Zoeken in deze site

Procedures en rechtsbescherming bij milieuschade

De acties van het bevoegd gezag bij vaststellen van milieuschade kunnen bestaan uit beschikkingen, maar ook uit feitelijke handelingen. Kan een beslismoment van het bevoegd gezag worden gezien als een beschikking? Dan gelden de procedure-eisen van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) bij de voorbereiding van het besluit.

Rechtsbescherming

waardoor de (onmiddellijke dreiging van) milieuschade is ontstaan, de veroorzaker en derden-belanghebbenden komt rechtsbescherming toe.

Stappenplan

De acties die het bevoegd gezag kan verrichten staan in het Stappenplan milieuaansprakelijkheid. Uitgangspunt is dat het bevoegd gezag de normale (eenvoudige) procedure volgt voor de totstandkoming van beschikkingen, opgenomen in hoofdstuk 4 van de Awb. Het bevoegd gezag kan de uitgebreide openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4 van de Awb van toepassing verklaren wanneer het dat nodig acht (artikel 3:10, lid 1 Awb). Dit wordt hier niet verder uitgewerkt.

Wanneer is sprake van een beschikking?

Artikel 1:3 Awb geeft de definitie van het begrip beschikking. Een belangrijke voorwaarde om te kunnen spreken van een beschikking, is dat het moet gaan om een publiekrechtelijke rechtshandeling. Er moet een rechtsvaststellend moment zijn. Een constatering van een feit voldoet daar niet aan.

De onderstaande 7 beslismomenten uit het stappenplan zijn te definiëren als een beschikking in de zin van de Awb:

  1. Beslissen op een verzoek van een derde om maatregelen. Hier gaat het om stap 4: een besluit nemen op het verzoek van een derde tot het treffen van preventieve of herstelmaatregelen (artikel 17.15, lid 1).
  2. Verplichten tot het nemen van preventieve maatregelen. Het gaat hier om stap 6: het eisen van preventieve maatregelen bij dreigende milieuschade (artikel 17.12, lid 4).
  3. Verplichten tot het nemen van verdere maatregelen. Ook hier gaat het om stap 6: het eisen van elke haalbare maatregel bij reeds ontstane milieuschade (artikel 17.13, lid 5).
  4. Beslissen om zelf maatregelen te nemen. Deze actie kan in stap 6 en 9 plaatsvinden. In stap 6 gaat het om het nemen van preventieve maatregelen door het bevoegd gezag bij dreigende milieuschade en om maatregelen bij ontstane milieuschade (artikel 17.10 en 17.14, lid 2). Bij stap 9 gaat het om het nemen van de aanvullende herstelmaatregelen door het bevoegd gezag (artikel 17.10 en 17.14, lid 2).
  5. Instemming met voorgestelde herstelmaatregelen en beslissen welke herstelmaatregelen moeten worden genomen. Dit gaat over stap 8: beslissen over de herstelmaatregelen die de veroorzaker heeft voorgesteld (artikel 17.14, lid 3).
  6. Prioriteren welke milieuschade het eerst wordt hersteld. Stappen 6, 8 en 9 zijn hier aan de orde. Bij stap 6 gaat het om prioriteit stellen bij ontstane milieuschade, bij stap 8 om goedkeuring van voorgestelde maatregelen en bij stap 9 om het zelf nemen van herstelmaatregelen (artikel 17.14, lid 4).
  7. Het afzien van kostenverhaal en het vaststellen van de hoogte van de te verhalen kosten. Dit valt onder stap 10, waarbij het gaat om het verhalen van de kosten die het bevoegd gezag heeft gemaakt op de  (artikel 17.16).

Wil het bevoegd gezag 1 van bovenstaande beslissingen nemen, dan moet het dat doen in de vorm van een beschikking.

Procedure

Voorbereidingsprocedure

In hoofdlijnen is de wettelijk verplichte voorbereidingsprocedure als volgt:

  • Als er sprake is van een verzoek om een beschikking te nemen, oftewel een aanvraag in de zin van de Awb, gelden eisen voor die aanvraag (bijvoorbeeld voldoende gegevens aanleveren).
  • Belanghebbenden moeten gelegenheid krijgen tot inspraak.
  • Het bevoegd gezag moet het besluit bekendmaken en dit ook meedelen.
  • Het bevoegd gezag kan bepalen dat het besluit direct in werking treedt.

Op de pagina Procedures voor beschikkingen uit het stappenplan staan voor elk van de 7 bovenstaande beschikkingen de precieze procedure-eisen.

Bezwaar en beroep

De veroorzaker of een andere belanghebbende kan bezwaar maken bij het bevoegd gezag dat de beslissing heeft genomen (artikel 6:3 jo. 7:1 Awb). Het bezwaar moet worden ingediend binnen 6 weken na de dag waarop deze beslissing is bekendgemaakt (artikel 6:7 jo. 6:8 Awb). Tijdens deze periode kan de belanghebbende ook een voorlopige voorziening aanvragen bij de voorzitter van afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (artikel 20.3 Wet milieubeheer (Wm)), mits hij bezwaar heeft gemaakt.

Een belanghebbende kan beroep instellen bij de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (artikel 20.1 Wet milieubeheer). Dat moet gebeuren binnen 6 weken na bekendmaking van het besluit (artikel 6:7 jo. 6:8 Awb). Tijdens deze periode kan hij ook een voorlopige voorziening aanvragen bij de voorzitter van afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Tenminste, mits hij in beroep is gegaan.



Veroorzaker

Artikel 17.6, lid 1 Wm:

Wet milieubeheer: titel 17.2 richt zich tot degene die de activiteit verricht:

  • de natuurlijke persoon of de privaatrechtelijke of publiekrechtelijke rechtspersoon die de activiteit verricht of heeft verricht, regelt of heeft geregeld, of
  • aan wie een doorslaggevende economische zeggenschap over het technisch functioneren van de activiteit is overgedragen, met inbegrip van de houder van een vergunning of
  • toelating voor het verrichten van de activiteit en de persoon die de activiteit laat of heeft laten registreren of er kennisgeving van doet of heeft gedaan

Degene die de activiteit verricht kan dus 2 hoedanigheden hebben:

  1. Het kan degene zijn die vergunning of een andere toestemming (bijvoorbeeld door een ontheffing of een melding) heeft om de activiteit te verrichten.
  2. Het kan degene zijn die zodanige zeggenschap heeft over de bedrijfsactiviteiten dat het in zijn macht ligt om de schadeveroorzakende activiteit te beëindigen.

Aansprakelijkheid

Bij schade door activiteiten die onder bijlage III van de Richtlijn milieuaansprakelijkheid(verwijst naar een andere website) vallen is deze persoon dus aansprakelijk, of hij nu schuld heeft of niet. Bij schade door andere activiteiten moet er sprake zijn van schuld of nalatigheid. Als er in een gegeven situatie daarvan sprake is bij één van deze mogelijke actoren, dan is aan de voorwaarde voldaan. Het gevolg hiervan is dat deze persoon is aan te merken als 'degene die de activiteit verricht' en daarmee aansprakelijk.