Zoeken in deze site

Voedselketen en voedselconsumptie

Wereldwijd is de voedselketen verantwoordelijk voor bijna een derde van de totale uitstoot van broeikasgassen. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (VN) is de wereldwijde veehouderij verantwoordelijk voor de helft hiervan, dat wil zeggen voor 14,5 procent van alle uitstoot van broeikasgassen. De huidige voedselketen is niet duurzaam.

Klimaatakkoord

De opgave om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen voor de sector landbouw en landgebruik ligt bij boeren en overige landgebruikers. In het nationale Klimaatakkoord van 2019 zijn geen concrete afspraken gemaakt over emissiereductie in de voedselketen, zoals maatregelen die nodig zijn om consumenten te stimuleren hun voedingspatronen te veranderen.

Ondanks dat is er wel aandacht voor emissiereductie door deze partijen. De belangrijkste aangrijpingspunten hierbij zijn:

  • het reduceren van voedselverspilling in de hele voedselketen
  • het inzichtelijk maken van de 'carbon footprint' van voedingsmiddelen door de voedingsmiddelenindustrie
  • een verandering in consumptiepatroon richting een kleiner aandeel dierlijke eiwitten (vlees en zuivel) en een groter aandeel plantaardige eiwitten in de totale eiwitconsumptie.

Voedselverspilling terugdringen

De ambitie is om de voedselverspilling in de gehele keten (bedrijfsleven en consument) voor 2030 te halveren ten opzichte van de voedselverspilling in 2015. Partijen werken hiertoe samen in de stichting 'Samen tegen voedselverspilling'.

Het ontwikkelen van een Klimaatvoetafdruk (Carbon Footprint, CFP)

Het ontwikkelen van een Klimaatvoetafdruk (Carbon Footprint, CFP) is van belang als monitorings- en vergelijkingsinstrument voor voedsel. In Europa wordt de klimaatvoetafdruk ingezet om geharmoniseerde en eenduidige definities te krijgen. Nationaal is de inzet om samen met sectoren inzicht te krijgen in de klimaatvoetafdruk van voedsel.

Duurzamer consumeren

De productie van voedsel belast de natuur, het milieu en het klimaat. De huidige wijze van consumeren levert te veel schade op aan het ecosysteem. Een duurzamer consumptiepatroon kan de ecologische systemen beter beschermen, en het voorziet in de voedingsbehoefte van mensen nu en in de toekomst.

Om dit te bereiken, informeert het Voedingscentrum consumenten en professionals over een duurzaam en gezond consumptiepatroon (zie de pagina Duurzaam eten). Via Milieu Centraal worden consumenten geïnformeerd over de topkeurmerken, die het gemakkelijker maken om bewust duurzamer boodschappen te kunnen doen. Topkeurmerken zijn beoordeeld als ambitieus, helder en worden goed gecontroleerd: Topkeurmerken: Check het Plaatje van Milieu Centraal.

Specifieke aandacht is er voor dierlijke eiwitten. De productie van dierlijke eiwitten (vlees, zuivel) is heel belastend voor het milieu. Dat geldt vooral voor rood en bewerkt vlees. Om de consumptie van dierlijke eiwitten te verminderen is de ambitie geformuleerd om in 2030 te komen tot een in Nederland gemiddeld consumptiepatroon van 50% plantaardige eiwitten en 50% dierlijke eiwitten. Momenteel is deze verhouding nog respectievelijk 43%-57%. Het Voedingscentrum geeft consumenten tips hoe hun eet- en drinkpatroon duurzamer te maken.

Trends

Data uit de Monitor Voedselverspilling laten een afname van de voedselverspilling in Nederland in 2020 ten opzicht van voorgaande jaren zien. Uit de vierjaarlijkse voedselconsumptiepeiling van het RIVM blijkt dat de gewenste verandering in consumptiepatroon in gang is gezet, maar nog niet is bereikt. Zie Mosaic - Landbouw & landgebruik (dashboardklimaatbeleid.nl)

Europa en de verduurzaming van de voedselketen

De Europese 'van Boer tot Bord'-strategie is belangrijk voor de verduurzaming van de voedselketen. Deze strategie is gericht op het eerlijk, gezond en milieuvriendelijk maken van de voedselketen.

De Europese Commissie (EC) kwam in 2023 in het kader van deze strategie met een voorstel voor een wetgevend kader voor duurzame voedselsystemen. In 2024 komt de EC met een voorstel voor duurzaamheidslabelling om consumenten in staat te stellen duurzame voedselkeuzes te maken.

Zie ook: de pagina Verduurzaming voedselketen (From Farm to Fork) in relatie tot bodem.

Verder lezen: