Nieuwe release DEMNAT-3.0 beschikbaar

Na DEMNAT-2.1 is een nieuwe versie van het DEMNAT model ontwikkeld. De belangrijkste veranderingen zijn in dit artikel verwerkt.
Meer achtergrondinformatie over DEMNAT is te vinden op de Deltares wiki.

1. DEMNAT-3.0 bevat in tegenstelling tot DEMNAT-2.1 geen "witte gaten". Met andere woorden de uitkomsten zijn landsdekkend en vlakdekkend.
2. DEMNAT-3.0 houdt in tegenstelling tot DEMNAT-2.1 bij de herstelberekening rekening met het landgebruik.
3. DEMNAT-3.0 maakt ten opzichte van DEMNAT-2.1 gebruik van een beter onderbouwde en aangepaste werkwijze voor herstelberekeningen.
4. DEMNAT-3.0 is gekoppeld aan het NHI.
5. DEMNAT-3.0 bevat een grafische user interface (Gui) waarin nieuwe functionaliteit is opgenomen
6. DEMNAT-3.0 is aanstuurbaar via de "NHI server".

Ad 1. Nederland beschikt over een uniek florabestand: FLORBASE. DEMNAT gebruikt deze informatie voor de modelschematisatie (aanmaak ecoplots). De werkwijze is beschreven door Witte & Van der Meijden, 2000.  Maar het probleem is dat niet alle kilometerhokken voldoende zijn geïnventariseerd, waardoor DEMNAT-2.1 voor cellen zonder invoer ook geen uitvoer kan leveren. In DEMNAT-3.0 worden deze cellen opgevuld met geschatte waarden voor de botanische volledigheid. De werkwijze is beschreven in Tamis et al., 2000. Cellen die wel zijn geïnventariseerd worden uiteraard niet opgevuld. DEMNAT-3.0 maakt gebruik van een recente versie van FLORBASE (versie 2N).

Ad 2. Bij een herstelberekening maakt DEMNAT-2.1 invers gebruik van de dosis-effect relaties waarbij ook een zogenaamde hysteresisfactor wordt toegepast (demping op herstel). Desondanks bleek uit een gevoeligheidsanalyse dat DEMNAT-2.1 het ecologisch herstel overschat. Dit heeft verschillende oorzaken, waaronder de aanname dat herstel overal even sterk kan optreden, ongeacht het overheersende landgebruik. In DEMNAT-3.0 is dit aangepast. Alleen voor gebieden die niet een hoofdfunctie natuur hebben wordt een versterkte demping op herstel aangenomen. Met deze aanpassing kan DEMNAT beter rekening houden met verschillen in landgebruik bij scenario-analyses.

Ad 3. Hierboven was al aangegeven dat DEMNAT-2.1 bij herstelberekeningen gebruik maakt van een hysteresisfactor. Deze factor heeft een grote invloed op de herstelberekening maar de inhoudelijke onderbouwing is beperkt. In het project "Modellering van de kansrijkdom van het biotisch herstel van natte en vochtige vegetaties" is dit aspect nader onderzocht. Biotisch herstel (ofwel terugkeer van de vegetatie) is daarbij afhankelijk gesteld van zaadverspreiding (dispersie) en de aanwezigheid en vitaliteit van zaadbanken (persistentie). Uit het actueel voorkomen van plantensoorten en hun dispersiekarakteristieken, en het vroeger voorkomen van plantensoorten en de karakteristieken van hun zaadbanken, is een set kaarten gemaakt die een "maximaal biotisch herstel" weergeven. Deze Vmax kaarten maken nu deel uit van de DEMNAT-3.0 herstelberekening. Dit heeft geresulteerd tot een meer complexe, maar ook beter onderbouwde werkwijze voor de DEMNAT herstelberekeningen. Details van het project "Modellering van de kansrijkdom van het biotisch herstel van natte en vochtige vegetaties" zijn terug te vinden in de downloads aan de rechterzijde.

Ad 4. Voorheen was DEMNAT gekoppeld aan het hydrologisch PAWN instrumentarium. Inmiddels is dit hydrologisch instrumentarium vervangen door het Nationaal Hydrologisch Instrumentarium (NHI). Dit nieuwe instrumentarium is aantoonbaar beter dan PAWN en wordt verder doorontwikkeld. De wijze waarop NHI echter uitvoer aanmaakt voor DEMNAT verschilt van de werkwijze voor PAWN. Een deel van de modelkoppeling is geautomatiseerd via de grafische user interface van DEMNAT-3 (module MODEM), maar een deel is provisorisch opgelost via een set aan hulpprogramma's. De software is beschikbaar op de NHI server. Van deze programmatuur zal nog een nadere omschrijving worden gemaakt.

Ad 5. DEMNAT-3.0 bevat een grafische user interface (Gui) die veel lijkt op die van DEMNAT-2.1. De Gui bevat echter nieuwe functionaliteit zoals:

• De mogelijkheid om de Gui ook in de Engelse taal weer te geven opdat de functionaliteit van het DEMNAT model gemakkelijker inzichtelijk kan worden gemaakt voor buitenlanders.
• Koppeling met Mapper 6.3, met als voordeel dat ESRI shape files gemakkelijk kunnen worden ingelezen. Dit vergoot de presentatie mogelijkheden van DEMNAT uitvoer.
• Gebruikersvriendelijke koppeling met Mkdosfig: een programma waarmee vlot kaartjes kunnen worden gemaakt van belangrijke DEMNAT invoer, te weten het hydrologische dosisbestand (nldosis). Dit vergemakkelijkt de interpretatie van DEMNAT resultaten.
• Gebruikersvriendelijke koppeling met SomNW: een programma waarmee de DEMNAT uitvoer (bijvoorbeeld natuurwaardeverandering) kan worden gesommeerd per ecotoopgroep en per scenario. Deze informatie is nodig bij de verslaglegging van scenarioberekeningen.
• Gebruikersvriendelijke koppeling met MODEM: een programma waarmee uitvoer van het hydrologisch model (demnat.out bestanden), samen met een vertaaltabel kunnen worden omgezet tot een dosisbestand wat direct door DEMNAT kan worden ingelezen. De vertaaltabel is het resultaat van een GIS overlay in ARC/INFO waarbij informatie over de hydrologische rekencellen worden gecombineerd met de DEMNAT bodemeenheden.
• Gebruikersvriendelijke koppeling met FLODEM: een set hulpprogramma's waarmee DEMNAT resultaten kunnen worden geaggregeerd per district (op te geven door de gebruiker). De werkwijze is beschreven voor VEWIN districten in bijlage I van het rapport: Groen, et al., 1992. Het ecohydrologisch voorspellingsmodel DEMNAT-2; interpretatie van de rekenresultaten, MERDIV rapport 13. ISBN 90-6960-029-3
• Gebruikersvriendelijke koppeling met HERSTEL: een set hulpprogramma's waarmee een nieuw Vmax bestand kan worden gemaakt op basis van een update van FLORBASE.

Ad 6. DEMNAT-3.0 is volledig operationeel en benaderbaar op de NHI rekenserver. Iedereen die over inloggegevens beschikt kan in principe met het model aan de slag. Inloggegevens kunnen worden verstrekt via Deltares (contact Gerrit.Hendriksen@deltares.nl). Het model staat onder de map "C:\Program Files (x86)\DEMNAT 3.0" en wordt gestart via "demshell.exe"