BOPA op hoofdlijnen

Wanneer sprake is van een buitenplanse omgevingsplanactiviteit

Een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) is een activiteit die niet voldoet aan de regels van het omgevingsplan of niet vergunningvrij is. Het kan gaan om de volgende situaties:

1. De activiteit is niet mogelijk op basis van de algemene regels van het omgevingsplan
2. De activiteit is niet mogelijk op basis van een binnenplanse omgevingsplanactiviteit
3. De activiteit is niet vergunningvrij

Voorbeelden hiervan zijn de volgende:

1. Een initiatiefnemer wil een gebouw realiseren met een bouwhoogte van 13 meter. In het omgevingsplan staat een algemene regel voor de bouwhoogte. Deze is maximaal 10 meter. Via een binnenplanse omgevingsplanactiviteit is ook een bouwhoogte van 12 meter toegestaan, als voldaan wordt aan de beoordelingsregels van het omgevingsplan. Een aanvraag om te mogen bouwen is dan een buitenplanse omgevingsactiviteit.
2. Een initiatiefnemer wil detailhandel realiseren. Uit de regels in het omgevingsplan volgt dat op de locatie alleen woningbouw is toegestaan. Een aanvraag om het gebouw te mogen gebruiken voor detailhandel, is dan een buitenplanse omgevingsactiviteit.
3. Een initiatiefnemer wil een dakkapel aan de voorzijde van zijn woning realiseren. Deze dakkapel is op basis van artikel 2.29 van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) niet vergunningvrij. De dakkapel is ook niet toegestaan op basis van de algemene regels van het omgevingsplan en het omgevingsplan bevat voor deze locatie ook geen mogelijkheid voor een binnenplanse omgevingsplanactiviteit. Een aanvraag voor de dakkapel is een buitenplanse omgevingsplanactiviteit.

Vaak voldoet een activiteit deels aan de regels van het omgevingsplan en op enkele onderdelen niet. De initiatiefnemer kan een BOPA aanvragen of vragen om een wijziging van het omgevingsplan.

BOPA voor gehele bouwplan

De BOPA-aanvraag geldt voor het gehele bouwplan. Dus ook voor de onderdelen die wel passen binnen de regels van het omgevingsplan of vergunningvrij zijn. Splitsing van een bouwplan dat uit verschillende onderdelen bestaat, is in beginsel niet mogelijk. Het bevoegd gezag moet het bouwplan als één geheel beoordelen. Een bouwplan kan alleen worden gesplitst als het bestaat uit onderdelen die in functioneel en bouwkundig opzicht van elkaar kunnen worden onderscheiden.

Aanvraag BOPA via het Omgevingsloket

Een initiatiefnemer vraagt een (buitenplanse) omgevingsplanactiviteit aan via het Omgevingsloket. Het Omgevingsloket bevat geen specifieke aanvraagmogelijkheid voor een BOPA. De BOPA wordt aangevraagd via de activiteit 'Afwijken van de regels omgevingsplan'. In de praktijk volgt een BOPA vaak ook uit een aanvraag om een binnenplanse omgevingsplanactiviteit wanneer die vergunning volgens de beoordelingsregels niet kan worden verleend. Dan wordt zo’n aanvraag op verzoek van de gemeenten aangevuld met de aanvullende informatie die nodig is om de aanvraag van de BOPA te beoordelen.

Evenwichtige toedeling van functies aan locaties

Een BOPA moet voldoen aan een evenwichtige toedeling van functies aan locaties Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Het is ook mogelijk een BOPA te verlenen voor een omgevingsplanactiviteit als de activiteit in strijd is met regels van het omgevingsplan die daarin niet met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties zijn gesteld. Voorwaarde is dat het bevoegd gezag de vergunning wel verleent met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Bijvoorbeeld het afwijken van regels voor duurzame energie. Bijvoorbeeld als een warmtepomp is voorgeschreven, maar deze niet past bij het beeldbepalend karakter van de locatie.

Waaraan een BOPA moet voldoen

Het bevoegd gezag kan een vergunning voor een BOPA alleen verlenen als deze in ieder geval voldoet aan:

• een evenwichtige toedeling van functies aan locaties
• de instructieregels voor een evenwichtige toedeling van functies aan locaties in het Besluit kwaliteit leefomgeving (afdeling 5.1 Bkl)
• de instructieregels in de provinciale omgevingsverordening

Uitgebreidere informatie hierover staat op de pagina Beoordelen BOPA.

BOPA en mer-verplichtingen

Een omgevingsvergunning voor een BOPA kan project-mer(-beoordelings)plichtig zijn. Dat is afhankelijk van de activiteit waarvoor de vergunning wordt aangevraagd. Meer informatie staat op de pagina Vergunningplichtige activiteiten en milieueffectrapportage.

Een BOPA is geen plan of programma, dus er gelden geen plan-mer-verplichtingen.

Wanneer een BOPA niet mogelijk is

Het afwijken van het omgevingsplan met een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) is niet altijd mogelijk. Dit is het geval als:

• er geen sprake is van een evenwichtige toedeling van functies
• het plan niet voldoet aan de instructieregels van het Bkl of de provinciale omgevingsverordening
• het plan niet concreet genoeg is of
• wijziging van regels buiten de locatie nodig is

Geen evenwichtige toedeling van functies

Als er voor het buitenplans afwijken van deze regels geen aanleiding kan worden gevonden in een evenwichtige toedeling van functies aan locaties, dan is een BOPA niet mogelijk. Als de afwijking wel past binnen de doelen van de Omgevingswet, dan moet het omgevingsplan zelf worden gewijzigd.

Geen BOPA voor een niet-concreet en/of onvoldoende afgebakend (bouw)plan

Een BOPA kan niet gebruikt worden als een algemeen geldend toetsingskader voor toekomstige bouwplannen die nog niet concreet zijn. Een BOPA is een beschikking en geen besluit van algemene strekking.

Een aanvraag voor een BOPA moet een concrete omschrijving van het initiatief bevatten. Het bevoegd gezag maakt op basis daarvan een uitputtende afweging van relevante aspecten op de fysieke leefomgeving.

Het is niet mogelijk om met een BOPA, vooruitlopend op de vaststelling van een omgevingsplan, een toetsingskader met verschillende invullingsmogelijkheden vast te stellen voor toekomstige, nog niet geconcretiseerde, bouwplannen. In dat geval is een wijziging van het omgevingsplan vereist.

Het is niet nodig om een verzoek voor een BOPA tegelijk met een aanvraag voor een technische bouwactiviteit aan te vragen. In de overgangsfase is er een specifieke regeling voor de Opvolgende BOPA.

Geen aanpassing van regels buiten de begrenzing van het initiatief

Een BOPA richt zich uitsluitend op het bereiken van een evenwichtige toedeling van functies door het vergunnen van de activiteiten van het voorliggende initiatief. Voorschriften kunnen zich alleen daarop richten.

Het veranderen van de regels voor toekomstige activiteiten kan niet met een BOPA. Dat kan alleen door het omgevingsplan te wijzigen. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk met een BOPA algemene regels van het omgevingsplan te wijzigen of regels te wijzigen buiten de locatie van het initiatief. Dat kan alleen met een wijziging van het omgevingsplan.

Op de website van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten staan enkele voorbeelden van het Toepassingsbereik van de BOPA.