Nationale afspraken en wetgeving klimaatadaptatie

Zowel in de Nationale klimaatadaptatiestrategie als in het Deltaprogramma zijn afspraken gemaakt over de doelen van klimaatadaptatie. Klimaatadaptatie is slechts voor een deel wettelijk vastgelegd. Dat deel betreft het Deltaprogramma, dat in de Deltawet is verankerd. Veel aanpassing aan klimaatverandering vindt daarom (nog) plaats via beleidsprogramma's en instrumenten.

Wetgeving

Zowel in de Nationale klimaatadaptatiestrategie als in het Deltaprogramma is als 'overall' doel geformuleerd dat Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust (veilig voor overstromingen) moet zijn.

De Deltawet waterveiligheid en zoetwatervoorziening (2012) en de Omgevingswet

Het Deltaprogramma heeft zijn wettelijke basis in de Deltawet waterveiligheid en zoetwatervoorziening, die op 1 januari 2012 van kracht geworden is. Voor de uitvoering van het Deltaprogramma zijn middelen beschikbaar in het Deltafonds.

Via de 'Deltawet waterveiligheid en zoetwatervoorziening' heeft het Deltaprogramma op 1 januari 2012 een plek gekregen in de Waterwet. Dit blijft zo en wordt geen onderdeel van de Omgevingswet. De regels over het Deltaprogramma, de deltacommissaris en hoofdstuk 7 (het Deltafonds, heffingen en financiering en bekostiging primaire waterkeringen) blijven achter in de uitgeklede Waterwet. Deze regels zullen vermoedelijk in een later stadium worden opgenomen in de hoofdstukken 3, 13 en 17 van de Omgevingswet. Volgens de Memorie van Toelichting zijn deze onderdelen niet nodig om het stelsel van de Omgevingswet te laten functioneren. Om die reden blijven deze onderdelen vooralsnog achter in de Waterwet.

Alleen voor waterveiligheid bestaan concrete doelen en de normen. Deze zijn vastgelegd in de Omgevingswet.

Wettelijke regelingen voor decentrale overheden

Voor het uitvoeren van maatregelen in het regionale watersysteem is in het kader van het Deelprogramma Zoetwater subsidie beschikbaar via de Tijdelijke regeling stimuleren maatregelen 2e fase Deltaprogramma zoetwater. Deze subsidie is beschikbaar voor zoetwaterregio's om maatregelen uit te voeren die afgesproken zijn in het Deltaplan Zoet water fase 2 (2022-2027). Het totale beschikbare budget is € 181 miljoen. De regeling vervalt per 1/1/2027.

Ten behoeve van de Tijdelijke impulsregeling klimaatadaptatie 2021–2027, een regeling in het kader van het Deelprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) is de Deltawet aangepast. Deze aanpassing maakte het mogelijk ook middelen uit het Deltafonds beschikbaar te stellen voor de uitvoering van wateroverlastmaatregelen. Volgens een vastgelegde verdeelsleutel konden de 45 DPRA- werkregio's subsidie aanvragen voor de uitvoering van maatregelen en voorzieningen die bijdragen aan het voorkomen of beperken van wateroverlast of het beperken van de gevolgen van droogte of overstromingen in hun werkregio. Het totale beschikbare rijksbudget was €200 miljoen. Het Rijk droeg maximaal een derde van de kosten voor een maatregelenpakket bij. De decentrale overheden financierden het overige deel. Klimaatadaptatiemaatregelen moeten worden uitgevoerd voor 1 januari 2028. Daarna vervalt de regeling.

Programma’s

Naast het Deltaprogramma wordt de aanpassing aan klimaatverandering voor andere sectoren op gang geholpen via beleidsprogramma's en onderzoeksprogramma's, die in het kader van de Nationale Adaptatiestrategie (NAS) zijn gestart. In de NAS werkt een groot aantal ministeries samen met waterschappen, provincies en gemeenten en ook met de private sector.

De NAS heeft een eigen uitvoeringsprogramma. Het 2e uitvoeringsprogramma, het Nationale Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie (NUP KA), is op 17 november 2023 gepubliceerd. NUP KA zal iedere 2 jaar worden geactualiseerd. Belangrijke opgave is om voor alle sectoren concrete doelen, normen en/of indicatoren vast te stellen. Met behulp daarvan kan bepaald worden of Nederland daadwerkelijk klimaatbestendiger wordt.

Overige programma's die de uitvoering van aanpassingsmaatregelen stimuleren:

Onderzoeksprogramma's of de voorbereiding daarvan:

Instrumentaria

Ook ontwikkelt de overheid instrumenten die de uitvoering van beleid en programma's ondersteunen. De Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving maakt bijvoorbeeld duidelijk hoe klimaatadaptief bouwen en inrichten eruitziet. Het beschrijft doelen en prestatie-eisen, en geeft richtlijnen voor klimaatrisico's. Daarmee is het een houvast voor de sectoren in de gebouwde omgeving.

Voordat u aan de slag gaat met klimaatadaptief bouwen, is het belangrijk om eerst uit te zoeken welke locaties geschikt zijn. Het Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving biedt hier inzichten in. Lokale overheden worden zo ondersteund in het maken van locatiekeuzes, inrichten en ontwerpen van nieuwe gebouwen. Ook geeft het inzicht in de risico's van bodemdaling, overstroming, wateroverlast en drinkwaterbeschikbaarheid. Daarmee sluit het ruimtelijk afwegingskader aan op de maatlat.

Meer informatie is te vinden op de pagina's Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving en Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving op het Kennisportaal Klimaatadaptatie.

Wet- en regelgeving voor klimaatmitigatie

Wet- en regelgeving voor klimaatmitigatie, het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen is te vinden op: Nationale afspraken en wetgeving klimaatmitigatie.

Zie ook

Internationale klimaatakkoorden en generieke wet- en regelgeving