Volksgezondheid en klimaatmitigatie

Onderzoek door het RIVM

De Nederlandse overheid wil fossiele energiebronnen vervangen door bronnen die het milieu minder belasten. De maatregelen hiervoor staan beschreven in het Klimaatakkoord. Bij de energietransitie komen veel nieuwe energiebronnen kijken. Het RIVM heeft onderzocht wat het effect van nieuwe energiebronnen uit het Klimaatakkoord betekent voor de gezondheid en veiligheid in Nederland.

Positieve gevolgen voor de gezondheid

De energietransitie kan grote positieve gevolgen hebben voor de gezondheid. De gezondheidswinst zit met name in de verbetering van de luchtkwaliteit. De vervanging van verbrandingsmotoren (benzine, diesel en gas) door elektromotoren zorgt voor minder uitstoot van fijnstof (PM₁₀) en stikstofoxiden (NO_x). Naast de maatregelen uit het Klimaatakkoord zorgen maatregelen uit het Schone Lucht akkoord voor een verbetering van de luchtkwaliteit.

Het stimuleren van alternatieve vervoersmogelijkheden, zoals de fiets en het openbaar vervoer, draagt bij aan de gezondheid. De reden hiervoor is dat mensen dan meer bewegen en dat het zorgt voor minder uitstoot. Ook de transitie naar een gezonder en duurzaam voedselsysteem is gezond voor de mens en gezond voor de planeet. Een verschuiving in de richting van een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon is bevorderlijk voor de gezondheid en wordt ook geadviseerd door de Gezondheidsraad. Dit advies wordt mede als reden genoemd voor de Nationale Eiwitstrategie van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Zie ook Voedselketen en voedselconsumptie.

Risico's voor de gezondheid

Mogelijke negatieve gezondheidseffecten van nieuwe energiebronnen zijn biomassa en windturbines. Biomassa is een alternatief voor fossiele brandstof en (particuliere) houtstook is een alternatief voor verwarming. Beide dragen negatief bij aan de luchtkwaliteit. Daarmee dragen ze ook negatief bij aan de gezondheid. Het geluid van windturbines op land kan (ernstige) hinder veroorzaken bij omwonenden.

Binnenmilieu

Een gezond binnenmilieu is een punt van aandacht bij de bouw en verduurzaming van woningen. Woningen dienen hittebestendig gebouwd en ingericht te worden in een hittebestendige omgeving. Bij het isoleren van woningen moet rekening worden gehouden met voldoende ventilatiemogelijkheden. Ventileren is ook afhankelijk van gedrag van mensen, waardoor voorlichting een belangrijke voorwaarde is voor een goed binnenmilieu.

Blijvend punt van aandacht

Gezondheid (en veiligheid) is een blijvend punt van aandacht voor nieuwe technologieën die worden ingevoerd in het kader van de energietransitie. Het kabinet zet bijvoorbeeld sterk in op waterstof. Waterstof kan bij verbranding met lucht stikstofoxiden vrijgeven. En ook bij gebruik van waterstof in cv-ketels moet rekening worden gehouden met de vorming van stikstofoxiden, die schadelijk zijn voor de gezondheid. Daarnaast zitten er veiligheids- en milieuaspecten vast aan waterstof, zoals het transport en opslag ervan en het gebruik van Zeer Zorgwekkende Stoffen Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) (ZZS) hierbij. Het RIVM onderzoekt in opdracht van het ministerie van Economische Zaken de risico’s en kansen van de energietransitie voor gezondheid en veiligheid.

Bronnen

• Kamerbrief verantwoord omgaan met veiligheid en gezondheid in de energietransitie
• Klimaatakkoord: effecten van nieuwe energiebronnen op gezondheid en veiligheid in Nederland (rivm.nl)
• Klimaatakkoord: gevolgen van het uitfaseren van fossiele energie voor veiligheid, gezondheid en stikstofdepositie; een update (rivm.nl)
• Veilige energietransitie (rivm.nl)
• Nationale EnergieAtlas helpt energietransitie versnellen (rivm.nl)
• Verkenning energietransitie en gezondheid (cbs.nl)
• Energie (gezondeleefomgeving.nl)
• Factsheet onderzoek 'Wie houdt het hoofd koel?' (awgl.nl)