Zoeken in deze site

Rekening houden met cultureel erfgoed in het omgevingsplan

Gemeenten moeten in hun omgevingsplan rekening houden met het belang van het behoud van cultureel erfgoed. Dit geldt ook voor het belang van het behoud van de uitzonderlijke universele waarde van werelderfgoed.

Behoud van cultureel erfgoed

Gemeenten moeten in hun rekening houden met het belang van het behoud van . Dit volgt uit artikel 5.130 lid 1 van het (Bkl). Deze instructie geldt nadrukkelijk ook voor bekende en aantoonbaar te verwachten archeologische monumenten. Aantoonbaar betekent dat de verwachting gebaseerd is op relevante bodemkundige, archeologische of historische informatie.

Om hieraan gevolg te kunnen geven, maakt de gemeente een inventarisatie en analyse van het binnen de gemeente aanwezige en te verwachten cultureel erfgoed. Voor het te behouden cultureel erfgoed moet de gemeente een toereikend beschermingsregime instellen.

Bij cultureel erfgoed kan het gaan om:

  • monumenten zoals (bouw)werken
  • tuinen en parken
  • bekende of aantoonbaar te verwachten archeologische monumenten
  • stads- en dorpsgezichten en (delen van) cultuurlandschappen

De gemeente legt de te beschermen gemeentelijke en provinciale monumenten vast in het omgevingsplan.

Behoud van werelderfgoed

De gemeente moet in hun omgevingsplan rekening houden met het belang van de uitzonderlijke universele waarde van (artikel 5.131 Bkl). Dit geldt ook als het werelderfgoed buiten de gemeentegrens ligt. Bij het stellen van regels in het omgevingsplan is een van belang. In dit geval moet een gemeente zich afvragen of dit van invloed kan zijn op de uitzonderlijke universele waarde van werelderfgoed in de eigen of de omliggende gemeenten. Bijvoorbeeld het zichtveld van het molencomplex Kinderdijk-Elshout. Hoogbouw of windturbines kunnen de kwaliteit ervan als typisch door de mens gemaakt Nederlands landschap verstoren of aantasten.

Toedeling van functies aan locaties

De aanwezigheid van cultureel erfgoed of werelderfgoed kan van invloed zijn op onder meer de toedeling van functies aan locaties. Bijvoorbeeld de keuze om geen parkeergarage toe te staan op een locatie met hoge archeologische waarden.

Waar het gaat om het behoud van roerend cultureel erfgoed (in de terminologie van de Erfgoedwet: ‘cultuurgoederen’) of immaterieel cultureel erfgoed kunnen in het omgevingsplan alleen regels gesteld worden voor zover dit erfgoed direct of indirect voorwerp kan zijn van de toedeling van functies aan locaties. Denk hierbij bijvoorbeeld aan regels voor een haven met historische schepen. Of het toedelen van een functie aan een locatie die samenhangt met een (lokaal) volksgebruik dat wordt aangemerkt als immaterieel cultureel erfgoed.

Omgevingsverordening, projectbesluit en omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit

De rijksinstructieregels voor cultureel erfgoed en werelderfgoed voor het omgevingsplan gelden ook voor:



Omgevingsplan

Omgevingsplan als bedoeld in artikel 2.4 van de Omgevingswet. Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Artikel 2.4, Omgevingswet bepaalt dat er voor het grondgebied van de gemeente 1 omgevingsplan is waarin regels over de fysieke leefomgeving zijn opgenomen.

Cultureel erfgoed

Monumenten, archeologische monumenten, stads- en dorpsgezichten, cultuurlandschappen en, voor zover dat voorwerp is of kan zijn van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties in het omgevingsplan, ander cultureel erfgoed als bedoeld in artikel 1.1 van de Erfgoedwet. Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Artikel 1.1 van de Erfgoedwet verstaat onder cultureel erfgoed: uit het verleden geërfde materiële en immateriële bronnen, in de loop van de tijd tot stand gebracht door de mens of ontstaan uit de wisselwerking tussen mens en omgeving, die mensen, onafhankelijk van het bezit ervan, identificeren als een weerspiegeling en uitdrukking van zich voortdurend ontwikkelende waarden, overtuigingen, kennis en tradities, en die aan hen en toekomstige generaties een referentiekader bieden

Gerelateerde begrippen

  • archeologisch monument: terrein dat deel uitmaakt van cultureel erfgoed vanwege de daar aanwezige overblijfselen, voorwerpen of andere sporen van menselijke aanwezigheid in het verleden, met inbegrip van die overblijfselen, voorwerpen en sporen. De bijlage bij de Omgevingswet verwijst voor dit begrip naar artikel 1.1, Erfgoedwet.
  • monument: onroerende zaak die deel uitmaakt van cultureel erfgoed. De bijlage bij de Omgevingswet verwijst voor dit begrip naar artikel 1.1, Erfgoedwet.
  • stads- en dorpsgezicht: groepen van onroerende zaken, van algemeen belang vanwege hun schoonheid, onderlinge ruimtelijke of structurele samenhang, wetenschappelijke of cultuurhistorische waarde en in welke groepen zich een of meer monumenten bevinden. Dit staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl)

Het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) is een van de 4 algemene maatregelen van bestuur (AMvB's) onder de Omgevingswet.

Werelderfgoed

Op het grondgebied van Nederland gelegen cultureel en natuurlijk erfgoed dat op grond van het werelderfgoedverdrag is opgenomen in de Lijst van het Werelderfgoed. Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Uitleg

Het gaat om cultureel en natuurlijk erfgoed dat is opgenomen in de Lijst van het Werelderfgoed (Unesco). Voorbeelden hiervan zijn het molencomplex Kinderdijk-Elshout, de Stelling van Amsterdam, de Van Nellefabriek in Rotterdam en de Waddenzee.

Er is ook een Voorlopige Lijst werelderfgoed. Hierop staan erfgoederen die Nederland bij Unesco wil voordragen om op de Lijst van het Werelderfgoed te plaatsen.

Evenwichtige toedeling van functies aan locaties

Evenwichtige toedeling van functies aan locaties (ETFAL) betekent dat er een balans bestaat tussen verschillende functies die locaties binnen een gebied kunnen vervullen. Deze regels houden meer in dan alleen het bestemmen in een bestemmingsplan. Denk bij een functie bijvoorbeeld aan een netwerkfunctie (kabels en leidingen) of waterbergende functie (milieu).

Lees meer over evenwichtige toedeling van functies aan locaties.

Omgevingsverordening

Omgevingsverordening als bedoeld in artikel 2.6 van de Omgevingswet. Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Artikel 2.6, Omgevingswet bepaalt dat er voor het grondgebied van de provincie 1 omgevingsverordening is waarin regels over de fysieke leefomgeving zijn opgenomen.

Projectbesluit

Projectbesluit als bedoeld in afdeling 5.2 van de Omgevingswet. Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Afdeling 5.2, Omgevingswet geeft regels voor het opstellen van een projectbesluit door het Rijk, de provincie of het waterschap.

Omgevingsvergunning

Omgevingsvergunning als bedoeld in afdeling 5.1 van de Omgevingswet. Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Afdeling 5.1, Omgevingswet bevat regels over de omgevingsvergunning. Het Rijk, de provincie, de gemeente en het waterschap kunnen activiteiten aanwijzen die alleen zijn toegestaan als daarvoor een omgevingsvergunning is verleend.

Buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA)

Activiteit inhoudende:

  1. een activiteit waarvoor in het omgevingsplan is bepaald dat het is verboden deze zonder omgevingsvergunning te verrichten en die in strijd is met het omgevingsplan, of
  2. een andere activiteit die in strijd is met het omgevingsplan

Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Meer informatie staat op de overzichtspagina Buitenplanse omgevingsplanactiviteit.