C-factor bij het meten van VOS-emissies
De C-factor is een factor die een bedrijf dat werkt met oplosmiddelen kan gebruiken bij het berekenen van vluchtige organische stoffen (VOS) per m3.
Meten van VOS met de C-factor
Bij meting van de concentratie VOS in afgassen of de luchttoevoer met vlamionisatiedetectie (FID), volgens NEN-EN 12619, wordt de afgasconcentratie uitgedrukt in een gewichtshoeveelheid C/m³. Om uit deze concentratie in kg C/m³ een concentratie in kg VOS/m³ te berekenen, kan het bedrijf de C-factor gebruiken.
De C-factor van een bepaald oplosmiddel of mengsel van oplosmiddelen is:
gelijk aan het molecuulgewicht van de in het oplosmiddelmengsel aanwezige koolstofatomen, gedeeld door het gehele molecuulgewicht van het oplosmiddel(mengsel).
Berekenen van de C-factor van een bepaald oplosmiddelmengsel kan als de samenstelling van het oplosmiddelmengsel bekend is. Daarmee zijn namelijk ook de molecuulformules bekend. Het molecuulgewicht van het oplosmiddel staat vermeld in het veiligheidsinformatieblad.
Voorbeeld: C-factor van ethanol
Het oplosmiddel ethanol bijvoorbeeld, heeft als molecuulformule C₂H5OH. De relatieve molecuulmassa van ethanol is 46 gr. De relatieve molecuulmassa van de 2 koolstofatomen in ethanol is 24 gr De C-factor is dan MC2 / Methanol = 0,52.
Meten met een FID-meting
Meten van de C-factor kan ook als de samenstelling van de gebruikte oplosmiddelen niet bekend is. Hiervoor kan het bedrijf gebruikmaken van FID. Daarna kan het bedrijf een gaschromatografie-massaspectrometrie (GC-MS) maken. Uit de FID-meting volgt de afgasconcentratie in kg C/Nm³. Met de GC-MS-meting kan het bedrijf de verhouding tussen de oplosmiddelen in de afgasconcentratie bepalen.
Hieruit volgt de concentratie VOS in de afgassen (in kg VOS/Nm³). Bereken van de C-factor kan dan door de concentratie koolstof in de afgassen (in kg C/m³) te delen door de concentratie VOS in deze afgassen (in kg VOS/m³). De C-factor wordt uitgedrukt als fractie koolstof in het VOS-mengsel.
In onderstaande tabel staat de C-factor voor veelgebruikte oplosmiddelen.
| Gebruikelijke naam | Chemische naam | Molecuulformule | C-factor (verhouding C/VOS) |
|---|---|---|---|
| Aceton | dimethylketon, propanon-2 | C3H6O | 0.62 |
| Aldehyden algemeen | - | - | < 0.77 |
| Alifatische koolwaterstoffen | alkanen | CnH2n+2 |
n <10: <0.85; n < 8: <0.84 |
| Alkanolen algemeen | alifatische alcoholen | - | < 0.74 |
| Aromatische koolwaterstoffen (monocyclisch) | monocyclische aromaten | - | < 0.92 |
| Butanolen | - | C4H10O | 0.65 |
| Cyclohexaan | - | C6H12 | 0.85 |
| Butyldiglycol | diethyleenglycolmonobutylether | C8H18O3 | 0.59 |
| Ether | diethylether | C4H10O | 0.65 |
| Ethylacetaat | - | C4H8O2 | 0.55 |
| Ethylalcohol | ethanol | C2H6O | 0.52 |
| Ethylglycol, cellosolve | ethyleenglycolmonoethylether | C4H10O2 | 0.53 |
| Glycol | ethyleenglycol | C2H6O2 | 0.39 |
| Hexaan | - | C6H14 | 0.84 |
| IPA | isopropylalcohol, propanol-2 | C3H8O | 0.60 |
| Ketonen (alifatisch) | - | - | < 0.77 |
| MEK | methylethylketon, 2-butanon | C4H8O | 0.67 |
| Methylglycol |
2-methoxyethanol ethyleenglycolmonomethylether |
C3H8O2 | 0.47 |
| MIBK | methylisobutylketon | C6H12O | 0.72 |
| Paraffinische koolwaterstoffen | Styreen | C8H8 | 0.92 |
| THF | tetrahydrofuraan, butyleenoxide | C4H8O | 0.67 |
| Tolueen | - | C7H8 | 0.92 |
| Xylenen | - | C8H10 | 0.89 |