Integrale aanpak klimaatadaptatie
De Omgevingswet stimuleert de toepassing van integraal en samenhangend werken bij omgevingsvisies en omgevingsplannen. Op de eerste plaats gaat het erom dat 4 bestuurslagen als één overheid samenwerken. Daarnaast worden experts, belanghebbenden en ervaringsdeskundigen betrokken. Het nemen van maatregelen voor klimaatadaptatie gebeurt bij voorkeur in onderlinge samenhang tussen sectoren.
Inhoud en proces
De ruimte in Nederland is beperkt. Voor sommige gebieden bestaan er boekenplanken vol aan plannen, die zijn opgesteld vanuit een beperkte scope – soms sectoraal, soms gebiedsgericht. Er zijn meer plannen dan ruimte, wat tot gevolg kan hebben dat maar een enkel plan de uitvoeringsfase bereikt. De Omgevingswet pleit voor een integrale, samenhangende aanpak. Wat volgens de Omgevingswet nodig is om dit probleem op te lossen, is:
- inhoud
Enerzijds gaat het om het integrale resultaat, dat kan worden bereikt door integratie van alle inhoudelijke belangen. - proces
Anderzijds gaat het om een werkwijze waarbij integrale afweging leidt tot integrale besluitvorming.
In de Notitie Integraliteit wordt hierbij aangetekend dat integraal beleid voeren niet gelijk is aan het evenredig integreren van alle belangen. Sectorale belangen blijven bestaan en wegen niet allemaal even zwaar, afhankelijk van de specifieke situatie in een gebied. Een proces kan (en moet) altijd integraal worden ingestoken, maar een resultaat kan niet altijd integraal zijn.
Het Nationaal Waterprogramma (2022-2027) geeft aan dat gebiedsgerichte integratie van thema's op dit moment plaatsvindt op de inhoud. En door samenwerkings- en financieringsafspraken te maken per sector, organisatie en gebied.
Meer informatie vindt u op:
- Notitie integraliteit (BZK, 2017): Projectleidersoverleg Rijk Omgevingswet (docplayer.nl)
- Nationaal Water Programma 2022–2027 (rijksoverheid.nl)
- Rapport Handreiking Gebiedsgericht Werken: Regie en samenhang in ruimtelijke keuzes (rijksoverheid.nl)
Samenhang tussen onderwerpen en afwegen van belangen
Integraal of samenhangend werken gaat over het kijken naar de samenhang tussen verschillende onderwerpen. En over het afwegen van verschillende perspectieven en belangen. Kijken naar het grotere plaatje dus en daarna een afweging maken. Een open blik en samenwerken zijn belangrijk bij deze manier van werken. Het gaat over:
- het samenbrengen van diverse activiteiten en thema's
- het in beeld hebben van de belangen van alle betrokken partijen
- gezamenlijke besluitvorming
Bron: Integraal ofwel samenhangend werken (aandeslagmetdeomgevingswet.nl).
Samenhangende aanpak van sectorale adaptatieopgaven
In de uitvoeringspraktijk is het nodig om sectorale adaptatieopgaven een plek te geven in samenhangende gebiedsopgaven. Hierbij moet er aandacht zijn voor negatieve effecten van adaptatiemaatregelen voor andere sectoren. Aan de andere kant kunnen er adaptatiemaatregelen zijn, die een positief effect hebben op meerdere sectoren.
In de gebiedsopgaven zou een dergelijke afweging ook moeten plaatsvinden, als het gaat om het nemen van adaptatie- en mitigatiemaatregelen.
Vragen die een sector zich daarbij kan stellen, zijn:
- Welke adaptatiemaatregelen beperken de impact van klimaatverandering op de sector?
- Welke impact heeft een adaptatiemaatregel op andere sectoren?
- Wat is de mogelijke bijdrage van de sector aan emissiereductie?
- Welke mitigatiemaatregelen zijn daarvoor in beeld?
- Welke impact heeft een mitigatiemaatregel op andere sectoren?
Op deze manier kan in gebiedsopgaven een optimaal maatregelenpakket voor klimaat samengesteld worden.
Methoden voor integraal en samenhangend werken
Meer informatie vindt op:
- Anders (samen)werken (aandeslagmetdeomgevingswet.nl)
- Stadsgenese.nl
- AlliantieBenadering.nl
- De lagenbenadering, gevisualiseerd in onder meer Grenzen bereikt aan de maakbaarheid van ons water- en bodemsysteem (deltares.nl)
- Praktijkgids Water en bodem sturend, hoe dan? (collegevanrijksadviseurs.nl)
- Water en Ruimtelijke Ordening: instrumenten voor betere afstemming (stowa.nl)