Nieuwe regels opstellen in het omgevingsplan

Tijdelijk deel en nieuw deel omgevingsplan

Als de Omgevingswet in werking treedt, heeft iedere gemeente direct een omgevingsplan van rechtswege. Het tijdelijk deel van het omgevingsplan bestaat uit:

• (ruimtelijke) regels uit verschillende vervallen instrumenten
• vervallen Rijksregels over activiteiten

Het nieuwe deel van het omgevingsplan is eerst nog leeg. De regels in het nieuwe deel komen deels tot stand door bestaande regels uit het tijdelijk deel om te zetten naar het nieuwe deel. Daarnaast neemt de gemeente in het nieuwe deel nieuwe regels op voor ruimtelijke ontwikkelingen en beleid. Het wijzigen/vaststellen van een omgevingsplan kan ook thematisch gebeuren. Deze overgangsfase duurt tot maximaal 2029.

Instructieregels van Rijk en provincie voor het omgevingsplan

Bij het stellen van regels in het omgevingsplan, moet de gemeente voldoen aan de instructieregels van het Rijk en de provincie. Rijk en provincie stellen de instructieregels met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties of vanwege specifieke taken.

Instructieregels Rijk

De instructieregels van het Rijk staan in hoofdstuk 5 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl).

De instructieregels over een evenwichtige toedeling van functies (afdeling 5.1, Bkl) gaan bijvoorbeeld over thema's, zoals water, veiligheid en geluid. En over nationale belangen, zoals elektriciteitsvoorziening, doorvaart rijksvaarwegen en erfgoed.

Zie Instructieregels Rijk over evenwichtige toedeling van functies aan locaties.

In afdeling 5.2 van het Bkl staan instructieregels voor het omgevingsplan vanwege de uitvoering van taken voor de fysieke leefomgeving. Deze gaan bijvoorbeeld over het voorkomen van belemmeringen voor de hoofd(spoor)wegen en het vastleggen van een bebouwingscontour jacht.

Zie Instructieregels Rijk over uitoefening van taken.

Instructieregels provincie

De instructieregels van de provincie staan in de omgevingsverordening van de provincie. Ze kunnen gebaseerd zijn op provinciale belangen. Of ze zijn verplicht door het Rijk volgens hoofdstuk 7, Bkl.

In de omgevingsverordening van de kustprovincies staan in ieder geval instructieregels om de kernkwaliteiten van het kustfundament (artikelen 7.1a en 7.2, Bkl) te beschermen en in stand te houden.

De omgevingsverordening van een aantal provincies bevat instructieregels om de kernkwaliteiten van de aangewezen werelderfgoederen in stand te houden en te versterken. Deze werelderfgoederen staan in artikel 7.3, Bkl.

De omgevingsverordening van de provincie bevat instructieregels om de wezenlijke kenmerken en waarden van het natuurnetwerk Nederland (artikel 7.8, Bkl) te beschermen, in stand te houden, te verbeteren en te ontwikkelen. De provincie wijst in de omgevingsverordening de gebieden aan die het natuurnetwerk Nederland vormen.

In afdeling 7.4 van het Bkl staan instructieregels voor de provinciale verordening vanwege de taken. Deze instructieregels verplichten provincies om regels over deze taken op te nemen in de verordening. Bijvoorbeeld het voorkomen van geluid bij stiltegebieden en het beschermen van de kwaliteit van grondwater bij grondwaterbeschermingsgebieden. Deze regels kunnen doorwerken naar de omgevingsplannen van de gemeenten.

Regels voor activiteiten in het omgevingsplan

De gemeente kan in het omgevingsplan regels stellen over activiteiten die gevolgen hebben, of kunnen hebben, voor de fysieke leefomgeving (artikel 4.1, lid 1, Omgevingswet). Sommige activiteiten kan de gemeente zelfstandig regelen, zoals het plaatsen van reclame of het gebruiken van openbaar gebied als terras.

Ook de ruimtelijke bouwactiviteiten kan de gemeente in het omgevingsplan regelen. Het gaat hierbij om regels over bijvoorbeeld de bouwhoogte, het maximale bebouwingsoppervlak, de aanwijzing van bouwvlakken (waar de initiatiefnemer mag bouwen), het uiterlijk en vooral ook het gebruik van bouwwerken.

Soms regelt het Rijk of de provincie al geheel of gedeeltelijk activiteiten. Voor die activiteiten kan de gemeente alleen regels stellen over onderwerpen die niet door Rijk of provincie geregeld worden. Denk aan regels over geur of geluid.

Financiële regels gebiedsontwikkeling

Gemeenten maken vaak hoge kosten voor het ontwikkelen en bouwrijp maken van bouwlocaties. Bouwers en ontwikkelaars die profiteren van de aanleg van publieke werken, moeten bijdragen in die kosten. Zijn de kosten voor het ontwikkelen en bouwrijp maken niet verwerkt in de grondprijs? Of is er geen overeenkomst afgesloten met de bouwer of de ontwikkelaar? Dan moet de gemeente de regels voor kostenverhaal opnemen in het omgevingsplan.

Meer informatie staat op de pagina Kostenverhaal gebiedsontwikkeling.

Ordening van regels in het omgevingsplan

De gemeente kan algemene regels in het omgevingsplan ordenen door gebruik te maken van gebieds-, locatie- of functieaanduidingen. Met de aanduiding geeft de gemeente een soort etiket. Aan dit etiket kan de gemeente regels koppelen. Deze regels gelden binnen de gebieden of locaties met die gebieds- of locatieaanduiding. Of voor alle plaatsen waar een bepaalde functie is toegelaten.

Gebieds- of locatieaanduiding

Voorbeelden van een gebieds- of locatieaanduiding zijn een stiltegebied, grondwaterbeschermingsgebied, bedrijventerrein, moderniseringslocatie of archeologisch waardevol gebied.

Functieaanduiding

Voorbeelden van een functieaanduiding zijn wonen, detailhandel, kantoor, dienstverlening, bedrijven, verkeer of natuur.

Online tool 'Ontwerpvragen omgevingsplan'

Om te komen tot nieuwe regels in het omgevingsplan heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een ontwerptool ontwikkeld. De online tool geeft aan welke type regels de gemeente moet of kan opnemen in het omgevingsplan.

Gerelateerde informatie

Tips voor het maken van een omgevingsplan