Dubbeltelling en cumulatie

Bij een toets aan de omgevingswaarden voor fijnstof op toetspunten rond veehouderijen kan het bevoegd gezag een berekening uitvoeren. Daarbij moet het bevoegd gezag de eisen uit de Omgevingsregeling volgen. In deze regeling staat onder andere:

verplicht cumulatief toetsen (art. 8.18 lid 2)
correctie voor dubbeltelling (art. 12.55)

Cumulatief toetsen

Rondom een bepaald toetspunt kunnen meerdere bronnen aanwezig zijn die de luchtkwaliteit negatief beïnvloeden. In bepaalde gevallen is het verplicht om bij toetsing van een veehouderij ook de omliggende veehouderijen in een straal van minimaal 500 meter in te voeren.

De berekening in het rekenmodel ISL3a is bij het cumulatief toetsen hetzelfde als bij het berekenen van een enkele veehouderij. Het verschil is dat u bij de invoer van bronnen niet alleen de bronnen van de te beoordelen veehouderij invoert. Maar van alle veehouderijen met een relevante emissie binnen 500 m. Dit hoeft u niet te doen bij alle veehouderijen. Alleen bij veehouderijen die een aanvraag indienen met een totale fijnstof emissie van meer dan:

500 kg/jaar als de achtergrondconcentratie hoger is dan 27 µg/m³
800 kg/jaar ongeacht de achtergrondconcentratie

De relevante omliggende veehouderijen die u moet invoeren zijn beperkt tot de veehouderijen met een minimale emissie fijnstof van:

500 kg/jaar als de aanvrager ligt in een gebied met achtergrondconcentratie hoger dan 27 µg/m³
800 kg/jaar in alle andere gevallen

In de praktijk is de extra invoer van omliggende veehouderijen nodig als 2 of meer pluimveebedrijven of grote varkenshouderijen binnen 500 meter van elkaar liggen.

Het stappenplan cumulatief rekenen veehouderij laat zien hoe u deze toets kunt uitvoeren.

Cumulatie met overige bronnen

De verplichting in de Omgevingsregeling om gedetailleerd te rekenen gaat alleen over omliggende veehouderijen. Andere bronnen hoeft u niet verplicht mee te nemen. Dat mag wel, bijvoorbeeld als er een grote industriële bron met een groot effect binnen een straal van 500 meter van de te toetsen veehouderij ligt. Dan kan het verstandig zijn deze bron ook in te voeren in ISL3a.

In zaak ABRvS nr. 201000770/1/M2 van 29 december 2010 (varkenshouderij Nederweert) ligt een autosnelweg binnen 1 km van de veehouderij. Het effect ervan op de luchtkwaliteit hoeft het bevoegd gezag niet mee te nemen bij de beoordeling van de gevolgen van de varkenshouderij op de luchtkwaliteit.

Correctie dubbeltelling

Bij veel veehouderijen is de emissie van de huidige situatie al (uitgevlakt) in de achtergrondconcentratie verwerkt. Als u de emissie van de aangevraagde situatie optelt bij de achtergrondconcentratie telt u (ISL3a) de veehouderij dubbel mee. Hierdoor berekent u dus een overschatting van de werkelijke concentratie. Het is mogelijk om hiervoor te corrigeren.

Een dubbeltellingscorrectie is niet verplicht. Voer deze alleen uit wanneer deze correctie invloed heeft op het wel of niet overschrijden van de norm. Correctie voor dubbeltelling is alleen terecht als u het effect van een wijziging bij een bestaand bedrijf berekent. Bedrijven die nieuw zijn of minder dan 1 of 2 jaar geleden zijn opgericht, zijn nog niet verwerkt in de Grootschalige Concentratiekaart Nederland (GCN). Correctie voor dubbeltelling leidt dan tot onderschatting van de concentraties.

In de Omgevingsregeling (artikel 12.55) staat dat u voor dubbeltelling mag corrigeren. De Rijksoverheid stelt daarvoor een dubbeltellingcorrectie-tool (dtc-tool) beschikbaar, als onderdeel van de generieke gegevens. Onderstaande werkwijzer beschrijft hoe u de tool kunt gebruiken bij dubbeltellingscorrectie voor meerdere veehouderijen tegelijk (cumulatie).

Overschrijdingen op bedrijfswoningen van naastgelegen inrichtingen

Mogelijk berekent u bij de cumulatieve toetsing van een vergunningaanvraag van veehouderij X een overschrijding op de bedrijfswoning van nabijgelegen veehouderij Y. In dat geval is het nodig om voor deze bedrijfswoning de berekening nogmaals uit te voeren. Bij de cumulatieve berekening zijn namelijk de emissies uit stallen die horen bij bedrijfswoning Y ook ingevoerd. Maar bedrijfswoning Y hoeft niet te worden beschermd tegen de belasting van fijnstof van de eigen veehouderij Y.

De berekening van de belasting fijnstof op bedrijfswoning Y moet dan worden uitgevoerd zonder de stallen van veehouderij Y. Blijkt uit die berekening dat door de aangevraagde wijziging van veehouderij X een overschrijding ontstaat? Dan mag u nog dubbeltelling toepassen, omdat de stallen van veehouderij Y nog in de achtergrondconcentratie zitten. Pas als er daarna nog steeds een overschrijding is op bedrijfswoning Y die wordt veroorzaakt of verergerd door de aangevraagde wijziging, moet de vergunning voor veehouderij X geweigerd worden. Tenzij de bijdrage niet in betekenende mate (NIBM) is.

Werkwijzer dubbeltellingcorrectie

Hierna volgt een instructie voor gebruik van de dubbeltellingcorrectie-tool (dtc-tool) voor als meerdere bronnen of bedrijven onderdeel uitmaken van een berekening voor fijnstof. U kunt bedrijven en TBO's invoeren en de exacte waarden berekenen voor dubbeltellingcorrectie. Die waarden kunt u gebruiken om rekenresultaten uit ISL3a te corrigeren voor dubbeltelling. Het gaat om waarde voor jaargemiddelde concentratie en voor het aantal overschrijdingsdagen (OVD).

Vindplaats dtc-tool

Gebruik de meest recente dtc-tool die het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat beschikbaar stelt op zijn Rijksoverheid.nl. Dit is een zipbestand en heet: Methode dubbeltellingcorrectie PM₁₀ veehouderijen. Pak het zipbestand uit op uw computer. Gebruik het Excelbestand met '..cumulatie..' in de naam.

Macro

De dtc-tool maakt gebruik van macro's. Als u de dtc-tool opent in Excel, verschijnt mogelijk een gele balk met een melding over macro's.

Kies de knop in die gele balk waarmee u de macro's inschakelt.
Als de tool niet werkt, is de macro mogelijk niet ingeschakeld of geblokkeerd.
Selecteer in de bovenbalk de tab 'Ontwikkelaars' en in het lint met knoppen de knop 'Macrobeveiliging' .
Kies voor 'Alle macro's uitschakelen, met melding'. Neem contact op met uw systeembeheerder als u geen rechten heeft om macro's in te schakelen.

GCN-gridcellen

In de dtc-tool wordt het middelpunt van GCN-gridcellen gepresenteerd in rijksdriehoekcoördinaten (X:Y), met eenheid 'meter'. Bijvoorbeeld: 178500:368500. Deze gridcellen zijn 1x1 km groot. De linker onderhoek van de cel uit het voorbeeld heeft coördinaat 178000:368000; de rechter boven hoek 179000:369000.

Invoer bronnen

Stap 1: Lees de uitleg op tabblad 'Welkom' en ga daarna naar tabblad 'Input Agrarische bronnen'.
Stap 2: Voer per bedrijf 1 emissie in. Voer bij Coördinaten stal de geometrisch gemiddelde coördinaten in van de emissiepunten, en niet die van het (middelpunt van het) gebouw of de stal. Voer als emissie de vergunde totale emissie van het bedrijf in volgens de nu geldende vergunning.
- Als emissiepunten van een bedrijf in 2 of meer GCN-gridcellen liggen, voer dan voor iedere gridcel de totale emissie in van emissiepunten in die gridcel.
Stap 3: Voer alle bedrijven in die met hun specifieke kenmerken (stallen, emissiebronnen, en dergelijke) onderdeel zijn van de (ISL3a)berekening. In het voorbeeld hieronder: 4 bedrijven.
- U kunt ook gegevens van bronnen uit een ander bestand gebruiken door deze in tabblad 'lijst agrarische bronnen' te plakken.
Stap 4: Klik op de knop 'Bereken'. De tool berekent nu de bijdrage van de invoerde bronnen aan de concentratie in de GCN-gridcel waarin het bedrijf ligt. En ook de bijdrage van het bedrijf in omliggende GCN-gridcellen. Zie tabblad 'Output PM10-achtergrond' voor het resultaat.

Invoer TBO's

Stap 5: Ga naar tabblad 'Input TBO's'. Hier kunt u de TBO's invoeren waarvoor u dtc-waarden wilt bepalen.
Stap 6: Voer de coördinaten van de TBO's in en eventuele extra kenmerken in cellen D8, D9. De titels van de laatste 2 kolommen in het overzicht kunt u wijzigen door in D11, D12 eigen titels in te voeren. Bijvoorbeeld 'adres' en 'naam'.
- U kunt ook coördinaten van TBO's uit een ander bestand gebruiken door deze in tabblad 'lijst TBO's' te plakken.

Dtc bepalen

Stap 7: Klik op de knop 'Match TBO met agrarische bronnen'. De tool berekent voor iedere ingevoerde TBO de totale dtc-waarden op basis van de ingevoerde bedrijven.
Het resultaat staat in tabblad 'Output dubbeltelling'.
Stap 8: In tabblad 'Output dubbeltelling' leest u per ingevoerde TBO de dtc-waarde voor:
- a. de jaargemiddelde concentratie in kolom G
- b. het aantal overschrijdingsdagen (OVD) in kolom H

Deze waarde kunt u aftrekken van de concentratie en het aantal OVD dat u berekend heeft met ISL3a.