Monitoring en evaluatie in mer

In de Omgevingswet hebben monitoring en evaluatie een belangrijke plek. Monitoring en evaluatie maken expliciet onderdeel uit van de beleidscyclus. Monitoring en evaluatie wordt ingezet om te bepalen of de voorspelde effecten daadwerkelijk optreden, genomen maatregelen effectief zijn en beleidsdoelen worden behaald. Als uitkomsten anders zijn dan verwacht, kunnen aanvullende of aangepaste maatregelen en beleidsbeslissingen worden genomen.

Voor de monitoring van de milieueffecten speelt milieueffectrapportage ook een rol. Monitoring is het verzamelen van gegevens over daadwerkelijk optredende effecten en het vergelijken met normen, verwachtingen of voorspellingen uit het milieueffectrapport. Evaluatie is de afweging of de monitoring aanleiding geeft tot bijsturing. Dit kan zijn in de vorm van aanpassing of aanvulling van zowel maatregelen als beleid.

De wettelijke verplichtingen voor monitoring met betrekking tot milieueffectrapportage vindt u op de pagina’s over plan-mer en project-mer.

Verschillende factoren zijn van invloed om monitoring en evaluatie voor mer succesvol in te kunnen zetten. Hieronder zetten we enkele belangrijke factoren uiteen:

Sturende functie van monitoring en evaluatie zorgt voor flexibiliteit

Monitoring en evaluatie biedt de meeste meerwaarde als het een sturende functie heeft in plaats van alleen een controlerende functie. Het verbetert de besluitvorming door tussentijds onzekerheden en veranderingen in beeld te brengen. Zo kan tijdig worden bijgestuurd om milieueffecten te beperken of doelstellingen te behalen. Met name voor plannen en projecten waarin lange termijnambities en -doelstellingen worden nagestreefd, is monitoring en evaluatie van grote meerwaarde.

Monitoring en evaluatie dient bij voorkeur meerdere doelen

Bij voorkeur wordt monitoring en evaluatie ook ingezet om meerdere doelen te dienen. Bijvoorbeeld om de voorspelde milieueffecten te controleren, en om kennisleemtes weg te nemen of te verkleinen. Inzicht in daadwerkelijke optredende milieueffecten kan belanghebbenden ook geruststellen en zo het draagvlak voor een plan of project vergroten. Een ander mogelijk doel is het bijdragen aan beter wetenschappelijk inzicht in het functioneren van ecologische systemen.

Monitoring en evaluatieplan en inpassing in de organisatie

Begin vroegtijdig, bijvoorbeeld tegen het eind van de planstudiefase van een plan of project, met het opstellen van monitoring en evaluatieplan (MEP). In het MEP staat wat u wilt monitoren en evalueren, welke methoden u wilt gebruiken, de benodigde tijd en middelen en wijze van uitvoering. Door de uitvoering van het MEP vervolgens in het contract van de uitvoerende partij op te nemen of deze toe te wijzen aan een interne projectgroep, wordt de monitoring en evaluatie voor het vervolgtraject beter gewaarborgd.

Monitoring en evaluatie mer valt vaak tussen wal en schip bij de overgang van een plan of project naar de volgende fase, bijvoorbeeld van de bouwfase naar de gebruiksfase. Het voordeel van een interne projectgroep die verantwoordelijk is voor monitoring en evaluatie in brede zin is ook dat de focus op dit onderdeel niet verloren gaat als de bouwfase van het project of plan is afgerond.

Gebruik van bestaande data

Er is steeds meer bestaande (gratis) data beschikbaar voor monitoring. Denk bijvoorbeeld aan databronnen die ook voor de mer-basis kunnen worden gebruikt, zoals Atlas Leefomgeving.

Voor meer praktijkervaring kunt u het Onderzoek monitoring en evaluatie mer lezen.