Programma's met een programmatische aanpak

Programmatische aanpak combi van programma en regels

Bij een programma met een programmatische aanpak is er altijd sprake van een combinatie van een programma en regels. Het programma bevat het gebied, de periode, doelstellingen, ontwikkelingen, activiteiten, gevolgen en maatregelen (artikel 3.17 Omgevingswet). De regels komen in het omgevingsplan, de omgevingsverordening of het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Deze regels zetten de programmatische aanpak aan (artikel 3.15 Omgevingswet) en verklaren bestaande regels buiten toepassing (artikel 3.16 Omgevingswet).

Activiteiten weer mogelijk maken of beheren

Nieuwe activiteiten ontplooien in gebieden waar omgevingswaarden of andere doelstellingen voor de fysieke leefomgeving onder druk staan, is lastig. De programmatische aanpak maakt bepaalde activiteiten weer mogelijk. Daarnaast beheert het bestaande activiteiten die een negatief effect hebben op omgevingswaarden of op doelstellingen voor de fysieke leefomgeving.

Actief sturen op balans

Ook bevat de programmatische aanpak maatregelen voor bescherming, beheer, gebruik en ontwikkeling van de leefomgeving. Dit is vergelijkbaar met een regulier programma. De programmatische aanpak stuurt echter actief op de balans tussen genomen maatregelen en toegestane activiteiten. Het programma kan daarmee dwingend zijn voor het toelaten van activiteiten of inbreken op bestaande rechten.

Daarnaast kan in een programma met programmatische aanpak staan welke activiteiten de overheid (alsnog) kan toestaan en welke maatregelen daar dan bij horen (artikel 3.16, lid 1 Omgevingswet). De programmatische aanpak leidt tot een nieuw beoordelingskader voor nieuwe activiteiten/ontwikkelingen.

Dit type programma is niet vergelijkbaar met een gebiedsontwikkelingsplan onder de Crisis- en herstelwet (Chw). Dat komt omdat dit type programma het niet mogelijk maakt om van een omgevingswaarde of andere doelstelling voor de fysieke leefomgeving af te wijken.

Een programmatische aanpak zorgt ervoor dat nieuwe activiteiten (weer) mogelijk worden, doordat het programma maatregelen bevat met een uitvoeringsplicht. Zodat na uitvoering voldaan wordt aan de omgevingswaarde of andere doelstelling.

Verplichtingen volgens de Omgevingswet

In de artikelen 3.16, lid 1 en 3.17 van de Omgevingswet staat wat het programma met een programmatische aanpak moet bevatten:

• welke ruimte er, gelet op de omgevingswaarde of de andere doelstelling, beschikbaar is voor activiteiten
• het gebied waarvoor het programma geldt. Bijvoorbeeld voor een deel van de provincie of gemeente. Of alleen voor bepaalde natuurgebieden
• de periode van het programma
• de omgevingswaarde of de andere doelstelling waarvoor het programma is vastgesteld
• de toestand van het onderdeel van de fysieke leefomgeving waarvoor het programma is vastgesteld
• de verwachte ontwikkelingen in het gebied die waarschijnlijk gevolgen hebben voor de doelstellingen
• de verwachte activiteiten in het gebied tijdens de duur van het programma. Het gaat dan om activiteiten die waarschijnlijk effect hebben op de doelstellingen. Of over de manier waarop de overheid de beschikbare ruimte voor deze activiteiten bepaalt en verdeelt.
• de gevolgen van de verwachte ontwikkelingen in het gebied. En dan voor het onderdeel van de fysieke leefomgeving waarvoor de provincie het programma heeft opgesteld.
• de maatregelen die bijdragen aan het voldoen aan de omgevingswaarde. Of het bereiken van een andere doelstelling.
• de verwachte gevolgen van die maatregelen
• de termijn waarbinnen de overheid deze maatregelen uitvoert

Programmatische aanpak vastleggen in regels

Bij een algemene maatregel van bestuur (AMvB), omgevingsverordening en omgevingsplan kan een overheidslaag een programma met een programmatische aanpak aanzetten. Een overheid wijst daarin een programma met programmatische aanpak aan (artikel 3.15 Omgevingswet).

Het Rijk legt programmatische aanpakken vast in het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Bijvoorbeeld om aan omgevingswaarden Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) voor luchtkwaliteit te gaan voldoen. Met een instructieregel Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) kan het Rijk dan aan een provincie of gemeente de verplichting opleggen om bij het vaststellen van een omgevingsplan of omgevingsvergunning bepaalde omgevingswaarden in acht te nemen. Om zo te kunnen voldoen aan die omgevingswaarden.

In de omgevingsverordening kan de provincie een programmatische aanpak koppelen aan de instructieregels of beoordelingsregels in de omgevingsverordening. Het programma biedt dan maatregelen om te kunnen voldoen aan de omgevingswaarden of andere doelstellingen achter die regels.

In het omgevingsplan kan de gemeente een programmatische aanpak koppelen aan de beoordelingsregels voor een omgevingsplanactiviteit Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Het programma biedt dan maatregelen om te kunnen voldoen aan de omgevingswaarden of andere doelstellingen achter die regels.

Het waterschap heeft geen bevoegdheden om de programmatische aanpak toe te passen.

Zie artikel 3.16 Omgevingswet.

Uitvoeringsplicht

Voor in het programma aangewezen bestuursorganen geldt een uitvoeringsplicht.

Er geldt alleen een uitvoeringsplicht als:

• uit het programma blijkt dat die bestuursorganen met het opnemen van de maatregelen hebben ingestemd, of
• als deze volgt uit instructieregels en instructies.

Dit staat in artikel 3.18 van de Omgevingswet.

Vergelijking vrijwillig programma en programma met programmatische aanpak

Er zijn overeenkomsten en verschillen tussen het vrijwillige (onverplichte) programma en het programma met een programmatische aanpak. Deze staan in de vergelijkingstabel.