Verplichte programma's bij (dreigende) overschrijding van omgevingswaarden

Heeft de overheid een omgevingswaarde vastgesteld? En voldoet ze er niet aan, of dreigt ze er niet aan te voldoen? Dan geldt er een programmaplicht. De overheid moet dan een programma opstellen met maatregelen waardoor ze wel kan voldoen aan de omgevingswaarde. Dat staat in artikel 3.10 van de Omgevingswet.

Plicht kan liggen bij diverse overheden

De plicht om bij dreigende overschrijding van een omgevingswaarde een programma vast te stellen, ligt bij de gemeente of de waterbeheerder. Tenzij het Rijk in het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) of de provincie in de omgevingsverordening een ander bestuursorgaan aanwijst. De provincie of het Rijk die een omgevingswaarde vaststelt, moet dus nadenken welke overheidslaag het beste in staat is die omgevingswaarde te bereiken of in stand te houden.

Voorbeeld 1, Rijk richting gemeente

Het Rijk wijst in het Bkl de gemeente aan om een programma te maken bij dreigende overschrijding van de omgevingswaarden voor benzeen, lood en koolmonoxide. Dat staat in artikel 2.7 van het Bkl. Dergelijke luchtvervuilende stoffen zijn vooral een probleem in binnenstedelijke gebieden. Gemeenten zijn het best in staat daarvoor maatregelen te nemen.

Voorbeeld 2, Rijk richting provincie

Het Rijk wijst in het Bkl de provincie aan om een programma te maken bij een dreigende overschrijding van de omgevingswaarden voor zwaveldioxide en stikstofoxiden in grote natuurgebieden. Dat staat in artikel 4.1 (onder a) en in artikel 2.4 (3e lid) van het Bkl. Het gaat om locaties

met een oppervlakte van ten minste 1.000 km²
die gelegen zijn op een afstand van minstens 20 km van een agglomeratie of
gelegen zijn op een afstand van minstens 5 km van
- andere locaties met bebouwing
- milieubelastende activiteiten
- autosnelwegen
- autowegen waarvan per dag meer dan 50.000 motorvoertuigen gebruikmaken

Inzicht in instrument omgevingswaarde belangrijk

Vanwege de koppeling van de omgevingswaarde met dit type programma, is inzicht in de werking en strekking van omgevingswaarden essentieel. De omgevingswaarde is in feite het leidend instrument. Een verplicht programma slechts een volgend middel.

Inhoud programma

Voor de inhoud van het programma is bepalend dat het gericht moet zijn op het alsnog gaan voldoen aan de omgevingswaarde (artikel 3.10, lid 1 Omgevingswet). Verder moet het programma voldoen aan de eisen aan een programma uit artikel 3.5 van de Omgevingswet. Voor het overige is een dergelijk programma vormvrij.

Een uitzondering hierop geldt voor een aantal programma's bij (dreigende) overschrijding van een omgevingswaarde waarvoor het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) aanvullende eisen aan de inhoud van het programma stelt. Het gaat dan om programma's over de kwaliteit van de buitenlucht (artikel 4.2 en 4.2a Bkl). En ook diverse waterprogramma's uit afdeling 4.2 Bkl zijn mede gericht op het voldoen aan omgevingswaarden. Daarvoor gelden de inhoudelijke eisen aan het programma uit hoofdstuk 4 Bkl.

Meer informatie

Begrip: Omgevingswaarde

Een omgevingswaarde is één van de instrumenten waarmee overheden het beleid van een omgevingsvisie kunnen uitvoeren. Hiermee kan de gemeente, provincie of het Rijk de kwaliteit vastleggen die ze voor de fysieke leefomgeving wil bereiken. Deze kwaliteit moet objectief vast te stellen en kwantitatief meetbaar zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om waarden voor de luchtkwaliteit of de waterkwaliteit.

Lees meer over de omgevingswaarde.

Begrip: Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl)

Het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) is een van de 4 algemene maatregelen van bestuur (AMvB's) onder de Omgevingswet.

Lees meer op de pagina Inhoud Besluit kwaliteit leefomgeving.

Begrip: Omgevingsverordening

De omgevingsverordening bevat alle provinciale regels voor de fysieke leefomgeving. Dit kunnen regels zijn over activiteiten. Bijvoorbeeld regels over activiteiten in natuurgebieden. In uitzonderlijke gevallen kan de provincie ook regels stellen over de toedeling van functies aan locaties.

Lees meer over de omgevingsverordening.