Zoeken in deze site

Jurisprudentie bevestigt: geen onderzoeksplicht naar maatwerk bij handhaving

Gepubliceerd op 9 december 2025

VAN ONZE JURIDISCHE EXPERT – Soms kan het bevoegd gezag afwijken van algemene regels door maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften op te stellen. Maar bij een handhavingszaak hoeft het bevoegd gezag niet zelf het initiatief te nemen om te onderzoeken of dit mogelijk is.

Dit is een artikel uit de reeks Onze experts signaleren. Daarin gaan experts van het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO) in op kwesties die spelen in de praktijk, de rechtspraak of de actualiteit.

Maatwerk voor activiteit die strijdig is met regels

Als een activiteit in strijd is met algemene regels, kan een maatwerkvoorschrift of vergunningvoorschrift soms uitkomst bieden. Denk aan een bedrijf dat vindt dat een bepaalde emissiegrenswaarde te streng is. Dat bedrijf kan het bevoegd gezag vragen om een soepelere waarde voor te schrijven. Maar het bevoegd gezag hoeft bij handhaving niet te onderzoeken of het een overtreding kan legaliseren met zo'n versoepeling.

Het is aan degene die de activiteit verricht om zelf van tevoren uit te zoeken welke regels er gelden. Verwacht hij dat hij niet aan die regels kan voldoen, dan moet hij zelf maatwerk aanvragen. Zonder garantie overigens dat het bevoegd gezag hierin meegaat.

Alleen bij concreet zicht op legalisatie geen handhaving

In enkele recente rechtszaken vochten bedrijven een last onder dwangsom aan. Ze stelden dat het bevoegd gezag niet had mogen handhaven zonder eerst te onderzoeken of legalisatie via maatwerk mogelijk was. De rechter ging daar niet in mee.

Volgens de rechter mag het bevoegd gezag alleen afzien van handhaving als er concreet zicht is op legalisatie. Maar daarvan is geen sprake als het bedrijf nog niet eens een aanvraag voor een maatwerkvoorschrift of vergunningvoorschrift heeft ingediend.

Zelfs als er wél een aanvraag ligt, is er niet direct sprake van concreet zicht op legalisatie. De aanvraag moet namelijk voldoende gegevens bevatten voor een goede beoordeling. Daarnaast moet het bevoegd gezag niet meteen al beletselen zien voor het verlenen van de aanvraag.

Recente juridische uitspraken

Zie voor meer informatie onder andere de recente uitspraken van de rechtbank: