Vrijwillige (onverplichte) programma's
Een vrijwillig programma wil zeggen dat dit type programma uit eigen initiatief en behoefte inzetbaar is. De Omgevingswet noemt dit: ‘onverplicht programma'. Daarmee biedt dit instrument flexibiliteit in de vormgeving en uitwerking van beleidsdoelen. Van de 4 typen programma is dit de meest voorkomende.
Multisectoraal, alleen of samen
Een overheid kan dit type programma sectoraal, maar ook multisectoraal insteken. Ook kunnen meer overheden samen een programma opstellen. Bijvoorbeeld op het gebied van energietransitie. Het vrijwillige programma is in die zin geen nieuw instrument. Maar geeft wel stof tot nadenken over de inzet van dit instrument. Ook om in beeld te krijgen wat de relatie is tot de omgevingsvisie en de decentrale regels, zoals het omgevingsplan.
Een overheid die een vrijwillig programma opstelt, is vrij om dat programma inhoudelijk of procedureel te koppelen aan 1 of meer andere (verplichte) programma's.
Voorbeelden
- de Omgevingswet noemt als vrijwillig programma specifiek het gemeentelijk rioleringsprogramma (art. 3.14 Ow)
Er zijn al veel beleidsdocumenten vastgesteld die qua inhoud zijn te kwalificeren als programma:
- sectoraal beleid (horecabeleid, woonbeleid, verkeersbeleid, et cetera)
- gebiedsgericht beleid (stedenbouwkundige visies, openbare ruimte-plannen)
- combinaties daarvan, veelal onder een grote diversiteit aan benamingen
Dit zal ook onder de Omgevingswet doorgaan, grotendeels als vrijwillig ofwel onverplicht programma.
Overgangsrecht
Een vrijwillig programma dat is vastgesteld tussen 23 maart 2016 en de inwerkingtreding van de Omgevingswet, geldt als een programma op basis van de Omgevingswet. Wel is hiervoor vereist dat het programma voldoet aan de eisen die de Omgevingswet stelt aan programma's. Zie artikel 4.11 van de Invoeringswet. Er is geen overgangsrecht voor oudere vrijwillige programma's.