Maatwerkvoorschriften en vergunningvoorschriften bij algemene rijksregels voor milieubelastende activiteiten
De algemene rijksregels voor milieubelastende activiteiten staan in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Afwijken van de bepalingen van het Bal kan in individuele gevallen met maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften.
Het Bal biedt een algemene mogelijkheid voor het bevoegd gezag om af te wijken van de bepalingen van het Bal. Dit kan in individuele gevallen met maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften (artikel 2.13 Bal). In de meeste gevallen zullen de regels in het Bal volstaan. Met maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften kan het bevoegd gezag de landelijke regels meer toespitsen op de concrete situatie of de locatie. Denk bijvoorbeeld aan:
- onvoorziene situaties
- bijzondere gevallen
- lokale omstandigheden
- het bereiken van ambities voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving
Verbod op afwijken met maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften
Alleen in de volgende gevallen zijn maatwerkvoorschriften en van het Bal afwijkende vergunningvoorschriften niet mogelijk:
- bepalingen over de aanwijzing van activiteiten als milieubelastende activiteit of lozingsactiviteit
- bepalingen over meldingen
- wanneer in de hoofdstukken 2, 4 en 5 staat dat het niet mogelijk is. Dit is bijvoorbeeld het geval bij bepalingen die een uitwerking van Europese richtlijnen zijn. De uitzonderingsbepalingen lijken alleen van toepassing te zijn op afwijken met maatwerkvoorschriften en maatwerkregels. Via artikel 8.74 van het Besluit kwaliteit leefomgeving zijn ze ook van toepassing op afwijken met vergunningvoorschriften.
Maatwerkvoorschriften of vergunningvoorschriften bij nieuwe technieken
Met een maatwerkvoorschrift of vergunningvoorschrift is het ook mogelijk om af te wijken van onderdelen van de specifieke zorgplicht. Dat geldt voor het testen of gebruiken van nieuwe technieken. Daarvoor gelden wel voorwaarden (artikel 2.13, lid 3, Bal). Bijvoorbeeld dat het maatwerkvoorschrift of vergunningvoorschrift maximaal 9 maanden mag gelden.
Wanneer afwijken met maatwerkvoorschriften en wanneer met vergunningvoorschriften?
Het bevoegd gezag mag geen maatwerkvoorschrift stellen als het over dat onderwerp een vergunningvoorschrift kan opstellen. Dit staat in artikel 2.13, lid 4, van het Bal. Alle artikelen in het Bal die gaan over de gevallen waarin maatwerkvoorschriften mogelijk zijn, zijn ook van toepassing op maatwerk met vergunningvoorschriften. Zie artikel 8.74 van het Besluit kwaliteit leefomgeving.
Inhoudelijke waarborgen
- Het bevoegd gezag moet het oogmerk en de strekking van de algemene rijksregels (artikel 4.22 en 4.23 Omgevingswet) in acht nemen. Dit betekent bijvoorbeeld dat het bevoegd gezag uit moet gaan van de beste beschikbare technieken (BBT). Zie artikel 4.5, lid 1, Omgevingswet.
- Op maatwerkvoorschriften zijn beoordelingsregels en bepalingen over vergunningvoorschriften uit het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) en het Omgevingsbesluit van overeenkomstige toepassing. Zie artikel 2.13, lid 5, van het Bal.
Plicht tot afwijken van de regels van het Bal
Het bevoegd gezag heeft soms een verplichting om met strenger maatwerk af te wijken van de regels van het Bal. Namelijk op grond van de actualiseringsplicht, bij nieuwe BBT-conclusies of een nieuw Landelijk afvalbeheerplan. Zie artikel 8.99 van het Bkl. Dit artikel geldt niet alleen voor vergunningvoorschriften, maar ook voor maatwerkvoorschriften. Zie artikel 2.13, lid 5, van het Bal.
Het bevoegd gezag hoeft niet te kijken of voor een bepaald bedrijf maatwerk moet gelden dat soepeler is dan de regels van het Bal. Het initiatief hiervoor ligt bij de persoon of het bedrijf waar het om gaat. Zie bijvoorbeeld uitspraak ECLI:NL:RBOVE:2025:587, rechtsoverweging 20 en verder. Hierin bepaalde de rechter dat er bij een handhavingsbesluit geen sprake was van concreet zicht op legalisatie, omdat het bevoegd gezag ambtshalve een (soepeler) maatwerkvoorschrift had kunnen opstellen. Het bedrijf had geen aanvraag ingediend, dus er was geen concreet zicht op legalisatie.
Procedures
We hebben aparte pagina's voor de procedures voor het opstellen van maatwerkvoorschriften en vergunningvoorschriften:
Andere mogelijkheden om af te wijken
Er zijn ook andere mogelijkheden om af te wijken van de milieuregels van het Bal.