespreken,
met name over de koudetechniek.

28
00:01:57,668 --> 00:01:59,000
Hoe werkt zo'n systeem?

29
00:01:59,080 --> 00:02:01,330
Koudetechniek is
een complex onderwerp,

30
00:02:01,418 --> 00:02:05,378
in het kort,
ga ik jullie meenemen om dat te bespreken.

31
00:02:05,830 --> 00:02:07,250
Het gaat over de erkende maatregelen.

32
00:02:07,330 --> 00:02:11,500
Waar let je op als toezichthouder
als je bij een grote koelmachine komt.

33
00:02:11,580 --> 00:02:13,500
Aandachtspunten in de praktijk.

34
00:02:14,080 --> 00:02:17,460
Er volgt dan
een stukje wetgeving koudetechniek.

35
00:02:17,960 --> 00:02:22,039
Zo is dat,
een heel compleet verhaal vanmiddag.

36
00:02:23,539 --> 00:02:29,250
Voordat we dan echt gaan beginnen,
willen we starten met een korte poll,

37
00:02:30,919 --> 00:02:33,750
als onderdeel van deze eerste introductie.

38
00:02:34,330 --> 00:02:38,919
Daar kunnen de mensen
die online nu aanwezig zijn,

39
00:02:39,250 --> 00:02:41,789
drie antwoorden op geven.

40
00:02:42,039 --> 00:02:44,630
Wat is warmte?
Een vorm van temperatuur?

41
00:02:44,710 --> 00:02:49,419
Een vorm van energie? Of een vorm van
geleiding, stroming of straling?

42
00:02:50,250 --> 00:02:53,289
Het grappige is temperatuur,

43
00:02:53,500 --> 00:02:57,460
heeft niemand gekozen.

44
00:02:58,669 --> 00:03:04,000
De keuze voor twee en drie
gaat redelijk gelijk op.

45
00:03:04,580 --> 00:03:08,919
Ik zie nu dat er toch meer
voor een vorm van energie gekozen wordt

46
00:03:09,000 --> 00:03:11,210
dan een vorm van
geleiding, stroming of straling.

47
00:03:13,380 --> 00:03:18,669
Er zijn 34 mensen die op dit moment
aan de poll deelnemen.

48
00:03:19,039 --> 00:03:21,710
Ik wacht nog heel even om te kijken

49
00:03:22,500 --> 00:03:26,250
hoeveel mensen
uiteindelijk zullen reageren.

50
00:03:26,919 --> 00:03:30,039
De teller loopt nog langzaam op, 37 zelfs,

51
00:03:31,289 --> 00:03:35,630
maar de meeste stemmen
is toch een vorm van energie, 65%,

52
00:03:35,710 --> 00:03:39,960
de andere 35% zeggen een vorm
van geleiding, stroming of straling.

53
00:03:40,580 --> 00:03:43,880
Heel goed, daar ga ik gelijk verder op in,

54
00:03:43,960 --> 00:03:46,830
warmte is inderdaad een vorm van energie.

55
00:03:46,919 --> 00:03:49,130
We relateren dat vaak aan temperatuur.

56
00:03:49,210 --> 00:03:51,669
Het bovenste plaatje
ervaren wij als warmte

57
00:03:51,750 --> 00:03:54,169
het onderste plaatje ervaren wij als kou.

58
00:03:55,630 --> 00:03:58,960
Ik vergelijk het vaak
met een sauna van 80 graden.

59
00:03:59,039 --> 00:04:00,169
Dat gaat makkelijk.

60
00:04:00,250 --> 00:04:03,750
Een bad water van 80 graden,
daar stap je niet zomaar in.

61
00:04:03,830 --> 00:04:05,750
Dat heeft meer energie in zich.

62
00:04:06,539 --> 00:04:08,250
Zolang die moleculen bewegen,

63
00:04:08,460 --> 00:04:10,539
kunnen we warmte uit de stof halen.

64
00:04:10,630 --> 00:04:15,130
Met lage buitentemperaturen
kan een warmtepomp nog functioneren.

65
00:04:16,540 --> 00:04:18,040
De andere vormen van net,

66
00:04:18,130 --> 00:04:20,579
dus de stroming, geleiding en straling,

67
00:04:20,670 --> 00:04:22,959
dat zijn transportvormen van warmte.

68
00:04:23,709 --> 00:04:26,209
Daar zijn we mee bezig in de koudetechniek

69
00:04:26,290 --> 00:04:28,000
we willen warmte verplaatsen.

70
00:04:29,790 --> 00:04:32,130
Hoe werkt dat?
Terug naar de natuurkunde.

71
00:04:33,040 --> 00:04:35,709
We doen dat middels
condensatie en verdamping,

72
00:04:35,920 --> 00:04:39,290
dus we zijn continu bezig
om het koudemiddel,

73
00:04:39,459 --> 00:04:43,000
om te transformeren
van gas naar vloeistof en omgekeerd.

74
00:04:43,130 --> 00:04:47,670
Daarmee transporteren we de warmte
van binnen naar buiten of omgekeerd.

75
00:04:49,579 --> 00:04:52,709
Het verdampingsproces,
zeker als je net begint

76
00:04:52,790 --> 00:04:55,709
of op een dak loopt bij een koelmachine,

77
00:04:55,790 --> 00:04:57,420
dan is imposant om te zien.

78
00:04:57,579 --> 00:05:02,750
Wat we doen, dat is identiek aan
wat we in een pan water doen.

79
00:05:03,170 --> 00:05:05,790
In een pan met water
koken we een vloeistof.

80
00:05:06,750 --> 00:05:11,420
Datzelfde proces gebeurt ook
in een verdamper van een koudemachine,

81
00:05:11,500 --> 00:05:15,670
in een koelcel, een slaapkamer,
een woonkamer of in een bedrijfsgebouw.

82
00:05:16,920 --> 00:05:20,250
Dat doen we door te spelen
met druk en temperatuur,

83
00:05:21,630 --> 00:05:25,829
we kennen het proces dat water kookt
op een temperatuur van 100 graden,

84
00:05:26,829 --> 00:05:27,880
geen vast gegeven,

85
00:05:27,959 --> 00:05:30,880
we kunnen met die druk gaan spelen,

86
00:05:30,959 --> 00:05:32,880
het koken op lage temperaturen.

87
00:05:33,079 --> 00:05:36,920
Met een koudemiddel, kan het
op veel lagere temperaturen koken.

88
00:05:39,130 --> 00:05:41,880
Verdampen kost warmte,
want in de pan water,

89
00:05:41,959 --> 00:05:44,380
het vuur moet aan,
om te kunnen verdampen.

90
00:05:45,209 --> 00:05:46,920
Condenseren levert warmte op.

91
00:05:47,079 --> 00:05:49,000
Condenseren kennen we ook.

92
00:05:49,079 --> 00:05:52,670
Als we een koud deksel
boven een stoomketel houden,

93
00:05:52,750 --> 00:05:57,209
zal het water condenseren op
dat koude oppervlak en ontstaan druppels.

94
00:05:57,880 --> 00:05:59,630
Het ontstaan van de druppels,

95
00:05:59,709 --> 00:06:01,459
dat gebeurt in het buitendeel.

96
00:06:01,540 --> 00:06:03,540
Daar komt warmte bij vrij.

97
00:06:03,829 --> 00:06:05,000
Wellicht ken je het.

98
00:06:05,079 --> 00:06:08,500
Bij een airconditioning,
blaast daar warme lucht uit.

99
00:06:08,880 --> 00:06:12,670
De warmte die binnen opgenomen is
en naar buiten wordt afgevoerd.

100
00:06:12,750 --> 00:06:14,829
Die verplaatst zich.

101
00:06:17,380 --> 00:06:18,959
Ons hele leven weten we al.

102
00:06:19,380 --> 00:06:21,500
Pas op: water kookt op 100 graden,

103
00:06:22,290 --> 00:06:25,880
ook water kunnen we
op verschillende temperaturen laten koken.

104
00:06:26,130 --> 00:06:28,670
Zoals de snelkookpan.
Als de druk verhoogt,

105
00:06:28,750 --> 00:06:32,000
zou in het plaatje
de lijn naar rechts lopen

106
00:06:32,079 --> 00:06:34,670
een hogere kooktemperatuur
in de snelkookpan,

107
00:06:35,040 --> 00:06:37,329
ook met water,
kunnen we spelen met druk

108
00:06:37,420 --> 00:06:39,709
en dus
een veranderende kooktemperatuur.

109
00:06:42,079 --> 00:06:44,829
Dat proces passen we
toe in de koudemachine,

110
00:06:45,790 --> 00:06:49,000
op het binnendeel nemen we
warmte op in het koudemiddel.

111
00:06:49,079 --> 00:06:54,459
Daardoor verdampt het en de installateur
controleert dat middels zijn drukmeters

112
00:06:55,130 --> 00:06:56,670
zowel hoge als lage druk.

113
00:06:56,750 --> 00:06:59,380
Op het buitendeel is het soms zichtbaar.

114
00:07:00,250 --> 00:07:02,170
Binnen wordt de warmte opgenomen,

115
00:07:02,250 --> 00:07:06,420
vervolgens wordt dat aan de buitenlucht
afgegeven middels een hoge druk.

116
00:07:06,500 --> 00:07:09,040
Er zijn twee drukken in een koudesysteem.

117
00:07:11,079 --> 00:07:16,500
Bij technisch verder uitwerken, zijn er
vier hoofdcomponenten bij dit proces.

118
00:07:16,579 --> 00:07:19,209
De compressor,
waardoor de druk verhoogt.

119
00:07:19,750 --> 00:07:23,670
De hete koudemiddel gassen
gaan naar de condensor.

120
00:07:23,829 --> 00:07:24,880
We gaan rechtsom.

121
00:07:25,670 --> 00:07:27,079
Warmte wordt afgestaan.

122
00:07:27,790 --> 00:07:29,540
Het condenseert tot vloeistof,

123
00:07:29,630 --> 00:07:32,170
die vloeistof
gaat naar een expansieventiel.

124
00:07:32,630 --> 00:07:36,209
Daar vindt die drukdaling plaats
en dan kunnen we gaan koken.

125
00:07:36,959 --> 00:07:42,670
In dit voorbeeld kookt de vloeistof
op -27 graden in die verdamper.

126
00:07:42,750 --> 00:07:45,540
Voor verdamping is warmte nodig,
zoals bij water.

127
00:07:45,630 --> 00:07:47,420
Warmte is nodig om te koken.

128
00:07:47,500 --> 00:07:50,079
Hier gebruiken we dus de omgevingslucht

129
00:07:50,170 --> 00:07:53,670
om de vloeistof volledig
om te zetten van vloeistof naar gas.

130
00:07:54,290 --> 00:07:56,000
Er is een kringloop gecreëerd

131
00:07:56,079 --> 00:07:59,750
waarmee warmte van binnen
naar buiten getransporteerd wordt.

132
00:08:02,579 --> 00:08:05,380
Bijvoorbeeld de koelkast,
als we klein beginnen.

133
00:08:05,459 --> 00:08:08,079
Iets wat we vanuit
ons dagelijks leven kennen.

134
00:08:08,170 --> 00:08:12,579
Aan de achterkant van de koelkast
de compressor, dat zwarte potje daaronder.

135
00:08:12,709 --> 00:08:14,579
Aan de achterkant een zwart rek,

136
00:08:14,670 --> 00:08:18,579
dat is de condensor die de productwarmte
afvoert aan de buitenlucht.

137
00:08:19,290 --> 00:08:20,920
Vervolgens de druk verlagen.

138
00:08:21,000 --> 00:08:23,750
In de verdamper warmte opname
uit de producten.

139
00:08:24,540 --> 00:08:26,829
Dus hier zie je weer dat koelproces,

140
00:08:27,209 --> 00:08:30,880
zoals zich dat ook plaatsvindt
in de koelkast, wat wij kennen.

141
00:08:33,919 --> 00:08:37,460
Staan we op een dak bij een ondernemer
met zo'n koelmachine,

142
00:08:37,539 --> 00:08:39,169
dan lijkt dat heel spannend,

143
00:08:39,500 --> 00:08:42,830
in principe zien we de hoofdcomponenten
zoals in de koelkast.

144
00:08:43,039 --> 00:08:45,130
De compressor,
dat groene onderdeel.

145
00:08:45,419 --> 00:08:48,039
Vervolgens leiden we die hete gassen

146
00:08:48,130 --> 00:08:50,960
naar de luchtgekoelde condensor
in dit voorbeeld,

147
00:08:51,710 --> 00:08:57,039
daar wordt warmte afgegeven en condenseert
dat koudemiddel gas tot vloeistof.

148
00:08:57,669 --> 00:08:59,669
Dat gaat naar het expansieventiel.

149
00:08:59,919 --> 00:09:04,330
Hier gaan we middels water,
zoals we hier zien,

150
00:09:04,419 --> 00:09:05,750
koelt het water terug

151
00:09:05,830 --> 00:09:08,210
en dat gaan we dan het gebouw in leiden,

152
00:09:08,830 --> 00:09:10,880
dat is dus een hele grote koelkast.

153
00:09:14,669 --> 00:09:18,080
Een warmtepomp horen we
tegenwoordig steeds meer over.

154
00:09:18,630 --> 00:09:21,960
Een warmtepomp
lijkt een heel spannend systeem,

155
00:09:22,169 --> 00:09:25,210
maar hier gebeurt hetzelfde
als in de koelmachine.

156
00:09:25,630 --> 00:09:28,289
Weer de hoofdcomponenten,
dus een compressor

157
00:09:28,880 --> 00:09:34,000
die leidt de hete gassen uit het component
aan de rechterkant, de condensor.

158
00:09:34,419 --> 00:09:38,169
Daar worden die koudemiddel gassen
gecondenseerd tot vloeistof.

159
00:09:39,080 --> 00:09:41,960
Warmte komt vrij
en dat geven we af aan het water.

160
00:09:42,039 --> 00:09:44,669
Dit wordt gebruikt
om het gebouw te verwarmen.

161
00:09:45,169 --> 00:09:49,630
Vervolgens gaat de koudemiddel vloeistof
via de onderzijde

162
00:09:49,710 --> 00:09:53,330
en het filter droger richting
het elektronisch expansieventiel.

163
00:09:54,380 --> 00:09:55,960
Daar verlaagt de druk,

164
00:09:56,330 --> 00:10:00,880
waardoor we warmte kunnen gaan
opnemen uit het water uit het gebouw

165
00:10:01,080 --> 00:10:04,789
oftewel we gaan gekoeld water maken,
om het eenvoudig te zeggen.

166
00:10:04,960 --> 00:10:08,130
Dat gebeurt in de verdamper,
het achterste onderdeel.

167
00:10:11,250 --> 00:10:14,750
Samengevat, het koelproces
bestaat uit vier hoofdcomponenten.

168
00:10:14,830 --> 00:10:15,880
Dat is belangrijk,

169
00:10:15,960 --> 00:10:21,250
om als toezichthouder te kijken
naar de hoofdcomponenten in de machine.

170
00:10:21,330 --> 00:10:24,250
Vaak zijn dit soort
grote koelmachines opengewerkt.

171
00:10:24,330 --> 00:10:26,630
Je ziet de compressor
en de condensor.

172
00:10:27,169 --> 00:10:29,919
Die hoofdcomponenten
zijn makkelijk te herkennen

173
00:10:30,000 --> 00:10:33,330
en dat is goed om dat
voor jezelf op een rijtje te zetten.

174
00:10:33,830 --> 00:10:38,000
In de toekomst herken je componenten
en wordt het eenvoudiger.

175
00:10:38,880 --> 00:10:41,500
We hebben de compressor
voor de drukverhoging.

176
00:10:41,580 --> 00:10:44,880
De condensor zal de warmte afgeven
aan de buitenlucht.

177
00:10:45,330 --> 00:10:47,919
Het expansieventiel
zorgt voor drukverlaging.

178
00:10:48,330 --> 00:10:52,419
De verdamper gaat warmte opnemen,
zolang tot de geconditioneerde ruimte

179
00:10:52,500 --> 00:10:55,789
of het proces wat gekoeld moet worden,
op temperatuur is.

180
00:10:56,500 --> 00:11:00,669
Je ziet heel kort samengevat:
koudetechniek is het spelen met drukken,

181
00:11:00,750 --> 00:11:03,460
waardoor met het koudemiddel
warmte verplaatst.

182
00:11:03,539 --> 00:11:04,669
Dat is wat we doen.

183
00:11:05,169 --> 00:11:07,330
Normaliter duurt een cursus één jaar.

184
00:11:07,419 --> 00:11:08,710
Hier in enkele sheets.

185
00:11:08,789 --> 00:11:12,250
Dat gaat het om een stukje herkenning.

186
00:11:12,630 --> 00:11:15,250
Dit is de essentie van die vier onderdelen

187
00:11:15,330 --> 00:11:19,830
die de basis vormen van
het systeem van koeling.

188
00:11:21,380 --> 00:11:23,580
In wat voor vorm dan ook.

189
00:11:23,669 --> 00:11:28,380
Die vier onderdelen maken altijd onderdeel
uit van het systeem,

190
00:11:28,460 --> 00:11:30,630
die moeten ergens zijn in het gebouw,

191
00:11:32,250 --> 00:11:36,130
meestal in de technische ruimte
of op het dak.

192
00:11:39,960 --> 00:11:43,460
Ik zie nog geen vragen.
Tot zover is het duidelijk.

193
00:11:43,539 --> 00:11:47,789
Ik heb een scherm naast me,
waar ik kan kijken of er vragen zijn.

194
00:11:48,039 --> 00:11:51,380
Zijn er geen vragen,
dan kunnen we

195
00:11:54,080 --> 00:11:58,169
doorgaan naar het volgende onderwerp.

196
00:11:58,789 --> 00:12:01,250
en dat is de EML.

197
00:12:02,080 --> 00:12:04,330
Klopt.
Dan nu de erkende maatregelen,

198
00:12:04,419 --> 00:12:08,789
we hebben net het basisprincipe
van de koudetechniek gezien.

199
00:12:08,880 --> 00:12:10,630
Hoe te toetsen in de praktijk?

200
00:12:10,710 --> 00:12:15,289
We kennen ondertussen de drie hoofdgroepen
dus we hebben de gebouwmaatregelen,

201
00:12:15,380 --> 00:12:18,000
de maatregelen
met betrekking tot faciliteiten

202
00:12:18,080 --> 00:12:20,000
en de procesmaatregelen.

203
00:12:20,080 --> 00:12:22,169
Een aantal van die onderdelen,

204
00:12:22,380 --> 00:12:26,080
die gebruiken wij in de koudetechniek
of die moeten we toetsen

205
00:12:26,169 --> 00:12:28,960
in ieder geval
als toezichthouder of inspecteur,

206
00:12:29,250 --> 00:12:31,380
met verschillende soorten keuringen.

207
00:12:32,039 --> 00:12:35,080
Belangrijk daarvan is het EBS,

208
00:12:35,169 --> 00:12:38,289
het automatische
energieregistratiesysteem.

209
00:12:39,580 --> 00:12:41,960
Is daar een link met koudetechniek?

210
00:12:42,210 --> 00:12:47,500
Wel degelijk, een groot deel
van het energieverbruik in kantooromgeving

211
00:12:47,919 --> 00:12:50,460
zo'n 10% als
alleen koeling wordt gebruikt,

212
00:12:50,539 --> 00:12:54,250
zo'n 50% als ook de vorming
erbij is geïntegreerd

213
00:12:54,330 --> 00:12:57,669
en wel 80, 90% als het
ook met het proces te maken heeft.

214
00:12:57,750 --> 00:13:02,289
Die koudetechniek heeft een grote invloed
in die gebouwde omgeving.

215
00:13:03,289 --> 00:13:07,289
Controleer als toezichthouder
in ieder geval of EBS aanwezig is.

216
00:13:07,380 --> 00:13:10,960
Als het aanwezig is,
wordt het gebruikt en ook juist gebruikt.

217
00:13:11,880 --> 00:13:14,130
Wordt die data geanalyseerd?

218
00:13:14,210 --> 00:13:18,830
Wordt er gekeken hoeveel energie
gaat er naar de koelmachines toe?

219
00:13:19,960 --> 00:13:22,960
Vandaar dat erbij staat:
controle op deelsystemen

220
00:13:23,039 --> 00:13:26,080
met name de grootverbruikers
als koelmachines,

221
00:13:26,169 --> 00:13:28,630
je wil weten
hoeveel energie ze verbruiken.

222
00:13:29,539 --> 00:13:33,210
Regelmatig bij warmtepompen is er soms
een elektrische back-up.

223
00:13:33,960 --> 00:13:38,419
Bij niet monitoren en
een automatische elektrische back-up,

224
00:13:38,500 --> 00:13:42,130
verstook je veel energie,
terwijl je het niet in de gaten hebt.

225
00:13:42,210 --> 00:13:47,419
Dat stukje begrijpen wat er in een gebouw
gebeurd, is erg belangrijk.

226
00:13:47,500 --> 00:13:50,080
Vandaar dat deze maatregel
erg belangrijk is.

227
00:13:50,460 --> 00:13:56,380
Dat betekent dus ook dat bedrijf
ook die meters zo moet hebben ingesteld

228
00:13:56,460 --> 00:13:58,039
dat je dat apart kan meten.

229
00:13:58,210 --> 00:14:01,669
Juist. Je krijgt deelregistratie
om dat inzicht te krijgen.

230
00:14:01,750 --> 00:14:06,419
Die moet je als toezichthouder ook
kunnen zien en herkennen.

231
00:14:06,750 --> 00:14:09,000
Dat zijn deelmeters,
vaak op leidingen.

232
00:14:09,080 --> 00:14:11,419
Het aantal joules wordt gemeten.

233
00:14:12,539 --> 00:14:14,710
Er zijn inderdaad mogelijkheden voor.

234
00:14:16,580 --> 00:14:19,539
Dan de maatregel GC1.
Dat gaat om ruimteverwarming,

235
00:14:19,789 --> 00:14:23,830
met name gericht op gasketels,
maar ik vind dit toch een belangrijke

236
00:14:23,919 --> 00:14:25,539
in lijn met de koeltechniek,

237
00:14:25,630 --> 00:14:29,500
we werken vaker met warmtepompen,
dit is een belangrijk onderdeel.

238
00:14:31,130 --> 00:14:33,960
Dit is belangrijk,
altijd veel winst te halen.

239
00:14:36,669 --> 00:14:41,080
Door te kijken naar kloktijden,
daar haal je al veel energiebesparing uit,

240
00:14:41,169 --> 00:14:43,919
vaak wordt er
vanuit gewoonte iets ingeregeld.

241
00:14:45,419 --> 00:14:50,000
Na een feestje, draait de installatie
vrijdagavond tot twaalf uur door

242
00:14:50,580 --> 00:14:55,250
of draait zelfs 24/7.
Dat zijn dingen, dat is laag fruit

243
00:14:55,330 --> 00:14:57,960
en de kostenbesparing is enorm.

244
00:14:59,000 --> 00:15:01,380
Een voorbeeld uit de praktijk

245
00:15:01,460 --> 00:15:06,080
waarbij de ondernemer dacht
dat de installatie uitgeschakeld werd.

246
00:15:06,289 --> 00:15:10,880
De foto toont de uitschakelmomenten
en het enige wat daar wordt uitgeschakeld

247
00:15:10,960 --> 00:15:15,710
is de optimalisatie,
dus de units, luchtbalanskast 1 en 2

248
00:15:15,789 --> 00:15:17,710
gaan niet uit, maar draaien door.

249
00:15:18,419 --> 00:15:21,210
Als je dat doorrekent,
zit je op een besparing

250
00:15:21,289 --> 00:15:24,710
van bijna 100.000 euro per jaar
en dat zie ik echt geregeld

251
00:15:24,789 --> 00:15:27,419
dat we dit soort
besparingen naar boven halen.

252
00:15:27,710 --> 00:15:31,880
Wel belangrijk om echt door te vragen,
want vaak weet men het niet.

253
00:15:31,960 --> 00:15:35,380
Toevallig was ik gisteren
op een locatie, daar werd gezegd:

254
00:15:35,460 --> 00:15:38,169
nooit uitleg gehad,
ik weet niet hoe dat werkt.

255
00:15:38,250 --> 00:15:41,460
Ga jezelf daarin verdiepen
en dan kom je daar toch uit.

256
00:15:42,460 --> 00:15:45,039
Zeker interessant,
een belangrijke maatregel.

257
00:15:45,130 --> 00:15:51,880
Zeker en voor ondernemers is het vaak,
geen verstand van, dus laat maar.

258
00:15:52,380 --> 00:15:56,750
Als ze iemand zouden inhuren
om hier kritisch naar te kijken,

259
00:15:56,830 --> 00:15:58,960
verdienen ze het geld zeker terug.

260
00:15:59,039 --> 00:16:00,039
Inderdaad, ja.

261
00:16:00,130 --> 00:16:02,460
Soms vragen ze:
waarom moet deze keuring?

262
00:16:02,539 --> 00:16:06,039
Ik vraag vaak: waarom niet?
Zeker met dit soort besparingen.

263
00:16:06,919 --> 00:16:10,080
Je zult het meer tegenkomen
dat het wel het geval is

264
00:16:10,169 --> 00:16:13,419
dan dat het inderdaad top is ingeregeld.
-Zeker, ja.

265
00:16:15,039 --> 00:16:18,039
Als toezichthouder is
dat een belangrijke maatregel.

266
00:16:19,419 --> 00:16:24,460
De maatregel GC2: pas naast de bestaande
verwarmingsketel een warmtepomp toe.

267
00:16:24,710 --> 00:16:28,789
De voorwaarde is:
minimaal 70 kilowatt verwarmingsvermogen.

268
00:16:29,000 --> 00:16:31,289
Het derde punt vind ik een belangrijke:

269
00:16:31,380 --> 00:16:33,500
voldoende capaciteit
op het elektriciteitsnet.

270
00:16:33,580 --> 00:16:35,960
Toevallig hoorde ik laatst een verhaal,

271
00:16:36,830 --> 00:16:40,419
alles was al
helemaal ingeregeld en berekend.

272
00:16:40,500 --> 00:16:44,789
Plannen waren gemaakt en werd de
vergunning ingediend bij de netbeheerder.

273
00:16:44,880 --> 00:16:47,500
Er was geen ruimte op het netwerk.
-Zo.

274
00:16:47,580 --> 00:16:50,789
Belangrijk om als toezichthouder
mee te nemen.

275
00:16:50,919 --> 00:16:53,539
Vraag altijd naar de plannen
van de eigenaar,

276
00:16:53,630 --> 00:16:59,669
gaan ze isoleren in twee, drie jaar,
heb je geen 100 kilowatt warmtepomp nodig,

277
00:16:59,750 --> 00:17:02,919
maar misschien maar een 60 of 70 kilowatt.

278
00:17:03,000 --> 00:17:07,208
Natuurlijk.
Daar komen we straks ook nog op terug.

279
00:17:07,630 --> 00:17:11,290
Hieronder staan een aantal vuistregels
en dan de laatste sheet,

280
00:17:11,380 --> 00:17:14,250
geven we de links
naar dit soort berekeningen.

281
00:17:14,630 --> 00:17:18,750
Dan kunnen mensen altijd even kijken
hoe je dat kan terugrekenen.

282
00:17:21,630 --> 00:17:23,790
Dan de procesmaatregelen:

283
00:17:24,420 --> 00:17:28,250
toepassing van een warmtepomp
bij verwarming van procesbaden.

284
00:17:29,130 --> 00:17:31,750
Bij aanvoertemperaturen vanaf 80 graden,

285
00:17:31,828 --> 00:17:36,380
dat zijn de hoog temperatuur systemen,
kan je voorzien van een warmtepomp,

286
00:17:36,458 --> 00:17:39,170
let altijd op de huidige stand
van de techniek,

287
00:17:39,250 --> 00:17:44,578
nog niet alle warmtepompen
kunnen tot dit soort temperaturen opstoken

288
00:17:44,670 --> 00:17:47,670
of ze hebben
een hele lage aanvoertemperatuur nodig.

289
00:17:47,750 --> 00:17:50,670
Een CO₂ installatie
kan prima naar 80, 90 graden,

290
00:17:50,750 --> 00:17:53,290
maar heeft wel een koude aanvoer nodig.

291
00:17:53,380 --> 00:17:57,828
Soms zijn er technische randvoorwaarden,
dat is als toezichthouder belangrijk

292
00:17:57,920 --> 00:18:00,958
om deze regels in de gaten te houden.
-Zo is dat.

293
00:18:02,828 --> 00:18:05,000
Dit kom je in de praktijk tegen,

294
00:18:05,078 --> 00:18:07,130
een voorbeeld hoe het wel hoort,

295
00:18:07,250 --> 00:18:10,790
dus we zien een aantal compressoren
die warme lucht afvoeren

296
00:18:10,880 --> 00:18:12,578
en via een rooster aanvoeren.

297
00:18:12,828 --> 00:18:16,130
Via het dak
wordt de warme lucht afgevoerd.

298
00:18:16,208 --> 00:18:19,790
Soms wordt dit soort apparatuur
in een ruimte geplaatst

299
00:18:19,880 --> 00:18:23,828
waar een split systeem wordt opgehangen
om de warmte weg te koelen.

300
00:18:25,290 --> 00:18:27,250
Dus altijd goed om dit soort

301
00:18:27,750 --> 00:18:31,458
hoog producerende apparatuur,
die veel warmte opleveren,

302
00:18:31,540 --> 00:18:34,290
te controleren of dat
anders gekoeld kan worden.

303
00:18:35,208 --> 00:18:38,250
Makkelijk zichtbaar,
snel te zien als toezichthouder.

304
00:18:38,880 --> 00:18:42,500
Anders ben je een beetje raar bezig,

305
00:18:42,578 --> 00:18:46,328
om eerst warmte te maken
en dan vervolgens weer af te koelen.

306
00:18:46,920 --> 00:18:49,500
Het gebeurt,
dus een belangrijke maatregel.

307
00:18:50,670 --> 00:18:54,290
Restwarmte, heel belangrijk,
zeker bij de grotere installaties,

308
00:18:54,380 --> 00:18:57,040
industriële installaties
met continu koeling.

309
00:18:57,130 --> 00:18:59,670
Hier weer
de vier hoofdcomponenten:

310
00:18:59,750 --> 00:19:02,380
de verdamper van 270 kilowatt,
een compressor,

311
00:19:02,958 --> 00:19:05,130
een condensor en een expansieventiel.

312
00:19:05,920 --> 00:19:09,958
Hier is een persgaskoeler
ertussen geplaatst om in ieder geval

313
00:19:10,040 --> 00:19:14,880
een deel van die restwarmte, we produceren
hier 350 kilowatt aan warmte continu,

314
00:19:16,078 --> 00:19:18,420
vervolgens via de buitenlucht afgevoerd.

315
00:19:19,250 --> 00:19:21,380
Waarom de restwarmte niet gebruiken?

316
00:19:21,458 --> 00:19:23,290
Dat kan middels persgaskoelers.

317
00:19:25,040 --> 00:19:27,790
Hier het rekenvoorbeeld.

318
00:19:27,880 --> 00:19:32,170
Ik heb niet helemaal uitgewerkt,
wel de samenvatting in dit voorbeeld.

319
00:19:33,130 --> 00:19:36,708
Met die 350 kilowatt vermogen,
wat geproduceerd wordt,

320
00:19:36,880 --> 00:19:39,828
kunnen we 12.000 kuub gas
per jaar besparen

321
00:19:40,540 --> 00:19:42,420
door de restwarmte af te vangen.

322
00:19:43,328 --> 00:19:46,920
Hoe te controleren als toezichthouder?
Het is lastige materie.

323
00:19:47,000 --> 00:19:49,790
Fabrikanten willen
geen aanvullende apparatuur,

324
00:19:49,880 --> 00:19:52,208
er zitten weer randvoorwaarden aan vast.

325
00:19:52,578 --> 00:19:55,540
Als je op het dak
veel van deze plaatjes ziet,

326
00:19:55,630 --> 00:19:57,540
van draaikoelers of condensors.

327
00:19:57,920 --> 00:20:01,750
Als je dat soort apparatuur ziet,
vraag altijd aan die ondernemer:

328
00:20:02,130 --> 00:20:05,750
wat doen jullie met de restwarmte?
Kan je het nuttig aanwenden?

329
00:20:05,828 --> 00:20:09,458
Wat voor plannen zijn ervoor?
Er is veel geld mee te besparen.

330
00:20:09,540 --> 00:20:14,708
Dat zie je aan het rekenvoorbeeld.
-Een behoorlijke hoeveelheid gas.

331
00:20:15,040 --> 00:20:20,578
Die je produceert voor de koude,
maar die warmte krijg je er gratis bij.

332
00:20:21,290 --> 00:20:22,920
Die kun je nuttig aanwenden.

333
00:20:25,078 --> 00:20:28,250
Datacenters,
ook een belangrijke procesmaatregel.

334
00:20:28,458 --> 00:20:30,670
Vanuit de praktijk kom ik vaak tegen

335
00:20:30,750 --> 00:20:33,380
dat alle ICT mannen laag willen koelen.

336
00:20:33,540 --> 00:20:37,208
Iets vanuit het verleden erin
gebakken, dat blijft erin zitten.

337
00:20:38,000 --> 00:20:43,828
ASHRAE, een samenwerkende organisatie
in de airconditioning

338
00:20:43,920 --> 00:20:46,380
en luchtbehandelingstechniek,
die zeggen:

339
00:20:46,578 --> 00:20:50,578
bovengrens mag 27 graden zijn.
We hoeven niet op 18 graden te koelen

340
00:20:50,670 --> 00:20:53,920
en sterker, het lage koelen
is juist erg slecht,

341
00:20:54,380 --> 00:20:56,790
als er een deur opengaat
op een warme dag

342
00:20:56,920 --> 00:21:01,250
en je hebt alles op strak 18 graden,
krijg je condensatie op je apparatuur.

343
00:21:03,000 --> 00:21:04,958
Daar wordt het niet beter van.

344
00:21:05,040 --> 00:21:09,170
De apparatuur die nu geproduceerd
wordt, kan tegen hogere temperaturen.

345
00:21:09,828 --> 00:21:12,170
Het is altijd goed om dit na te kijken,

346
00:21:12,708 --> 00:21:15,420
makkelijk te controleren in je ronde.

347
00:21:15,500 --> 00:21:19,708
Datacenters staan nu sowieso
natuurlijk een beetje onder vergrootglas.

348
00:21:20,958 --> 00:21:25,208
Dit is voor hun een die natuurlijk
heel makkelijk toepasbaar is.

349
00:21:25,290 --> 00:21:26,708
Een snelle maatregel.

350
00:21:31,290 --> 00:21:35,290
Met name de utiliteit
zie je dat steeds meer racks leeg raken,

351
00:21:35,380 --> 00:21:37,078
meer gaat naar de cloud toe.

352
00:21:37,500 --> 00:21:39,500
Deze racks
moeten afgedicht worden,

353
00:21:39,578 --> 00:21:41,290
geen onnodige koeling nodig.

354
00:21:42,078 --> 00:21:44,540
Ook weer een vrij eenvoudige maatregel.

355
00:21:45,790 --> 00:21:51,458
In de praktijk in een serverruimte,
dit is een kleine serverruimte,

356
00:21:51,540 --> 00:21:53,670
aan de bovenkant zit een dakvenster.

357
00:21:54,000 --> 00:21:58,208
Een serverruimte moet gesloten zijn.
Geen zonlicht, geen daglicht,

358
00:21:58,290 --> 00:22:01,458
zeker geen zonlichttoetreding zijn,
koeling is onnodig.

359
00:22:02,708 --> 00:22:07,000
Een makkelijke maatregel
en te zien in je ronde door het gebouw.

360
00:22:09,750 --> 00:22:12,750
Dan komen we op de appendages,

361
00:22:13,328 --> 00:22:14,750
koel- en vriesleidingen.

362
00:22:15,040 --> 00:22:21,500
Ik maai het gras weg voor mijn voeten.
-Voor vanmiddag, precies, maar goed.

363
00:22:21,578 --> 00:22:24,708
Deze maatregelen
zijn in de koudetechniek belangrijk.

364
00:22:24,880 --> 00:22:29,630
Het thermografisch plaatje toont dat de
leiding een temperatuur meet van 15 graden

365
00:22:29,708 --> 00:22:33,958
oftewel er is praktisch geen isolatie
meer, geen isolerende werking meer.

366
00:22:35,670 --> 00:22:37,578
De controle als toezichthouder?

367
00:22:37,670 --> 00:22:40,500
Je hebt niet altijd
een warmtebeeldcamera bij je.

368
00:22:41,170 --> 00:22:43,208
Dat is weer vrij eenvoudig te zien,

369
00:22:43,290 --> 00:22:45,880
je ziet het aan de leidingen,
ook op de foto.

370
00:22:46,078 --> 00:22:51,250
Die isolatie moet strak zijn.
Als die isolatie aangetast wordt,

371
00:22:51,328 --> 00:22:54,920
gaat dit krimpen en
ontstaan vervormingen in die leiding.

372
00:22:55,880 --> 00:23:00,000
De isolerende werking is weg
en het gevaar is als er lucht bijkomt,

373
00:23:00,078 --> 00:23:03,630
krijg je corrosie op de metalen leidingen,

374
00:23:03,708 --> 00:23:06,208
dan zijn de herstelkosten nog duurder.

375
00:23:07,420 --> 00:23:10,250
Als toezichthouder
weer makkelijk te controleren.

376
00:23:11,290 --> 00:23:15,380
Heel zichtbaar.
-Voor de split systemen,

377
00:23:15,958 --> 00:23:18,708
een airconditioning binnen
en buiten op het dak.

378
00:23:18,880 --> 00:23:21,958
Die worden vaak voorzien
van koeltechnische leidingen,

379
00:23:22,040 --> 00:23:24,290
waar een bepaalde isolatie omheen zit,

380
00:23:24,670 --> 00:23:29,040
die op de langere duur verweren.

381
00:23:29,130 --> 00:23:30,828
Vogels eten de isolatie eraf,

382
00:23:31,078 --> 00:23:34,708
deze stukken koeltechnische leidingen
liggen bloot op het dak.

383
00:23:36,078 --> 00:23:38,630
Slechte zaak, zeker als je gaat verwarmen.

384
00:23:38,828 --> 00:23:41,290
Dan ben je alleen
een dak aan het verwarmen

385
00:23:41,380 --> 00:23:45,920
en binnen duurt het veel langer
voordat de ruimte op temperatuur is,

386
00:23:46,000 --> 00:23:48,500
je bent onnodig energie
aan het verkwisten.

387
00:23:48,578 --> 00:23:53,208
Een schoolvoorbeeld hoe het niet moet.
-Een duidelijk voorbeeld.

388
00:23:53,290 --> 00:23:56,958
Dit zien we geregeld,
belangrijk om aandacht voor te hebben.

389
00:23:57,040 --> 00:23:58,920
Kijken weinig mensen op het dak.

390
00:23:59,000 --> 00:24:00,880
Dat zou je zeggen.

391
00:24:02,458 --> 00:24:04,790
Dan gaan we richting DBO maatregelen.

392
00:24:04,880 --> 00:24:08,880
Misschien vragen tussendoor.
-Er zijn twee vragen binnengekomen.

393
00:24:11,130 --> 00:24:14,958
De eerste is:
kan de lage benodigde aanvoertemperatuur

394
00:24:15,040 --> 00:24:18,880
van de CO₂ warmtepomp
die net werden genoemd,

395
00:24:18,958 --> 00:24:20,458
nog toegelicht worden?

396
00:24:23,250 --> 00:24:28,170
Een CO₂ warmtepomp heeft die lage
aanvoertemperatuur nodig

397
00:24:28,250 --> 00:24:29,750
voor een goed rendement.

398
00:24:29,828 --> 00:24:32,880
Als die temperatuur laag is
in de gaskoeler,

399
00:24:33,328 --> 00:24:37,040
Wat technisch, in een CO₂ installatie
werk je met een gaskoeler.

400
00:24:37,458 --> 00:24:40,920
Het water stroomt hier doorheen,
wat opgestookt moet worden.

401
00:24:42,420 --> 00:24:45,630
Als het temperatuursverschil
heel erg groot is,

402
00:24:45,708 --> 00:24:47,578
geeft dit het hoogste rendement.

403
00:24:47,828 --> 00:24:51,828
De CO₂ warmtepomp zal prima werken
bij de hogere aanvoertemperaturen,

404
00:24:51,920 --> 00:24:56,420
maar dan zakt dat rendement in elkaar.
Dan heb je een rendement van 1 op 2,

405
00:24:56,708 --> 00:25:00,750
nog steeds beter als een gasketel,
je haalt geen rendement van 1 op 4.

406
00:25:01,328 --> 00:25:04,958
Wat ook mogelijk is
als de aanvoertemperatuur laag genoeg is.

407
00:25:05,040 --> 00:25:06,578
Daar zit wat verschil in.

408
00:25:08,578 --> 00:25:12,578
Is dat dan iets
wat je als toezichthouder kan navragen

409
00:25:12,670 --> 00:25:17,670
of wordt dat ergens gemonitord?
-Dan is het gewoon de vraag:

410
00:25:17,750 --> 00:25:20,500
wat voor soort proces is hier gaande?

411
00:25:21,040 --> 00:25:23,790
Wat is de aanvoertemperatuur hiervan?

412
00:25:23,880 --> 00:25:27,208
Als deze temperatuur wat te laag is

413
00:25:27,290 --> 00:25:29,750
is een CO₂ warmtepomp
een prima oplossing.

414
00:25:30,000 --> 00:25:33,790
Als deze hoog, kan het ook,
alleen met een lager rendement.

415
00:25:33,880 --> 00:25:36,130
Is het dan een dure oplossing daarmee

416
00:25:36,500 --> 00:25:40,920
of is de CO₂ warmtepomp niet heel veel
duurder dan een reguliere warmtepomp?

417
00:25:41,000 --> 00:25:46,040
De CO₂ warmtepomp is iets duurder
als een gewone warmtepomp,

418
00:25:46,130 --> 00:25:48,578
maar wel een stuk
duurder als een gasketel.

419
00:25:48,670 --> 00:25:52,630
De terugverdientijd zit op vijf, zes jaar,

420
00:25:52,708 --> 00:25:54,708
je gaat 'm sowieso terugverdienen.

421
00:25:54,880 --> 00:25:57,380
Interessant.
-Altijd een interessante optie.

422
00:25:57,458 --> 00:26:00,420
Zeker, ja.
-Maar wil je 'm echt effectief maken,

423
00:26:00,500 --> 00:26:03,708
moet je zorgen
dat de aanvoertemperatuur laag genoeg is.

424
00:26:03,790 --> 00:26:08,540
Ja, inderdaad.
-Dan de tweede vraag: bij compressoren

425
00:26:08,630 --> 00:26:12,420
merken we dat installateurs
het niet eens zijn met de maatregel

426
00:26:12,500 --> 00:26:16,920
om koude buitenlucht aan te zuigen.
Ze hebben dus een andere visie

427
00:26:17,000 --> 00:26:20,000
dan de ingenieurs
die de maatregel hebben opgevoerd.

428
00:26:20,458 --> 00:26:25,328
Hoe kunnen we ontkrachten dat onder meer
vochtigheid moet worden afgevangen?

429
00:26:28,380 --> 00:26:31,958
Vochtigheid.
Die vraag is me niet helemaal duidelijk,

430
00:26:32,040 --> 00:26:35,630
we hebben altijd koude aanvoerlucht
nodig in de condensor.

431
00:26:36,750 --> 00:26:38,170
De vraag is onduidelijk.

432
00:26:38,250 --> 00:26:42,500
In de condensor is koude lucht nodig
om de warmte kwijt te raken.

433
00:26:42,578 --> 00:26:46,420
De functie van de condensor
is warmte afvoeren.

434
00:26:47,328 --> 00:26:49,750
Ik laat straks nog
DBO maatregelen zien.

435
00:26:49,828 --> 00:26:51,750
Dan zie je wat er gebeurt
als dat niet gebeurt.

436
00:26:53,790 --> 00:26:56,328
We hebben
een lage aanvoertemperatuur nodig.

437
00:26:56,420 --> 00:27:00,420
Het gaat mis als condensors
of buitenmiddelen binnen worden geplaatst

438
00:27:00,500 --> 00:27:03,500
zonder voldoende aanvoeren
van verse lucht,

439
00:27:03,828 --> 00:27:05,458
dat geeft hoge druk storing.

440
00:27:05,958 --> 00:27:09,920
Ja, precies. Dat is ook geen optie.

441
00:27:10,078 --> 00:27:12,920
Ik weet niet of de vraag
voldoende is beantwoord.

442
00:27:15,828 --> 00:27:18,958
Dan de ingenieurs
die de maatregelen hebben opgevoerd.

443
00:27:19,708 --> 00:27:21,670
Dat weet ik dan ook niet even.

444
00:27:23,208 --> 00:27:26,500
Anders zou diegene het
via de mail kunnen verduidelijken.

445
00:27:26,578 --> 00:27:28,078
De vraag is van Hendrie,

446
00:27:28,170 --> 00:27:34,170
dus als die wil,
dan kunnen we

447
00:27:34,250 --> 00:27:37,078
de mail even opslaan
en dan kunnen we daar later

448
00:27:37,170 --> 00:27:40,790
we nog even op terugkomen
of hem even telefonisch benaderen.

449
00:27:40,880 --> 00:27:44,540
Zeker.
-Er is nog een andere vraag binnengekomen.

450
00:27:44,828 --> 00:27:49,420
Is er een makkelijke manier om een
condensor druk regeling waar te nemen?

451
00:27:51,208 --> 00:27:54,380
Er is een maatregel
vanuit de vorige erkende maatregel,

452
00:27:54,458 --> 00:27:55,790
stond er inderdaad in,

453
00:27:55,880 --> 00:27:58,420
is er een condensor
druk regeling opgenomen.

454
00:28:00,040 --> 00:28:01,920
Dan moet je wel wat,

455
00:28:02,578 --> 00:28:05,170
een opsplitsing in oudere
en nieuwe systemen.

456
00:28:05,250 --> 00:28:09,130
In nieuwe systemen zit dat
standaard in het buitendeel,

457
00:28:09,208 --> 00:28:12,750
dus systemen vanaf 2010, 2015.

458
00:28:12,828 --> 00:28:15,670
Dat is standaard met
een condensor druk regeling.

459
00:28:16,578 --> 00:28:19,708
In oudere systemen
wordt dat standaard niet opgenomen.

460
00:28:19,790 --> 00:28:23,630
Dan moet je de tekeningen induiken
om dat te achterhalen.

461
00:28:23,708 --> 00:28:25,708
Als toezichthouder best complex.

462
00:28:25,790 --> 00:28:28,500
Deze zijn niet altijd voorradig
of beschikbaar,

463
00:28:29,000 --> 00:28:30,040
dus wat complexer.

464
00:28:30,380 --> 00:28:33,920
De vraag aan de ondernemer:
wat hebben jullie hieraan gedaan?

465
00:28:34,380 --> 00:28:39,500
Ja, precies, want dan zit die verborgen
in de hele installatie.

466
00:28:39,578 --> 00:28:42,420
Is dat waardoor
dat moeilijk te onderscheiden is?

467
00:28:42,828 --> 00:28:46,790
Nu zijn het gelijkspanningsmotoren,
die kunnen veel beter afregelen.

468
00:28:47,000 --> 00:28:51,000
De oude motoren hadden drie toerentallen,
dat was hoog, midden, laag.

469
00:28:51,500 --> 00:28:54,130
De nieuwe motoren werken op gelijkspanning

470
00:28:54,708 --> 00:28:57,420
die kunnen
in een veel breder gebied afregelen,

471
00:28:57,790 --> 00:29:00,130
standaard al in de software meegenomen.

472
00:29:01,578 --> 00:29:04,750
Vandaar een veel groter
temperatuurbereik tegenwoordig.

473
00:29:06,130 --> 00:29:07,130
Dus om die reden.

474
00:29:07,920 --> 00:29:12,078
Ze blijven binnenkomen,
dus ik heb er nog eentje voor je.

475
00:29:12,290 --> 00:29:15,708
Met betrekking tot de warmte terugwinning
van de condensor,

476
00:29:15,790 --> 00:29:20,208
een vraag: kan globaal
aan de hand van het elektrisch vermogen

477
00:29:20,290 --> 00:29:22,250
van de koel compressor motor,

478
00:29:22,328 --> 00:29:25,500
het thermisch vermogen
van de condensor bepaald worden?

479
00:29:30,630 --> 00:29:33,790
We hebben zo'n beetje
een verhouding van 1 op 4

480
00:29:34,500 --> 00:29:40,828
tussen compressor en condensor vermogen,
dus dat is een factor 4.

481
00:29:42,828 --> 00:29:46,380
Op het typeplaatje zijn dit soort gegevens
terug te vinden,

482
00:29:46,458 --> 00:29:48,500
laat ik zo een plaatje van zien.

483
00:29:48,578 --> 00:29:50,458
Kom je straks nog even op terug.

484
00:29:50,920 --> 00:29:54,208
Goede vragen.
Dat waren ze even voor nu, denk ik.

485
00:29:54,828 --> 00:30:01,290
Dan gaan we door. Dan gaan we naar de DBO.

486
00:30:02,920 --> 00:30:06,920
Dit zijn voorbeelden vanuit de praktijk,
waar je tegenaan loopt.

487
00:30:07,670 --> 00:30:13,500
Hier koeltechnische leidingen
waar isolatie op den duur verteerd,

488
00:30:13,578 --> 00:30:15,458
in een slechtere conditie raakt.

489
00:30:16,290 --> 00:30:19,750
De rechterleiding toont
dat als die op de beugel gaat zakken

490
00:30:19,828 --> 00:30:23,420
en het wordt continu warm en koud,
ofwel uitzetten en krimpen,

491
00:30:23,880 --> 00:30:26,420
dan gaat die leiding invreten
in die beugel,

492
00:30:26,540 --> 00:30:29,290
we hebben een koperleiding
op een stalen beugel.

493
00:30:29,380 --> 00:30:31,130
Er is dan koudemiddel lekkage.

494
00:30:33,420 --> 00:30:37,540
Zo'n heel leiding tracé
zal naarmate de isolatie slechter wordt,

495
00:30:37,630 --> 00:30:40,290
wat gaan inzakken
en dan krijg je dit plaatje,

496
00:30:40,380 --> 00:30:43,420
waardoor die koeltechnische leiding
op de unit drukt.

497
00:30:44,000 --> 00:30:46,170
De vibratie zorgt voor verder trillen

498
00:30:46,250 --> 00:30:48,790
en weer koudemiddel lekkage.

499
00:30:49,078 --> 00:30:52,670
Koudemiddel lekkage
is een groot probleem in de koudetechniek.

500
00:30:52,750 --> 00:30:55,630
Dat gebeurt regelmatig,
mede door dit soort zaken.

501
00:30:56,130 --> 00:30:58,708
Heel mooi,
omdat je dit goed kan waarnemen,

502
00:30:58,790 --> 00:31:01,920
dus zeker als toezichthouder
kan je dat ook goed zien.

503
00:31:03,208 --> 00:31:08,920
Daar komen straks ook nog op terug,
maar dat heeft best wel een grote impact.

504
00:31:10,828 --> 00:31:13,040
Dit is de achterzijde
van de condensor.

505
00:31:13,130 --> 00:31:17,250
In de inleiding over de werking
van die koelmachines, noemde ik

506
00:31:17,328 --> 00:31:20,880
dat de condensor heeft
als functie om de warmte af te voeren.

507
00:31:21,000 --> 00:31:24,250
Dit plaatje toont
dat dit hier minder goed gaat lukken

508
00:31:25,540 --> 00:31:30,290
en het gevolg is
dat de condensortemperatuur gaat stijgen,

509
00:31:30,380 --> 00:31:34,250
want hij kan zijn warmte niet kwijt.
Eén graad temperatuurstijging,

510
00:31:34,880 --> 00:31:41,670
staat niet in de sheet, dus even noteren,
geeft 2,5% rendementsverlies.

511
00:31:41,958 --> 00:31:46,040
Dat is een belangrijke.
-Dus als je dit niet goed schoonmaakt,

512
00:31:46,130 --> 00:31:49,578
dan ben je ook een dief
van je eigen portemonnee.

513
00:31:49,670 --> 00:31:53,420
Zeker.
-De effectiviteit van je apparaat daalt.

514
00:31:55,380 --> 00:31:58,458
Dit is hier helemaal duidelijk.
-Helemaal duidelijk.

515
00:31:58,540 --> 00:32:02,040
Soort astmatische patiënt,
die krijgt bijna geen lucht meer,

516
00:32:02,250 --> 00:32:05,290
heel belangrijk om deze zaken,
ook als toezichthouder

517
00:32:05,380 --> 00:32:08,040
waar te nemen bij dit soort koelers,

518
00:32:08,290 --> 00:32:11,130
die liggen vaak plat op het dak.

519
00:32:11,328 --> 00:32:13,208
Even bukken en kijken,

520
00:32:13,290 --> 00:32:17,170
hoe ziet die condensor eruit?
-Ja, want ik bedoel,

521
00:32:17,250 --> 00:32:20,630
dit is geen plaatje die je
voor deze webinar hebt gemaakt.

522
00:32:20,708 --> 00:32:23,630
Ik heb het niet expres zo vervuild.
-Nee, precies.

523
00:32:23,750 --> 00:32:28,290
Dit is de praktijk.
-Je kunt dit in de praktijk tegenkomen.

524
00:32:28,380 --> 00:32:29,578
Komen we vaak tegen.

525
00:32:29,670 --> 00:32:34,670
Dat is natuurlijk ongelooflijk,
want als je het een keer schoonmaakt.

526
00:32:35,458 --> 00:32:38,828
Zaken die in het jaarlijks
onderhoud moeten worden gedaan,

527
00:32:38,920 --> 00:32:40,540
een taak van de installateur

528
00:32:41,328 --> 00:32:43,630
als het
in een vervuilde omgeving staat,

529
00:32:43,920 --> 00:32:45,540
dan misschien tweejaarlijks.

530
00:32:47,290 --> 00:32:49,250
Dit heb je zo terugverdiend.

531
00:32:54,078 --> 00:32:58,078
Soms zie ik noodgrepen. Hier zien we
de onderkant van de koelmachine,

532
00:32:58,170 --> 00:33:00,750
aan de bovenzijde zie je de condensor.

533
00:33:01,208 --> 00:33:03,208
Nummer 1 en 2,
zijn de compressoren

534
00:33:03,420 --> 00:33:06,670
daar achteraan,
daar zie je zo'n Gardena sproeier staan.

535
00:33:07,208 --> 00:33:09,380
Links bovenin zie je die.

536
00:33:09,458 --> 00:33:13,208
Die wordt als een soort
extra nood koeling gebruikt.

537
00:33:13,290 --> 00:33:18,540
Omdat de condensor te klein geselecteerd
is, redt die dit niet qua capaciteit

538
00:33:18,630 --> 00:33:21,790
op hele warme dagen.
Die hebben we toch steeds vaker.

539
00:33:22,578 --> 00:33:24,790
Die condensor
is te klein geselecteerd.

540
00:33:24,880 --> 00:33:28,328
Als noodgreep
gaan ze dan zo'n tuinsproeier plaatsen.

541
00:33:29,790 --> 00:33:33,000
Thuis zit je al met water besparen

542
00:33:33,078 --> 00:33:37,130
hier staat dit de hele dag aan.
-Dan gaan de hectoliters erdoorheen,

543
00:33:39,630 --> 00:33:41,920
Hier is iets in het ontwerp mis gegaan.

544
00:33:42,000 --> 00:33:45,420
Het kan vervuiling zijn,
dat er onvoldoende onderhoud is

545
00:33:45,500 --> 00:33:49,290
en dat ze als noodgreep
deze sproeier gaan neerzetten.

546
00:33:49,750 --> 00:33:53,828
Een keer de condensor goed reinigen
met speciale reinigingsmiddelen

547
00:33:54,000 --> 00:33:56,750
kan zorgen dat die het
weer redt op warme dagen.

548
00:33:57,828 --> 00:34:01,000
Dit is een teken van iets
dat niet in de haak is.

549
00:34:01,130 --> 00:34:05,170
Als je dit ziet als toezichthouder,
weet je: hier is iets niet goed.

550
00:34:06,958 --> 00:34:10,500
Kortsluiting van lucht
zien we regelmatig in kantoorgebouwen,

551
00:34:10,580 --> 00:34:12,668
bij je ronde door het gebouw,

552
00:34:12,750 --> 00:34:15,750
let op de uitstroomopeningen
van deze binnendelen.

553
00:34:15,830 --> 00:34:20,918
Dit is een cassette model. Die blaast aan
vier zijden gekoelde of warme lucht uit.

554
00:34:21,040 --> 00:34:24,790
Dat is een beetje die in het midden zit,
dat grote vierkant.

555
00:34:24,878 --> 00:34:27,168
Hij zit vrij strak tegen die muur aan.

556
00:34:27,250 --> 00:34:31,128
Als die gaat koelen,
blaast 'ie koude lucht tegen de muur aan

557
00:34:31,330 --> 00:34:34,918
zuigt gelijk via het aanzuigfilter,
in het midden van de unit,

558
00:34:35,000 --> 00:34:36,580
weer koude lucht aan.

559
00:34:36,878 --> 00:34:40,628
Kortom kortsluiting van lucht.
Denkend dat 'ie op temperatuur is,

560
00:34:40,708 --> 00:34:42,790
stopt de unit, pendelt de hele dag,

561
00:34:42,878 --> 00:34:45,168
je krijgt je ruimte
niet op temperatuur.

562
00:34:45,418 --> 00:34:48,958
Vervolgens ook veel klachten,
want degene die daaronder zit,

563
00:34:49,040 --> 00:34:51,250
krijgt continu
de koude luchtstroom.

564
00:34:51,540 --> 00:34:54,830
Dan ontstaan daar klachten,
ze gaan het afplakken

565
00:34:56,000 --> 00:35:00,040
je komt in situaties terecht,
de koelmachine staat de hele dag aan.

566
00:35:01,540 --> 00:35:03,080
Het rendement is slecht.

567
00:35:06,208 --> 00:35:09,830
Ofwel samengevat,
als jij je ronde doet over dat dak

568
00:35:09,918 --> 00:35:12,080
en door het gebouw met de ondernemer,

569
00:35:12,458 --> 00:35:15,668
kijk goed naar de vervuiling
van condensors, verdampers.

570
00:35:15,830 --> 00:35:17,580
Vrij makkelijk te zien altijd.

571
00:35:17,958 --> 00:35:21,040
Zijn er in het kantoorgebouw
roosters afgeplakt,

572
00:35:21,128 --> 00:35:23,878
ofwel een verkeerde
luchtverdeling in het gebouw

573
00:35:24,458 --> 00:35:26,290
of zijn er temperatuurklachten?

574
00:35:26,378 --> 00:35:29,540
Vraag dat niet aan
willekeurige gebruikers in het pand,

575
00:35:29,628 --> 00:35:31,958
dan word je een soort psycholoog
omdat iedereen klachten krijgt,

576
00:35:32,750 --> 00:35:36,330
vraag dat aan de gebouwbeheerder,
aan de ondernemers

577
00:35:36,918 --> 00:35:39,040
dat kan zijn
door koudemiddel tekort.

578
00:35:39,128 --> 00:35:42,040
Continu draaiend
met te weinig koudemiddel,

579
00:35:42,330 --> 00:35:44,208
draait de installatie niet goed.

580
00:35:44,290 --> 00:35:48,458
Allerlei klachten in het gebouw en
de hele dag energieverbruik om niks.

581
00:35:48,580 --> 00:35:52,830
Wat zien we op het plaatje nu?
-Een geval van koudemiddel tekort,

582
00:35:52,918 --> 00:35:56,958
een ingevroren leiding en
een handwarme leiding aan de andere kant.

583
00:35:57,128 --> 00:36:00,918
Dit kan je als toezichthouder
ook weer makkelijk zien op het dak.

584
00:36:01,290 --> 00:36:03,878
Normaliter moeten beiden
in de condens staan.

585
00:36:03,958 --> 00:36:06,378
De temperatuur is dan
tussen 0 en 5 graden

586
00:36:06,458 --> 00:36:09,580
ofwel al het condens slaat neer
op dat soort leidingen

587
00:36:10,168 --> 00:36:11,918
dat is hier duidelijk niet zo.

588
00:36:12,708 --> 00:36:15,830
Belangrijke tip:
de toestand van de technische ruimte,

589
00:36:15,918 --> 00:36:17,878
hoe ziet deze ruimte eruit?

590
00:36:17,958 --> 00:36:23,080
Als daar al veel mis is,
veel opslag van vuil en van spullen,

591
00:36:23,168 --> 00:36:25,918
veel vervuiling,
is dat meestal wel een plaatje

592
00:36:26,000 --> 00:36:30,168
voor de rest van de installaties.
Dus dat is altijd belangrijk

593
00:36:30,250 --> 00:36:32,790
om daarnaar te kijken.
-Ja, precies.

594
00:36:32,878 --> 00:36:38,878
Het geeft al meteen een beeld van
hoe ze omgaan met de installaties.

595
00:36:38,958 --> 00:36:44,500
Dat is natuurlijk waar je binnenkomt,
maar als dat al een zooitje is,

596
00:36:44,580 --> 00:36:47,208
dan weet je,
de rest is niet heel veel beter.

597
00:36:47,290 --> 00:36:48,668
Vaak een vertaling
naar de rest van de installaties.

598
00:36:48,750 --> 00:36:54,040
Precies, ja, dus dat is een hele simpele.
-Inderdaad, ja.

599
00:36:54,128 --> 00:36:56,918
Gewoon op het oog.
-Dat kun je zo zien.

600
00:36:57,000 --> 00:36:58,500
Ja, precies.

601
00:36:59,290 --> 00:37:04,628
Ik zie nog geen vragen over
dit onderdeel, DBO binnenkomen.

602
00:37:05,500 --> 00:37:09,580
Dus dan kunnen we door naar de wetgeving.
-Een stukje wetgeving.

603
00:37:11,668 --> 00:37:15,540
Drie belangrijke stukken
wetgeving in de ruimte- en productkoeling.

604
00:37:15,628 --> 00:37:18,250
Met name de F-gassenverordening,
die is nieuw,

605
00:37:18,330 --> 00:37:22,128
die bestond al en die is nu herzien.
Nog strikter geworden.

606
00:37:23,128 --> 00:37:25,378
Dat is goed, daar kom ik op terug.

607
00:37:25,458 --> 00:37:31,080
De EPBD wetgeving en de PD wetgeving.
Allemaal betrekking op koelmachines.

608
00:37:31,458 --> 00:37:35,040
De PD staat voor?
-Dat is de Pressure Equipment Directive.

609
00:37:35,290 --> 00:37:40,458
Oftwel warenwetbesluit drukapparatuur,
dus ieder apparaat waar druk op staat,

610
00:37:40,628 --> 00:37:44,330
die valt onder deze richtlijn.
-Ook perslucht bijvoorbeeld?

611
00:37:44,540 --> 00:37:48,250
Los van meer dan op een gesloten toestel.
-Ja, precies.

612
00:37:48,540 --> 00:37:52,708
Dus wel de compressor zelf,
afzijdig aan het systeem.

613
00:37:55,458 --> 00:37:59,958
Dan gelijk een vraag daarover.
-De poll. Zo is het.

614
00:38:01,040 --> 00:38:03,918
We zetten jullie thuis ook weer even
aan het werk,

615
00:38:04,458 --> 00:38:11,458
want we hadden het net al over,
dat als je zo'n systeem hebt

616
00:38:12,208 --> 00:38:15,628
er koudemiddel ontsnapt,
heeft dat wel een grote impact.

617
00:38:15,708 --> 00:38:20,290
Hoe groot is die impact?
Daarom hebben we de vraag geïntroduceerd.

618
00:38:20,378 --> 00:38:23,128
Als je dus één kilo koudemiddel

619
00:38:23,628 --> 00:38:28,330
en in dit geval is dat de R-404A,
die werd in het verleden veel gebruikt,

620
00:38:28,418 --> 00:38:31,080
gaf je voorafgaand al aan.

621
00:38:33,000 --> 00:38:36,040
Als dat weglekt, wat betekent dat dan?

622
00:38:36,128 --> 00:38:39,418
Drie opties: dat heeft geen invloed,

623
00:38:39,500 --> 00:38:42,290
want dit koudemiddel
tast ozonlaag niet aan,

624
00:38:42,580 --> 00:38:45,290
heeft dezelfde invloed
als één maand autorijden

625
00:38:45,378 --> 00:38:49,580
of heeft dezelfde invloed
als anderhalf jaar autorijden.

626
00:38:51,580 --> 00:38:57,878
Mensen hebben al aangegeven
waar zij denken dat het antwoord ligt.

627
00:38:58,830 --> 00:39:01,628
Er is één iemand, die zegt van:
geen invloed,

628
00:39:03,080 --> 00:39:05,580
een derde die zegt: één maand

629
00:39:06,290 --> 00:39:08,540
en twee derde zegt: anderhalf jaar.

630
00:39:08,918 --> 00:39:13,628
Het is die laatste optie.
Anderhalf jaar autorijden.

631
00:39:14,628 --> 00:39:16,628
We werken met CO₂ equivalenten,

632
00:39:17,378 --> 00:39:23,458
oftewel, als één kilo CO₂ ontsnapt,
staat het gelijk aan één kilo CO₂.

633
00:39:24,040 --> 00:39:27,040
404, als we daar
één kilo van laten ontsnappen,

634
00:39:27,418 --> 00:39:31,668
de beeldvorming: één kilo 404,
dat zou gebruikt worden in een slaapkamer.

635
00:39:31,750 --> 00:39:33,750
Een kleine airconditioning thuis,

636
00:39:33,878 --> 00:39:36,750
dan zit daar 0,8
tot 1 kilo koudemiddel in,

637
00:39:37,878 --> 00:39:42,208
404 is een zwaar gas. Dat blijft heel lang
voortbestaan in de atmosfeer.

638
00:39:42,628 --> 00:39:45,418
Dat staat gelijk aan bijna 4.000 kilo CO₂,

639
00:39:45,790 --> 00:39:50,958
ofwel één kilo laten ontsnappen
staat gelijk aan 4.000 kilo CO₂-uitstoot.

640
00:39:51,040 --> 00:39:54,208
Dat is echt enorm.
-Dat is enorm, ja.

641
00:39:54,290 --> 00:39:57,708
Als je dat vergelijkt
met de uitstoot van een auto,

642
00:39:58,418 --> 00:40:02,750
dan betekent dit ruim anderhalf jaar
met een auto rondrijden,

643
00:40:03,080 --> 00:40:07,000
want een gemiddelde Nederlandse auto
stoot 2.400 kilo CO₂ uit

644
00:40:07,080 --> 00:40:09,378
als je 20.000 kilometer per jaar rijdt.

645
00:40:09,750 --> 00:40:13,918
Die impact van
dat koudemiddel verlies is groot,

646
00:40:16,168 --> 00:40:20,208
om die reden
wordt ook de F-gassenverordening herzien,

647
00:40:20,418 --> 00:40:22,750
waarbij we nog strikter beleid krijgen.

648
00:40:22,918 --> 00:40:25,250
We zitten
in een terugfaseer schema,

649
00:40:25,330 --> 00:40:26,500
daar zaten we al in,

650
00:40:26,580 --> 00:40:31,580
wordt ook goed in gehandhaafd
en de markt volgt dat goed op.

651
00:40:33,000 --> 00:40:34,750
Dat gebeurt door marktwerking.

652
00:40:34,830 --> 00:40:38,458
Dus de prijzen van de hoog GWP gassen,
zoals je dat noemt,

653
00:40:38,540 --> 00:40:41,330
die wordt steeds hoger
en de andere kant op,

654
00:40:41,418 --> 00:40:44,580
richting natuurlijke koudemiddelen
of laag GWP gassen,

655
00:40:45,418 --> 00:40:46,750
wordt de prijs lager.

656
00:40:46,830 --> 00:40:49,208
Marktwerking geeft deze verschuiving.

657
00:40:49,290 --> 00:40:51,580
Dat is iets wat wereldwijd gebeurd?

658
00:40:52,628 --> 00:40:56,080
Alleen in Europa.
Wij zijn daar heel druk mee.

659
00:40:56,330 --> 00:40:59,750
Mensen zeggen: in Amerika en China
doen ze er niks aan,

660
00:41:00,168 --> 00:41:03,250
niet helemaal waar,
ook daar zijn ze daarmee bezig.

661
00:41:03,330 --> 00:41:06,918
Alleen die zitten in een langzamer schema
als dat wij zitten.

662
00:41:07,000 --> 00:41:11,250
Gelukkig ook daar, langzaam maar zeker.
-Zeker, ja.

663
00:41:11,330 --> 00:41:14,750
Gelukkig maar.
-In Europa, want het eerste antwoord

664
00:41:15,250 --> 00:41:18,708
over de ozonlaag aantasting.
Dat beeld leeft ook nog weleens

665
00:41:18,790 --> 00:41:21,418
dat die koudemiddelen
de ozonlaag aantasten.

666
00:41:21,750 --> 00:41:24,128
In Europa is dat
vanaf 2015 al verboden.

667
00:41:24,418 --> 00:41:27,580
Wij hebben al vanaf 2015 een totaalverbod

668
00:41:27,708 --> 00:41:31,790
op ozonlaag aantastende koudemiddelen.

669
00:41:32,458 --> 00:41:33,750
Gebruiken mag nog wel.

670
00:41:33,830 --> 00:41:37,128
Als je een installatie
op een dak tegenkomt waar R-22,

671
00:41:38,080 --> 00:41:42,250
dat is zo'n gas die de ozonlaag aantast,
als je R-22 tegenkomt,

672
00:41:42,580 --> 00:41:44,128
mag die blijven draaien,

673
00:41:44,580 --> 00:41:47,040
zodra koeltechnische handelingen
nodig zijn

674
00:41:47,128 --> 00:41:50,168
een compressor vervangen,
zelfs het onderhoud,

675
00:41:50,250 --> 00:41:53,080
dat mag niet meer,
dan moet die vervangen worden.

676
00:41:53,208 --> 00:41:56,668
Het apparaat moet weg,
alleen koelmiddel vervangen kan niet?

677
00:41:56,750 --> 00:41:59,628
Dit soort systemen zijn
al een jaar of 15 oud,

678
00:41:59,708 --> 00:42:02,250
dus die zijn ook wel aan vervanging toe.

679
00:42:03,128 --> 00:42:07,080
Toen deze wetgeving net actief was,
hadden we te maken met drop-ins,

680
00:42:07,168 --> 00:42:09,000
een ander koudemiddel gebruikt,

681
00:42:09,080 --> 00:42:11,250
waardoor ze toch konden door draaien.

682
00:42:12,878 --> 00:42:15,080
Destijds
waren daar mogelijkheden voor.

683
00:42:15,168 --> 00:42:18,580
Die installaties zijn zo oud,
die moeten vervangen worden.

684
00:42:20,208 --> 00:42:23,128
Wat betekent de F-gassenverordening
in de praktijk,

685
00:42:23,208 --> 00:42:26,040
je loopt je ronde.
Hoe ga je dat controleren?

686
00:42:26,128 --> 00:42:27,290
Dat is best lastig.

687
00:42:28,040 --> 00:42:33,958
In Nederland is de F-gassenverordening
vertaald naar een BRL-100,

688
00:42:34,040 --> 00:42:36,750
de bedrijfsrichtlijnen,
bedrijfscertificering

689
00:42:37,458 --> 00:42:40,540
en de persoonscertificering,
dus dat is de BRL-200.

690
00:42:41,580 --> 00:42:45,128
Jij gaat ook niet vragen:
laat al je papieren maar eens zien,

691
00:42:45,208 --> 00:42:46,790
daar heb je geen tijd voor,

692
00:42:46,878 --> 00:42:51,330
een makkelijke manie om te controleren of
er voldaan wordt aan de wet,

693
00:42:51,418 --> 00:42:54,918
is om te kijken of er kenplaten
op die machine aanwezig zijn.

694
00:42:55,000 --> 00:42:59,250
Als de gemiddelde politieagent
een auto ziet rondrijden zonder kenplaten,

695
00:42:59,330 --> 00:43:02,580
word je gestopt.
Dat geldt ook voor die koelmachine.

696
00:43:02,668 --> 00:43:05,540
Die is ook voorzien
van een eigen identificatie

697
00:43:06,208 --> 00:43:08,378
en die moet
op de unit geplakt zitten.

698
00:43:08,500 --> 00:43:10,000
Dat zal ik zo laten zien.

699
00:43:10,750 --> 00:43:13,878
Makkelijk te controleren,
want als je die ronde doet,

700
00:43:13,958 --> 00:43:17,830
dan zit er een typeplaat op
van de fabrikant zelf en een kenplaat.

701
00:43:18,540 --> 00:43:21,168
Ook een logboek moet
op locatie aanwezig zijn.

702
00:43:21,250 --> 00:43:24,580
Makkelijk op te vragen:
laat mij het logboek maar zien.

703
00:43:24,668 --> 00:43:28,500
Is het jaarlijks onderhoud en
lekdichtsheidscontrole uitgevoerd?

704
00:43:28,668 --> 00:43:31,580
Dat soort zaken
moeten op locatie aanwezig zijn.

705
00:43:33,668 --> 00:43:37,208
Die lekdichtheidscontrole
is ook een wettelijke verplichting.

706
00:43:37,290 --> 00:43:42,790
Die staan dus vermeld in het logboek?
-Ja, dan kun je dat meteen controleren

707
00:43:42,878 --> 00:43:44,790
Daar zit een register in

708
00:43:45,000 --> 00:43:48,628
daar wordt jaarlijks
of zelfs tweejaarlijks bij grote machines,

709
00:43:48,708 --> 00:43:51,580
aangegeven dat de lekdichtheidscontrole
is gedaan.

710
00:43:52,628 --> 00:43:55,580
Die kenplaat ziet er dus zo uit.

711
00:43:55,668 --> 00:43:59,418
Dat is een geplakte sticker
met coderingen erop.

712
00:43:59,500 --> 00:44:06,040
Dat is dan de hoeveelheid koudemiddel
en de GWP zwaarte wordt aangegeven.

713
00:44:06,580 --> 00:44:09,580
Je kan als toezichthouder
heel makkelijk controleren

714
00:44:09,708 --> 00:44:13,128
of de installateur
dit allemaal netjes heeft geregistreerd.

715
00:44:13,208 --> 00:44:14,958
Dat GWP is een indicatie

716
00:44:15,040 --> 00:44:21,540
voor hoeveel CO₂ equivalenten

717
00:44:21,628 --> 00:44:24,918
die koelvloeistof
dan eigenlijk representeert?

718
00:44:25,330 --> 00:44:29,918
Klopt, ja. Dat is wel een belangrijk punt,
want het is pas van toepassing

719
00:44:30,000 --> 00:44:35,128
vanaf vijf ton CO₂ equivalent.
Dan is die logboek en kenplaat plichtig.

720
00:44:35,250 --> 00:44:38,378
Kleine split systemen
zijn vaak niet logboek plichtig,

721
00:44:38,500 --> 00:44:40,790
dat is een twee kilowatt unit,

722
00:44:40,878 --> 00:44:43,878
die in een gemiddelde slaapkamer
of woonkamer hangt.

723
00:44:44,290 --> 00:44:47,750
Die heeft geen logboek plicht,

724
00:44:47,830 --> 00:44:50,750
de grotere installaties
vanaf 5 ton CO₂ equivalent,

725
00:44:50,830 --> 00:44:54,330
het aantal kilo's vermenigvuldigd
met de zwaarte van het gas,

726
00:44:54,418 --> 00:44:57,378
bepaalt of
die onder dit soort controles valt.

727
00:45:00,000 --> 00:45:03,540
Tegenwoordig zien we ook steeds vaker
digitale logboeken,

728
00:45:04,040 --> 00:45:07,378
dus dan wordt
er een QR-code op de unit geplakt.

729
00:45:07,458 --> 00:45:10,918
Oh ja.
-Ook handig als je dat ziet, maak een foto

730
00:45:11,000 --> 00:45:14,708
en je kan altijd achteraf even controleren
of alles ingevuld is.

731
00:45:19,168 --> 00:45:21,540
Daarnaast hebben ook de EPBD keuring.

732
00:45:22,128 --> 00:45:25,378
We hebben vanuit de bouw
de EPBD richtlijnen,

733
00:45:25,458 --> 00:45:27,790
we hebben ook de reguliere keuringen.

734
00:45:28,830 --> 00:45:32,330
Ook daar persoonscertificering
en bedrijfscertificering,

735
00:45:32,418 --> 00:45:36,330
daar is de ondergrens: 70 kilowatt
koel- of verwarmingsvermogen.

736
00:45:37,540 --> 00:45:42,830
Er wordt ook een gebouwcontrole gedaan
volgens een EPBD checklist.

737
00:45:44,168 --> 00:45:47,128
Er vindt weer een afmelding
plaats in een register,

738
00:45:47,378 --> 00:45:49,458
er wordt een rapportage van gemaakt,

739
00:45:49,540 --> 00:45:52,168
inclusief de besparende maatregelen.
-Oh ja.

740
00:45:53,128 --> 00:45:55,418
Veel van de foto's
die ik net liet zien,

741
00:45:55,500 --> 00:45:58,628
komen vanuit dat soort EPBD onderzoeken.

742
00:45:58,708 --> 00:46:00,918
Daar valt veel te besparen.

743
00:46:02,918 --> 00:46:05,000
Deze keuring
vindt periodiek plaats

744
00:46:05,080 --> 00:46:08,458
om de vijf jaar voor de koeling
en om de vier jaar voor de verwarming

745
00:46:08,918 --> 00:46:14,378
jammer dat dit niet samen loopt,
maar dat zijn punten voor verbetering.

746
00:46:14,918 --> 00:46:18,878
Ja, als ze iedere vier jaar allebei doen,
dan is het ook goed.

747
00:46:19,958 --> 00:46:23,168
Een voorbeeld
van de typeplaat van de fabrikant.

748
00:46:23,250 --> 00:46:25,208
Daar is het vermogen te vinden,

749
00:46:25,290 --> 00:46:31,790
dus 70 kilowatt ondergrens met
ook de link naar het EPBD keuring portaal

750
00:46:32,000 --> 00:46:35,128
en het SCIOS portaal
waar de afmeldingen plaatsvinden.

751
00:46:38,290 --> 00:46:42,458
Dan hebben we nog de PED wetgeving,

752
00:46:42,540 --> 00:46:45,128
ook belangrijk,
omdat dit veiligheid betreft.

753
00:46:45,540 --> 00:46:49,628
Installatie moet bij aanvang
gecontroleerd worden door een inspecteur.

754
00:46:49,708 --> 00:46:51,208
Dit kan steekproefsgewijs.

755
00:46:51,290 --> 00:46:54,628
Bij grotere installaties
moet de inspecteur aanwezig zijn.

756
00:46:55,128 --> 00:46:58,418
Voor de toezichthouder
lastig om achteraf te controleren,

757
00:46:58,918 --> 00:47:01,250
vraag het eens op bij ondernemers:

758
00:47:01,330 --> 00:47:04,330
voldoe je aan de PED
en wat heeft 'ie ervoor gedaan?

759
00:47:08,500 --> 00:47:12,918
Dan hadden we nog tenslotte de tips.

760
00:47:13,378 --> 00:47:16,580
Je had een aantal dingen verzameld,
waarvan je zegt van:

761
00:47:16,708 --> 00:47:19,040
dit is wel handig
als een toezichthouder

762
00:47:20,580 --> 00:47:23,418
hier rekening mee houdt,
want dit zijn dingetjes

763
00:47:23,500 --> 00:47:28,080
die je makkelijk kan doen.
Je hebt er een aantal genoemd.

764
00:47:28,580 --> 00:47:31,330
Je hebt nog even een rijtje gemaakt.
-Ja, klopt.

765
00:47:33,878 --> 00:47:37,330
Naast de erkende maatregel
is altijd belangrijk:

766
00:47:37,418 --> 00:47:39,540
de toekomstvisie van de ondernemer.

767
00:47:39,708 --> 00:47:43,290
Stukje bewustwording.
Ik liet net zien over die serverruimtes.

768
00:47:43,500 --> 00:47:46,668
Het kan zijn dat een groot deel
naar de cloud is gegaan

769
00:47:46,750 --> 00:47:49,628
en dat ze
veel minder koelcapaciteit nodig hebben.

770
00:47:50,040 --> 00:47:55,790
Soms merk je ook
doordat er zoveel apparatuur verplaatst is

771
00:47:55,878 --> 00:47:58,040
dat de airconditioning
niet aan hoeft.

772
00:47:58,628 --> 00:48:03,790
Als er een vervangingsmoment komt,
moet er nog wel een airco geplaatst worden

773
00:48:03,878 --> 00:48:05,290
of kunnen we zonder.

774
00:48:05,540 --> 00:48:08,000
Deze alternatieven
zijn altijd belangrijk.

775
00:48:08,418 --> 00:48:10,708
Is die ondernemer daarvan op de hoogte,

776
00:48:10,790 --> 00:48:14,750
vaak wordt er vanuit gewoonte
één op één gewisseld, soms niet nodig.

777
00:48:15,750 --> 00:48:17,580
Restwarmte, wat genoemd werd.

778
00:48:18,000 --> 00:48:21,330
Een stuk bewustwording.
Niet altijd direct een aanpassing,

779
00:48:21,418 --> 00:48:25,128
met toekomstige vervanging is het slim om
dit genoemd te hebben.

780
00:48:25,208 --> 00:48:28,458
Let op, ik produceer heel veel koude,

781
00:48:28,878 --> 00:48:31,000
kan ik die restwarmte ook gebruiken?

782
00:48:31,878 --> 00:48:32,878
Belangrijk punt.

783
00:48:32,958 --> 00:48:35,418
De overstap naar
natuurlijke koudemiddelen,

784
00:48:35,500 --> 00:48:38,668
mede door de F-gassenverordening
is er een verschuiving

785
00:48:38,750 --> 00:48:42,628
van de chemische koudemiddelen
naar natuurlijke middelen, ammoniak,

786
00:48:42,708 --> 00:48:46,830
CO₂ en brandbare koudemiddelen.
Dat is ook wel een hele belangrijke,

787
00:48:46,918 --> 00:48:50,668
zeker ook in het werkveld.
Als jij je ronde doet door het gebouw,

788
00:48:52,000 --> 00:48:54,918
nooit alleen
een ammoniakinstallatie betreden,

789
00:48:55,000 --> 00:48:58,330
nooit alleen een CO₂-installatie
betreden zonder detectie.

790
00:48:58,878 --> 00:49:01,708
Dat zijn koudemiddelen
die goed voor milieu zijn,

791
00:49:01,918 --> 00:49:05,290
maar heel slecht voor de mens,
zonder de juiste maatregel.

792
00:49:06,250 --> 00:49:08,290
Een voorbeeld
wat er misgegaan is

793
00:49:08,378 --> 00:49:11,918
met een propaaninstallatie.
Er waren onderhoudswerkzaamheden.

794
00:49:12,000 --> 00:49:15,168
Een vonkje vrijgekomen
en grote ontploffing tot gevolg,

795
00:49:15,250 --> 00:49:20,040
met twee zwaargewonden,
ook buiten deze container

796
00:49:20,128 --> 00:49:23,790
een aantal zwaargewonden,
dus ook zeker als toezichthouder

797
00:49:23,878 --> 00:49:27,208
is het belangrijk als je dit soort
installaties tegenkomt,

798
00:49:27,290 --> 00:49:30,580
denk altijd aan je eigen veiligheid
en zorg voor persoonlijke detectie

799
00:49:30,668 --> 00:49:35,708
dat je aangemeld bent,
alle veiligheidsvoorwaarden in acht nemen.

800
00:49:36,668 --> 00:49:38,330
Dit wil niemand.

801
00:49:38,418 --> 00:49:40,878
Dit is het verschil of je thuiskomt,

802
00:49:40,958 --> 00:49:43,878
dus dat is belangrijk
met dit soort koudemiddelen.

803
00:49:47,790 --> 00:49:50,418
Een andere interessante tip

804
00:49:50,500 --> 00:49:53,708
is het handboek van RVO.
die hebben een handboek gemaakt

805
00:49:53,790 --> 00:49:55,540
met samenvatting
van alle keuringseisen,

806
00:49:55,628 --> 00:49:58,708
die komt op
bij heel veel verschillende installaties.

807
00:49:58,830 --> 00:50:02,708
Perslucht, de koelinstallaties
zoals we net besproken hebben.

808
00:50:03,458 --> 00:50:08,458
Iedere component
heeft wel bepaalde keuringseisen daarin.

809
00:50:09,540 --> 00:50:12,708
Dat handboek Samenvatten keuringseisen
wordt jaarlijks bijgehouden,

810
00:50:12,790 --> 00:50:16,958
daar staan van 43 verschillende soorten
installaties alle eisen genoemd,

811
00:50:17,708 --> 00:50:20,000
ook van Sertum
wordt ook een wetboek,

812
00:50:20,080 --> 00:50:22,668
een handleiding jaarlijks uitgeven.

813
00:50:22,750 --> 00:50:24,330
Dat is een betaalde versie,

814
00:50:24,668 --> 00:50:29,080
Daar staat alle wet- en regelgeving,
die van toepassing is in onze sector.

815
00:50:34,418 --> 00:50:37,830
Ook een belangrijke,
naast het dreigen met de stok,

816
00:50:38,790 --> 00:50:41,750
zoals dat heet, zijn er
ook subsidiemogelijkheden,

817
00:50:41,830 --> 00:50:45,168
de ondernemer kan kijken
naar bepaalde subsidieregelingen.

818
00:50:45,250 --> 00:50:49,540
RVO geeft daar ook via
nieuwsbrieven informatie over.

819
00:50:50,168 --> 00:50:52,458
Altijd goed om je in te schrijven
voor zo'n nieuwsbrief

820
00:50:52,540 --> 00:50:54,790
en dit soort informatie bij te houden.

821
00:50:55,250 --> 00:50:56,958
DUMAVA-regeling bijvoorbeeld,

822
00:50:57,040 --> 00:51:00,128
een potje
wat ieder jaar weer wordt vrijgegeven,

823
00:51:00,208 --> 00:51:04,668
ook snel op, maar het is wel een maatregel
om maatschappelijk vastgoed

824
00:51:05,208 --> 00:51:11,000
verder te verduurzamen.
-Ja, precies ja,

825
00:51:11,080 --> 00:51:15,250
dus dat is ook een soort extra handreiking
naar de ondernemer toe.

826
00:51:17,378 --> 00:51:22,378
Uiteindelijk de Trias Energetica.
Een bekend verhaal voor iedereen.

827
00:51:24,080 --> 00:51:26,790
De vier hoofdpunten,
ik vind het ook belangrijk

828
00:51:26,878 --> 00:51:29,168
om onderhoud
en vervanging mee te nemen.

829
00:51:29,250 --> 00:51:33,500
Bij een vervanging, werd vanuit het
verleden alles één op één vervangen.

830
00:51:34,128 --> 00:51:36,378
Grote gasketels in verzorgingshuizen.

831
00:51:37,418 --> 00:51:40,580
Misschien kunnen we overgaan
op vier kleinere systemen,

832
00:51:40,708 --> 00:51:43,540
een cascade opstelling.
Dat is veel interessanter

833
00:51:43,628 --> 00:51:46,790
als één grote machine
en één grote machine als back-up.

834
00:51:46,878 --> 00:51:48,540
Met vier kleine systeempjes,

835
00:51:48,628 --> 00:51:51,040
ben je veel duurzamer bezig.
-Ja, precies.

836
00:51:51,128 --> 00:51:55,458
En ook nog beter voor de betrouwbaarheid.
Dus bij onderhoud en vervanging

837
00:51:55,540 --> 00:51:59,790
is het erg belangrijk om die
Trias Energetica altijd te onthouden.

838
00:52:03,958 --> 00:52:10,290
Hierbij alle linkjes die we gedurende
deze presentatie hebben besproken.

839
00:52:10,878 --> 00:52:15,000
Heel handig,
kan iedereen de referentie terugzoeken,

840
00:52:15,080 --> 00:52:18,580
mochten ze
daar inderdaad behoefte aan hebben.

841
00:52:21,540 --> 00:52:25,958
Ik kijk of er aanvullende vragen
zijn binnengekomen,

842
00:52:26,040 --> 00:52:29,208
ik denk dat de meeste
zijn afgevangen in de green room,

843
00:52:29,958 --> 00:52:32,628
dus ik zie geen extra vragen meer,

844
00:52:35,330 --> 00:52:38,458
volgens mij kunnen we het
hier voor nu even bij laten.

845
00:52:39,330 --> 00:52:44,378
We hebben ook bijna één uur vol gepraat,
dus dat is ook zeker voldoende.

846
00:52:45,208 --> 00:52:50,958
Heel informatief. Volgens mij heel goed
om hier kennis van te nemen,

847
00:52:51,040 --> 00:52:55,290
want je ziet
dat er heel veel mogelijkheden zijn

848
00:52:55,378 --> 00:52:59,790
om hier nog extra energie op te besparen.
-Ja, zeker.

849
00:52:59,878 --> 00:53:04,080
Soms is het ook echt laaghangend fruit.
Heel makkelijk om dingen te zien,

850
00:53:04,500 --> 00:53:09,708
ook zelfs als beginnend toezichthouder,
dus bepaalde vervuiling van de condensor,

851
00:53:09,790 --> 00:53:13,878
isolatie van leidingen, zaken
die je redelijk makkelijk kan herkennen.

852
00:53:13,958 --> 00:53:15,168
Zo is het.

853
00:53:15,250 --> 00:53:17,080
De eerste keer bij koelmachine,

854
00:53:17,168 --> 00:53:19,458
is het overweldigend, grote machines,

855
00:53:19,580 --> 00:53:23,290
dus het lijkt spannend,
er zit regeltechniek achter,

856
00:53:23,378 --> 00:53:26,000
maar door je er wat verder in te verdiepen

857
00:53:26,628 --> 00:53:30,540
en die hoofdcomponenten te zoeken,
word je daar steeds meer eigen in

858
00:53:30,628 --> 00:53:32,500
en herken je steeds meer dingen.

859
00:53:32,580 --> 00:53:35,080
Ja, precies dus ook gewoon
door het te doen,

860
00:53:35,830 --> 00:53:40,168
maar af en toe nog eens een keer
deze webinar terug te kijken,

861
00:53:42,330 --> 00:53:47,958
kan de toezichthouder langzaam maar zeker
het zich wel redelijk eigen maken.

862
00:53:48,040 --> 00:53:49,500
-Zeker, ja.

863
00:53:50,000 --> 00:53:52,708
Arie, dank je wel
en Kees in de green room,

864
00:53:52,790 --> 00:53:56,378
natuurlijk ook bedankt
voor het afvangen van de eerste vragen.

865
00:53:57,708 --> 00:54:03,080
Dan wil ik de mensen
die online mee hebben gekeken

866
00:54:03,168 --> 00:54:05,208
graag bedanken voor hun aandacht.

867
00:54:07,000 --> 00:54:08,708
Er is nog de mogelijkheid

868
00:54:08,790 --> 00:54:12,458
om je op te geven
voor het webinar stoom om vier uur straks.

869
00:54:14,000 --> 00:54:19,878
We verwijzen ook graag naar de pagina's
op iplo.nl voor additionele informatie

870
00:54:19,958 --> 00:54:24,500
over dit onderwerp.
Wat ook goed is om nog aan te geven,

871
00:54:24,580 --> 00:54:29,330
is dat jullie op de website iplo.nl
ook nog kunnen aanmelden

872
00:54:29,418 --> 00:54:33,378
voor de bijeenkomst op 6 juni,
dan is er weer een netwerkbijeenkomst

873
00:54:33,458 --> 00:54:37,040
in de middag en in de ochtend
is er dan nog een bijeenkomst

874
00:54:38,080 --> 00:54:43,418
over de informatieplicht.
Daar is een groep toezichthouders

875
00:54:43,500 --> 00:54:47,830
die daar met elkaar informatie uitwisselt,

876
00:54:48,000 --> 00:54:52,128
dus als je wil,
kun je daar de hele dag voor uit trekken,

877
00:54:52,208 --> 00:54:54,208
voor alleen de netwerkbijeenkomst,

878
00:54:54,290 --> 00:54:57,290
kom je alleen de middag.
Voor nu in ieder geval dank

879
00:54:57,378 --> 00:55:01,580
hopelijk tot straks. Arie, nogmaals
dank voor je heldere presentatie.

880
00:55:01,708 --> 00:55:03,628
Graag gedaan.
-Dank jullie wel.

881
00:55:03,708 --> 00:55:05,168
Succes ermee.
-Dank je.