Water

Opgaven voor water

Activiteiten boven en onder het maaiveld, externe invloeden, hebben effect op de kwaliteit van het water, de bodem en de leefomgeving. Water kan een bedreiging vormen voor ons land. Maar een verstandig gebruik van water draagt bij aan een efficiënte inzet van natuurlijke (hulp)bronnen. Daarnaast draagt het bij aan lagere beheerskosten van waterbouwkundige werken die ons moeten beschermen tegen wateroverlast. Dit kwam bijvoorbeeld tot uiting in het programma 'Ruimte voor de rivier', dat inmiddels is afgerond.

De belangrijkste opgaven voor water in relatie tot bodem en ondergrond zijn:

• Het veiligstellen van voldoende en kwalitatief goed oppervlakte- en grondwater (gebruik van water als grondstof).
• Het beschermen van het land, het landgebruik tegen wateronderlast en wateroverlast (inpassing van water in het landgebruik).
• Het beheren en beheersen van de effecten van water(gebruik) op het natuurlijk systeem zoals bodemdaling, verzilting (zie onder andere Bodem en klimaatverandering en Landbouw en voedsel), redoxpotentiaalveranderingen, enzovoorts.

Trends

Kennisborging

De druk op zowel de kwaliteit als de kwantiteit van het grondwater neemt toe. Het beheer van grondwater is daardoor complex en de verantwoordelijkheid (Omgevingswet) van meerdere overheden. Stakeholders moeten in staat zijn om een goede afweging te maken tussen gebruik van de ondergrond inclusief het grondwater zelf met de bijbehorende risico's en de bescherming van de kwaliteit van bodem, grondwater en ecosystemen die hiervan afhankelijk zijn. Kennisdoorwerking en -borging zijn is belangrijk, omdat veel partijen betrokken zijn bij het beheer, zonder eenduidige vastlegging van bevoegdheden en instrumenten. Er zijn er grote, nationale belangen mee gemoeid: drinkwater is in Nederland voor 60% afkomstig van grondwater en het grondwaterpeil is cruciaal bij het beperken van ongewenste bodemdaling. De urgente opgaven voor grondwater staan in de kennisagenda bodem en ondergrond, in de context van de Omgevingswet.

Integrale visies

Gemeenten en provincies maken gebiedsgerichte en integrale visies voor grondwater als onderdeel van hun omgevingsvisies, met afwegingen over de bescherming en het gebruik van het grondwater in relatie tot de overige belangen en ambities van het gebied. Afwegingen die ze moeten maken ten aanzien van kwantiteit en kwaliteit in relatie tot land- en grondwaterverbruik zijn lastig, onder meer omdat het grondwater zich niets aantrekt van gemeente- en provinciegrenzen.

Vergrijzend grondwater

In toenemende is er aandacht voor vergrijzend grondwater: de kwaliteit van het grondwater neemt sluipenderwijs af. Stortplaatsen, lekkende rioleringen in steden, bodem- en waterverontreiniging door bedrijven en intensieve landbouw beïnvloeden de kwaliteit van het grondwater. Daarnaast worstelen overheden met de aanpak van zogenoemde nieuwe verontreinigingen (opkomende stoffen).

Richtlijnen

Bij de uitwerking van de Kaderrichtlijn Water Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) en de Nitraatrichtlijn Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) wordt met name voor Noord- en West-Nederland vanuit de agrosector aandacht gevraagd voor de natuurlijke belasting met nutriënten versus de landbouwbelasting. Een beter inzicht in de herkomst van nutriënten is nodig voor Noord- en West-Nederland, samen met inzicht in de rol van retentie in het watersysteem.

Bezorgdheid over risico's activiteiten in diepe ondergrond

Er bestaat grote maatschappelijke bezorgdheid over de risico's van activiteiten in de diepe ondergrond. Er is weinig inzicht in de werkelijke risico's, bijvoorbeeld voor het grondwater. Risico en risicoperceptie moeten met elkaar in balans zijn, inclusief inzicht in de aard van deze risico's.

Relatie met andere opgaven

Voorbeeld

Stedelijk (grond)waterbeheer: afspraken maken en samenwerken

Meer informatie

• Themapagina Water
• Grondwater in de omgevingsverordening
• Grondwater in de waterschapsverordening
• Instrumenten over aanpak Bodemdaling
• Instrumenten over Gebiedsgericht grondwaterbeheer
• Instrumenten over (Water)beheer