Zoeken in deze site

Specifieke zorgplicht activiteiten Bal

Voor bijna alle activiteiten in het (Bal) geldt een specifieke zorgplicht. Sommige regels zijn niet precies uitgespeld in het Bal, maar vallen onder deze zorgplicht. De specifieke zorgplicht doet dus een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van een initiatiefnemer. De wetgever verwacht dat hij zelf snapt wat hij in bepaalde gevallen moet doen of laten.

Algemene uitleg en uitleg per activiteit

Meer eigen verantwoordelijkheid en meer ruimte voor de initiatiefnemer is een groot verschil met eerdere wetgeving. Op deze pagina leggen we uit hoe een specifieke zorgplicht in het algemeen werkt. Onderaan vindt u verwijzingen naar andere pagina's die per activiteit verder ingaan op wat er onder de specifieke zorgplicht zou kunnen vallen. Voor alle activiteiten uit het Bal geldt een specifieke zorgplicht, behalve voor grondwateronttrekkingen en ontgrondingen op land en in regionale wateren.

Handelingen die onder de specifieke zorgplichten vallen

Een specifieke zorgplicht verbiedt handelingen waarvan iedereen zou moeten weten dat ze niet door de beugel kunnen. In het algemeen zal iemand een specifieke zorgplicht niet overtreden als hij een activiteit op de gebruikelijke manier uitvoert.

Uit de nota van toelichting bij het Bal: Het feit dat de specifieke zorgplicht naast de meer uitgewerkte algemene regels en vergunningvoorschriften geldt, laat onverlet dat in het algemeen het naleven van de voorschriften van dit besluit en een eventuele vergunning voldoende zal zijn om nadelige effecten te voorkomen, uitgaande van de gebruikelijke wijze waarop de in het besluit gereguleerde activiteiten in de praktijk worden uitgevoerd. Maar wanneer degene die de activiteit verricht ongebruikelijke handelingen uitvoert of juist handelingen nalaat, waarvan ieder redelijk denkend mens kan weten dat daardoor nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving ontstaan die eenvoudig voorkomen hadden kunnen worden, heeft de zorgplicht wel betekenis naast de voorschriften.

Een handeling valt onder een specifieke zorgplicht als degene die de activiteit verricht weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat die handeling nadelige gevolgen kan hebben voor de fysieke leefomgeving. Ook iets nalaten kan onder de specifieke zorgplicht vallen.

Enkele aandachtspunten bij het criterium 'redelijkerwijs':

  • Het gaat niet om de persoonlijke kennis van degene die de activiteit verricht. Het gaat om wat verwacht kan worden van de gemiddelde persoon die een activiteit verricht.
  • Is niet helder of een gedraging onder de specifieke zorgplicht valt? Dan ligt het meer voor de hand om maatwerkvoorschriften, vergunningvoorschriften of maatwerkregels op te stellen.

Verplichtingen voor degene die een activiteit verricht

Bij het artikel in het Bal over een specifieke zorgplicht staat meestal een verplichting in drie stappen. Degene die een activiteit verricht is verplicht:

  1. Alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van diegene kunnen worden gevraagd om die gevolgen te voorkomen.
  2. Voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen: die gevolgen zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken.
  3. Als die gevolgen onvoldoende kunnen worden beperkt: die activiteit achterwege te laten voor zover dat redelijkerwijs van diegene kan worden gevraagd.

Het gaat hier om een 'voorkeursvolgorde'. Optie 1 is beter dan optie 2 en 3. Optie 3 is het laatste redmiddel. In optie 1 en optie 3 staat 'redelijkerwijs' en in optie 2 'zoveel mogelijk'. Een specifieke zorgplicht vraagt dus niet het onmogelijke van iemand. Ook mag het bevoegd gezag geen maatregelen van de ondernemer eisen waarbij de kosten of inspanningen niet in verhouding staan tot de winst voor de fysieke leefomgeving.

De specifieke zorgplicht voor de werelderfgoedactiviteit en de rijksmonumentenactiviteit wijkt iets af. De specifieke zorgplicht daarvoor richt zich alleen op het 'voorkomen' en zijn opties 2 en 3 niet aan de orde.

Initiatiefnemer moet zelf informatie zoeken

Degene die een activiteit verricht moet zelf uitzoeken wat in zijn geval onder de specifieke zorgplicht valt. Meestal is dit voor een gezond bedrijf geen probleem. Een bedrijf dat de voor de hand liggende zorg voor de fysieke leefomgeving in acht neemt, overtreedt niet snel per ongeluk de specifieke zorgplicht.

Invulling van de specifieke zorgplicht met afspraken en voorschriften

Wanneer het evident is dat een bepaalde gedraging onder de specifieke zorgplicht valt, dan is er geen noodzaak om dit vast te leggen. Het bevoegd gezag kan rechtstreeks handhaven op de specifieke zorgplicht.

Soms kan er toch een wens zijn om, ter voorkoming van misverstanden, bij een bepaald bedrijf helder te maken welke gedragingen onder de specifieke zorgplicht vallen. Dat kan natuurlijk met maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften, maar het is ook mogelijk om te werken met informele afspraken.

Het bevoegd gezag kan informele afspraken vastleggen in een brief of e-mail. Het gaat hier dus niet om een formeel besluit.

Als het bevoegd gezag en het bedrijf het niet eens zijn, dan ligt het meer voor de hand om te werken met maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften.

Ook als er twijfel is over de vraag of een bepaald gewenst gedrag onder de specifieke zorgplicht valt, dan is het logischer om te werken met maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften.

Specifieke zorgplichten van het Bal gelden altijd

De specifieke zorgplichten gelden ook als er gedetailleerde rijksregels voor een activiteit zijn. De vraag of een onderwerp uitputtend in rijksregels is geregeld, is dus niet aan de orde.

Ook als er uitgebreide vergunningvoorschriften, maatwerkvoorschriften of maatwerkregels gelden voor een bepaald bedrijf, geldt daarnaast nog steeds de specifieke zorgplicht.

Kortom: de specifieke zorgplichten gelden altijd. Een bedrijf heeft altijd een eigen verantwoordelijkheid om na te denken over mogelijke nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving.

Verdere uitwerking specifieke zorgplicht per Bal-activiteit

Voor bepaalde activiteiten hebben we verduidelijkt wat in ieder geval onder de specifieke zorgplicht valt. Dit kunt u vinden op de volgende activiteitenpagina's:



Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)

Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) is één van de 4 algemene maatregelen van bestuur (AMvB's) onder de Omgevingswet. Het Bal bevat regels van het Rijk over activiteiten in de fysieke leefomgeving.