Onder bepaalde voorwaarden kunnen zonnecollectoren en zonnepanelen vergunningvrij worden gebouwd. Deze voorwaarden staan in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) en in het tijdelijk deel van het omgevingsplan
Het verschil tussen zonnecollectoren en zonnepanelen
Een zonnecollector wekt warmte op die via een warmwateropslag meestal wordt gebruikt voor het verwarmen van water voor huishoudelijk gebruik. Een zonnepaneel wekt elektriciteit uit daglicht op voor de elektriciteitsvoorziening van een bouwwerk. De hierna genoemde voorwaarden gelden voor zowel zonnecollectoren als zonnepanelen.
Bouwen: technisch en ruimtelijk deel
Bij bouwen wordt onderscheid gemaakt in een technisch deel van het bouwen Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) en een ruimtelijk deel van het bouwen Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Zowel het technisch deel als het ruimtelijk deel van het bouwen kan vergunningvrij, meldingsplichtig of vergunningplichtig zijn.
Vergunningvrij voor het technisch deel
Ondanks dat een zonnecollector of zonnepaneel niet wordt genoemd in artikel 2.27 Bbl is het plaatsen daarvan vrijwel altijd vergunningvrij voor het technische deel van het bouwen. Ook wanneer dit op een hoogte van meer dan 5 meter is. Dat volgt uit artikel 2.26 Bbl in samenhang met de toelichting daarop uit Staatsblad 2022, 145 (pagina 26). Het maakt daarbij niet uit waar op het dak of dakvlak ze worden geplaatst.
Vergunningvrij en illegaal bouwwerk of gebruik
Vergunningvrij plaatsen van zonnecollectoren of zonnepanelen voor het technische deel van het bouwen is niet toegestaan op een bouwwerk dat zonder de daarvoor vereiste omgevingsvergunning gebouwd is of gebruikt wordt (artikel 2.22, Bbl).
Bouwwerk moet altijd voldoen aan Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)
Of nu volgens een omgevingsvergunning, bouwmelding of vergunningvrij wordt gebouwd: een bouwwerk moet altijd voldoen aan het Bbl (artikel 4.3 en 4.21, Omgevingswet).
Vergunningvrij voor het ruimtelijk deel
Landelijke regels – Zonnecollectoren en zonnepanelen geplaatst op een dak
Het plaatsen van een zonnecollector voor warmteopwekking of een zonnepaneel voor elektriciteitsopwekking op een dak is vergunningvrij voor het ruimtelijk deel van het bouwen als wordt voldaan aan de volgende eisen:
1. bij plaatsing op een schuin dak:
- binnen het dakvlak
- in of direct op het dakvlak, en
- hellingshoek is gelijk aan hellingshoek dakvlak
2. bij plaatsing op een plat dak:
- afstand tot de zijkanten van het dak is ten minste gelijk aan hoogte collector of paneel
3. als de collector of het paneel niet één geheel vormt met de installatie voor het opslaan van het water of het omzetten van de opgewekte elektriciteit:
- installatie aan de binnenzijde van een bouwwerk plaatsen.
Dit staat in artikel 2.29, onder d, Bbl.
De mogelijkheid voor het vergunningvrij plaatsen van zonnecollectoren en zonnepanelen op een dak gaat altijd voor op de lokale regels in het omgevingsplan.
Let op!
Regels voor vergunningvrij gelden alleen voor zonnecollectoren en zonnepanelen op een dak. Voor zonnepanelen op de grond gelden de regels van het omgevingsplan. Voor meer informatie zie webpagina Plaatsen zonnepanelen.
Inperkingen vergunningvrij vanwege cultureel erfgoed
Bij een rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht geldt een vrijstelling voor het plaatsen van een zonnepaneel/ zonnecollector (artikel 2.29, d Bbl). Deze vrijstelling geldt alleen bij plaatsing op een achterdakvlak dat niet naar openbaar toegankelijk gebied is gekeerd. Het plaatsen van zonnepanelen op een dak op een locatie waaraan in het omgevingsplan de functieaanduiding rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht is gegeven (artikel 2.30, lid 3), is vergunningplichtig als:
- de zonnepanelen worden geplaatst op een achterdakvlak dat wel naar openbaar toegankelijk gebied is gekeerd
- de zonnepanelen worden geplaats op een dakvlak dat geen achterdakvlak is
Vergunningvrij en illegaal bouwwerk of gebruik
Vergunningvrij plaatsen van zonnecollectoren en zonnepanelen voor het ruimtelijk deel van het bouwen is niet toegestaan in, aan, op of bij een bouwwerk dat zonder de daarvoor vereiste omgevingsvergunning gebouwd is of gebruikt wordt (artikel 2.22, Bbl).
Lokale regels – Plaatsen zonnecollectoren en zonnepanelen op een dak
De rijksregels voor het vergunningvrij plaatsen van zonnecollectoren en zonnepanelen is vrijwel uitputtend. Kan er niet voldaan worden aan de regels uit het Bbl voor het ruimtelijk deel van het bouwen, dan is een omgevingsvergunning omgevingsplanactiviteit bouwwerken nodig (artikel 22.26, bruidsschat).
Welstandsexcessen
Bij een welstandsexces is er ernstige strijd met redelijke eisen van welstand. Dit zijn buitensporigheden in het uiterlijk die ook voor niet-deskundigen duidelijk zijn. Eventuele welstandsexcessen bij vergunningvrij bouwen kunnen via het repressief welstandtoezicht worden aangepakt.
Burgerlijk Wetboek
In het Burgerlijk Wetboek staan regels die gelden voor buren onderling. De regels van burenrecht hebben vaak te maken met het voorkomen van hinder (artikelen 5:37 t/m 5:69, Burgerlijk Wetboek). Het is toegestaan dat buren onderling iets anders overeenkomen.
Het burenrecht omvat ook bouwregels. Binnen 2 m van de gezamenlijke zijerfgrens zijn vensters of andere muuropeningen, balkons of soortgelijke werken niet toegestaan. Dit geldt alleen als deze uitzicht bieden op het erf van de buren. Lichtopeningen mogen worden gemaakt, mits voorzien van vaststaande en niet-doorkijkbare vensters (bijvoorbeeld matglas).
