Bezit of verhandelen CITES-soorten

Nationaal verbod op bezit of verhandelen van CITES-soorten

Handel in bepaalde planten en dieren kan een bedreiging zijn voor het in stand houden van de soort in het wild. Het internationale CITES-verdrag wil dat voorkomen door de handel in die soorten te reguleren. Nederland heeft van de mogelijkheid gebruik gemaakt om extra (nationale) verboden in te stellen ten aanzien van bezit of verhandelen van die soorten, hun eieren en producten. De soorten waar het om gaat, noemt men ook wel CITES-soorten. Ze staan in bijlage A, B, C en D van de CITES-basisverordening:

• In bijlage A staan soorten die met uitsterven bedreigd zijn.
• In bijlage B staan soorten die niet (direct) met uitsterven zijn bedreigd. Als er geen regulering en controle van deze handel plaatsvindt, dan kunnen deze soorten wel in die situatie belanden. Ook soorten die veel op een bedreigde soort lijken, staan in deze bijlage.
• In bijlage C staan soorten die op verzoek van een lidstaat zijn opgenomen, omdat zij deze nationaal heeft beschermd.
• In bijlage D staan soorten die niet bij het CITES-verdrag beschermd zijn. De EU wil de invoer van deze soorten in de EU wel in de gaten houden.

Het gaat om gefokte, gekweekte en uit het wild afkomstige planten en dieren (en hun eieren of producten). Het verbod staat in artikelen 11.93 en 11.96 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup).

Nationaal verbod geldt niet altijd

Er kan een uitzondering op het verbod zijn voor:

• een uit het wild afkomstige soort die naast een CITES-soort ook een soort is van de Habitatrichtlijn, het verdrag van Bonn of het verdrag van Bern
• uit het wild afkomstige vogels van de Vogelrichtlijn
• gefokte vogels
• bezit van CITES-soorten van bijlage A
• bezit van CITES-soorten van bijlage B, C of D
• verhandelen van CITES-soorten van bijlage C of D (verhandelen soorten van bijlage A en B is in principe verboden op basis van de CITES-basisverordening)

Wel gelden er voorwaarden om onder een uitzondering te vallen. Die zijn hierna te lezen.

Geen nationaal verbod voor uit wild afkomstige soorten van Habitatrichtlijn en verdragen Bonn en Bern, wel regels over vergunningplicht

Er geldt een uitzondering op het verbod voor bepaalde CITES-soorten die na 10 juni 1994 aantoonbaar volgens de regels uit de natuur zijn gehaald (artikel 11.96, lid 4 Bal). Dat geldt ook voor hun eieren of producten. Het gaat om soorten die staan in een van de bijlagen van de CITES-basisverordening én daarnaast ook staan in:

• bijlage IV van de Habitatrichtlijn (planten en dieren)
• bijlage I of II van het Verdrag van Bern (planten en dieren)
• bijlage I van het Verdrag van Bonn (dieren)

Op deze uitzonderingen zijn wel de regels over vergunningplicht (paragraaf 11.2.3 Bal) van toepassing.

Geen nationaal verbod voor uit wild afkomstige vogels van de Vogelrichtlijn, wel regels over vergunningplicht

Er geldt een uitzondering op het verbod voor uit het wild afkomstige vogels van CITES die ook onder de Vogelrichtlijn vallen. De uitzondering geldt ook voor hun eieren of producten. Het maakt voor de uitzondering niet uit wanneer ze uit het wild zijn gehaald. Op de uitzondering zijn wel de regels over vergunningplicht (paragraaf 11.2.2 Bal) van toepassing.

Het verbod blijft bijvoorbeeld wel gelden voor vogels die niet onder de Vogelrichtlijn vallen en die ook niet voorkomen in de eerder genoemde bijlagen van de Habitatrichtlijn en de verdragen van Bonn of Bern. Wel kan een uitzondering verderop nog van toepassing zijn.

Geen nationaal verbod voor gefokte vogels van CITES-soorten, wel voorwaarden

Er geldt een uitzondering op het verbod voor gefokte vogels van CITES-soorten (of eieren of producten daarvan). Maar alleen onder voorwaarden (artikel 11.97 Bal).

Soms geen nationaal verbod voor CITES-soort van bijlage A

Bezit

Er geldt een uitzondering op het verbod voor het bezit van levende of dode dieren (anders dan gefokte vogels, zie daarvoor eerdere alinea) en planten die in bijlage A van de CITES-basisverordening staan (artikel 11.99 Bal). Dit geldt ook voor de eieren of producten van die soorten. Het bezit ervan is alleen toegestaan als:

• de bezitter kan aantonen dat (het ei of product van) het dier of de plant volgens CITES-regels in Nederland is verkregen of binnengebracht, of
• de bezitter kan aantonen dat het om een in Nederland gekweekte plant gaat, of
• de bezitter kan aantonen dat het om een in Nederland gefokt, ongewerveld dier gaat, of
• het om een levend, gefokt, gewerveld dier gaat met een veilig aan te brengen microchiptransponder die voldoet aan artikel 66, tweede lid, van de CITES-uitvoeringsverordening

In geval van een levend, gefokt dier of een levende, gekweekte plant moet ook voldaan zijn aan regels over administratie (artikel 11.103 Bal).

Geen uitzondering voor bepaalde dieren

De uitzondering geldt niet voor:

• levende, gewervelde dieren uit het wild
• tijgerbotten of producten daarvan
• neushoornhoorns of producten daarvan
• levende, gefokte primaten
• levende, gefokte katachtigen

Het verbod op bezit blijft hiervoor dus gelden (artikel 11.99 Bal).

Alleen minister van LNV kan verbod opheffen met maatwerk

Als er een verbod geldt, kan alleen de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) dat met een maatwerkvoorschrift opheffen en het bezit toestaan.

Handel

Het verhandelen van dieren en planten die in bijlage A van de CITES-basisverordening staan, is in principe verboden (artikel 8, lid 1 CITES-basisverordening). Dat geldt ook voor hun eieren en producten. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) geeft op de pagina's over CITES daar meer informatie over.

Soms geen nationaal verbod voor CITES-soort van bijlage B, C, of D

Bezit

Er geldt een uitzondering op het verbod voor het bezit van levende of dode dieren (anders dan gefokte vogels, zie daarvoor eerdere alinea) en planten die in bijlage B, C of D van de CITES-basisverordening staan (artikel 11.99 Bal). Dit geldt ook voor de eieren of producten van die soorten. Het bezit is toegestaan als de bezitter kan aantonen dat:

• (het ei of product van) het dier of de plant volgens CITES-regels in Nederland is verkregen of binnengebracht en (als het om een aal gaat) voldaan is aan de regels van de Visserijwet 1963, of
• het om een in Nederland gekweekte plant gaat, of
• het om een in Nederland gefokt, ongewerveld dier gaat

Als de regels over administratie van toepassing zijn (artikel 11.103 Bal), moet ook aan die regels zijn voldaan.

Geen uitzondering voor bepaalde dieren

De uitzondering geldt niet voor een levende:

• Bengaalse kat
• Canadese lynx
• caracal
• poema
• roestkat
• rode lynx
• jagoearoendi of otterkat
• leeuw
• fretkat
• primaat

Het verbod op bezit blijft dus gelden voor deze dieren (artikel 11.99 Bal).

Alleen minister van LNV kan verbod opheffen met maatwerk

Als er een verbod geldt, kan alleen de minister van LNV dat met een maatwerkvoorschrift opheffen en het bezit toestaan.

Handel soorten van bijlage B

Het verhandelen van dieren en planten die in bijlage B van de CITES-basisverordening staan, is in principe verboden (artikel 8, lid 5 CITES-basisverordening). Dat geldt ook voor hun eieren en producten. De RVO geeft op de pagina's over CITES daar meer informatie over.

Handel soorten van bijlage C of D

Het verhandelen van dieren en planten (of eieren of producten daarvan) die in bijlage C of D van de CITES-basisverordening staan, is toegestaan (artikel 11.100 Bal) als de handelaar kan aantonen:

• dat (het ei of product van) het dier of de plant volgens CITES-regels in Nederland is verkregen of binnengebracht, of
• het om een in Nederland gekweekte plant gaat, of
• het om een in Nederland gefokt dier gaat

Aanvullende rijksregels

Naast deze regels gelden er ook nog aanvullende rijksregels over bijvoorbeeld de specifieke zorgplicht.