Zoeken in deze site

Gebouwde omgeving, ruimtelijke ordening en klimaatadaptatie

Aanpassing van de gebouwde omgeving is nodig om ervoor te zorgen dat klimaatverandering niet tot ongewenste gevolgen leidt, zoals een toename in het aantal hitte-doden.

Gevolgen van klimaatverandering

Klimaatverandering heeft een steeds grotere impact op de gebouwde omgeving en de ruimtelijke ordening. Daarom is aanpassing van de leefomgeving nodig. Het gaat om aanpassing aan de gevolgen van extreme neerslag, hitte, droogte en overstroming:

  • Extreme neerslag kan leiden tot schade aan woningen en gebouwen, straten en tuinen.
  • Hittegolven zetten de gezondheid en leefbaarheid in de stad onder druk.
  • Droogte kan leiden tot een watertekort van het stedelijk groen of schade aan funderingen.
  • De kans op een overstroming is heel klein, maar als het gebeurt kunnen de gevolgen groot zijn. Daarom is afgesproken om in de ruimtelijke ordening waar mogelijk rekening te houden met een eventuele overstroming. Zie Ruimtelijke adaptatie en meerlaagsveiligheid.

Het bollenschema van de Nationale klimaatadaptatiestrategie (NAS) geeft een uitgebreid overzicht van de gevolgen die klimaatverandering heeft voor de gebouwde omgeving en de ruimtelijke ordening. Er is een interactieve en statische versie van het bollenschema. De interactieve versie geeft een toelichting bij ieder gevolg. Alle gevolgen zijn met toelichting opgenomen in een overzichtsdocument. Op het Kennisportaal Klimaatadaptatie staat een verdere uitleg over het Bollenschema gebouwde omgeving en ruimtelijke ordening.

Wat doet het Rijk?

De Nationale aanpak Klimaatadaptatie gebouwde omgeving beschrijft wat het Rijk de komende jaren gaat doen om te zorgen dat de gebouwde omgeving in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust is ingericht. Fase 1 van de aanpak beschrijft wat het Rijk in 2023 en 2024 gaat doen. Tegelijkertijd wordt samen met de medeoverheden fase 2 voorbereid: de aanpak van 2025 tot 2030.

Betekenis Omgevingswet

Wat betekent de Omgevingswet voor de aanpassing van de gebouwde omgeving en de ruimtelijke ordening aan klimaatverandering?

Momenteel werken de Nederlandse overheden nog met 26 verschillende wetten die gaan over de fysieke leefomgeving. Dat veranderde op 1 januari 2024 met de nieuwe Omgevingswet. De belangrijkste veranderingen voor het beleid van klimaatadaptatie zijn:

  • Het omgevingsplan vervangt de bestemmingsplannen.
  • Verordeningen over fysieke leefomgeving moeten onderdeel zijn van het omgevingsplan.
  • Het gemeentelijk rioleringsplan is niet meer verplicht.
  • Nieuwe decentrale regels voor gemeenten en waterschappen komen in de zogeheten bruidsschat.

Zie ook De 6 kerninstrumenten van de Omgevingswet en de bruidsschat in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).

Kennisdossier Klimaatadaptatie en de Omgevingswet

In het kennisdossier Klimaatadaptatie en de Omgevingswet op het Kennisportaal Klimaatadaptatie wordt beschreven wat de belangrijkste veranderingen zijn die de Omgevingswet heeft voor klimaatadaptatie. Hier wordt ingegaan op:

  • de belangrijkste instrumenten van de Omgevingswet
  • de veranderingen voor klimaatadaptatie
  • de beschikbare hulpmiddelen

Decentraal borgen van klimaatadaptatie

Onder de Omgevingswet kan klimaatadaptatie ook decentraal worden geborgd. De handreiking decentrale regelgeving klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen, inrichten en beheren heeft als doel om aan de hand van concrete voorbeelden te laten zien wat hiervoor binnen decentrale regelgeving mogelijk is.

Wat een persoon of organisatie aan klimaatadaptatie kan doen

Er zijn veel partijen actief om de gebouwde omgeving klimaatbestendig en waterrobuust in te richten:

Innovatie

Naast de hierboven genoemde partijen zijn er organisaties die innovatie aanjagen en proeftuinen uitvoeren. Zij stimuleren nieuwe ontwikkelingen en toepassingen voor klimaatadaptatie. Voorbeelden zijn:

Ministeries werken samen aan een groen en klimaatbestendige leefomgeving

Ten slotte werken verschillende ministeries aan beleid en instrumenten voor een groene en klimaatbestendige leefomgeving. Zie:

Meer informatie over wat een persoon of organisatie aan klimaatadaptatie kan doen, staat op de pagina Aan de slag van het Kennisportaal Klimaatadaptatie

Meer informatie