Wegwijzer programma met werkblad B tekst

Wegwijzer programma onder de Omgevingswet

Voor u ligt de wegwijzer voor het instrument ‘programma’ uit de Omgevingswet.
De wegwijzer helpt bij het procesontwerp en de vormgeving van een ‘vrij’ programma
(op grond van artikel 3.4 en 3.5 Omgevingswet). In het werkblad zijn de diverse onderwerpen van de wegwijzer toegedeeld aan verschillende fasen: verkenning, uitwerking, vaststelling en uitvoering of bijstelling. In de praktijk kunnen echter onderwerpen in verschillende fasen terugkomen. De gedachte is dat vanaf het begin wordt nagedacht over de invulling van alle fasen. De wegwijzer is daarbij geen blauwdruk of vast recept. Het vraagt om een vrije en creatieve toepassing, passend bij de vraag of opgave waar het programma een antwoord op moet zijn.

Bij de vragen zijn twee werkbladen ontwikkeld. Werkblad A helpt vooral bij de planning van de ontwikkeling van een programma. Werkblad B ondersteunt het cyclische denken achter het programma. De werkbladen kunnen worden gebruikt om op te schrijven of te schetsen. Het is aan u om dat blad te kiezen dat het beste voor u werkt. De te stellen vragen zijn bij elk werkblad dezelfde.

Opgave

• Wat is de (hoofd)opgave en op welke beleidsdomeinen heeft deze betrekking?
• Welke thema’s of onderwerpen worden in deze opgave samengebracht?
• Is in verband met de opgave een wettelijk taak, verantwoordelijkheid of bestuurlijke opdracht aan de orde?
• Wat is de urgentie van de opgave?
• Wat is het karakter daarvan? (thematisch, gebied, sectoraal of multisectoraal)
• Is de opgave interbestuurlijk?
• Wie zijn de belangrijkste stakeholders bij de opgave?

Relatie met omgevingsvisie en bestaand beleid

• Is er al beleid in een omgevingsvisie of ander beleidsdocument?
• Is voor de opgave een programma aangekondigd in de omgevingsvisie?
• Moet bestaand beleid in stand blijven (en welk beleid moet worden ingetrokken)?

Doelen en programmahorizon

• Wat is de beleidsambitie (het achterliggende doel)?
• Welke doelen worden gesteld uitgaande van de opgave en ambitie?
• Zijn er hoofd-, sub- of tussendoelen te onderscheiden?
• Is de vaststelling van een omgevingswaarde passend of is het halen van een bestaande omgevingswaarde aan de orde (afdeling 2.3 Omgevingswet)?
• Wanneer moeten de doelen bereikt zijn?
• Moet het programma bijdragen aan het bereiken van doelen op andere beleidsterreinen?

Onderzoek en beleidsinformatie

Mogelijk onderzoek kan zijn:

• Nadere analyse opgave
• Gebiedsanalyse
• Analyse relatie met andere opgaven en doelen
• Evaluaties of bevindingen ten aanzien van bestaande beleid
• Onderzoek naar (effecten) mogelijke maatregelen
• Scenariostudie
• Bepalen (haalbaarheid) omgevingswaarde
• Effectonderzoek ter onderbouwing van keuzes (voor een eventueel plan-mer)
• Stakeholderonderzoek
• Financiële aspecten, effecten, haalbaarheid
• Verder?

Sturingsfilosofie

• Welke strategie wordt gekozen om doelen te bereiken (reguleren, faciliteren, stimuleren, zelf uitvoeren, enzovoort)?
• Welke type instrumenten worden ingezet (juridisch, financieel, fysieke maatregelen, enzovoort)?
• Welke inzet pleegt het vaststellend bestuursorgaan om doelen te bereiken?
• Welke inzet wordt van andere stakeholders verwacht?

Vormgeving en ontsluiting

• Welke vormgeving draagt bij aan het interne en externe gesprek over het beleid?
• Hoe wordt en in welke vorm wordt het programma (digitaal) ontsloten?

Uitwerking en afweging maatregelen

• Wie wordt bij uitwerking betrokken?
• Welk maatregelen kunnen ingezet worden om de doelen te bereiken?
• Wat is de samenhang met andere beleidsterreinen of programma’s?
• Hoe worden maatregelen gewogen en gekozen (afwegingskader), mede in het licht
  van andere beleidsterreinen?
• Welke (juridische) instrumenten worden ingezet voor de uitvoering?

Interbestuurlijke afstemming

• Raakt het programma taken, bevoegdheden of doelen van andere bestuursorganen?
• Zo ja, is het opstellen van een gezamenlijk programma nuttig?
• Hoe worden andere bestuursorganen betrokken?

Participatie

• Welke belanghebbenden worden betrokken gezien de doelen en het karakter van
  het programma?
• Heeft bij totstandkoming van de omgevingsvisie (of ander instrument) participatie
  plaatsgevonden en zo ja, is daar informatie uit bruikbaar?
• Hoe wordt bij besluitvorming gemotiveerd welke belanghebbenden betrokken zijn
  geweest en wat de resultaten hiervan zijn (artikel 10.8 Omgevingsbesluit)?
• Kan participatie voor het programma gecombineerd worden met andere
  participatietrajecten?

Procedurele verplichtingen

• Is plan-mer-plicht aan de orde (paragraaf 16.4.1 Omgevingswet)?
• Is er bij de omgevingsvisie een plan-mer gemaakt en is daaruit informatie te gebruiken?
• Hoe wordt de totstandkoming van het programma gekoppeld aan het mer-proces?
• Is een advies ‘detailniveau en reikwijdte’ van de Commissie m.e.r. behulpzaam?
• Is er sprake van toepassing van de uniforme openbare voorbereidingsprocedure
  (afdeling 3.4 Awb, op basis van mer-plicht of het Verdrag van Aarhus)?
• Participatie, zie boven.

Vaststelling

• Wordt de volksvertegenwoordiging geraadpleegd voor vaststelling van het programma?
• Hoe wordt uitvoering van het programma gefinancierd?
• Is de volksvertegenwoordiging aan zet, mede op de vaststelling van de begroting?
• Hoe zijn zienswijzen gewogen, indien de uniforme openbare voorbereidingsprocedure is gevolgd?
• Hoe wordt inzet participatie gemotiveerd?
• Hoe wordt het programma na vaststelling digitaal bekendgemaakt?

Uitvoering

• Hoe ziet de uitvoering van het programma eruit (onder meer capaciteit, wie en wat)?
• Hoe wordt toegezien op uitvoering?
• Hoe wordt het doelbereik gemonitord?
• Hoe wordt bijgestuurd als doelen onvoldoende bereikt worden?
• Hoe wordt politiek verantwoording afgelegd?

Werkblad B

Het werkblad is een groot vel op A3-formaat (landscape, bedoeld om op te schrijven), met een cirkel met pijlen die een cyclus weergeven: verkenning, uitwerking, vaststelling en uitvoering of bijstelling. Verder is er een aantal vierkanten te zien met de volgende aanduidingen:

• Doelen en programmahorizon
• Relatie omgevingsvisie en bestaand beleid
• Sturingsfilosofie
• Interbestuurlijke afstemming
• Participatie
• Opgave en ambitie
• Uitwerking/afweging maatregelen
• Onderzoek en beleidsinformatie
• Vormgeving
• Procedurele verplichtingen
• Vaststelling
• Publicatie
• Uitvoering
• Monitoring
• Evaluatie

Download werkblad

Wegwijzer programma met werkblad B (pdf, 266 kB)