Mestbehandeling en milieueffectrapportage (mer)

Mestbehandeling en mer-beoordeling

De aanwijzing van projecten waarvoor een mer-(beoordelings)plicht geldt staan in bijlage V van het Omgevingsbesluit. Bij behandelen van mest kan het bijvoorbeeld gaan om het verwijderen van afvalstoffen (project L2 Installaties voor de verwijdering van niet-gevaarlijke afvalstoffen) of covergisten met nabewerking (project F3 Geïntegreerde chemische installaties). Ook kan mestbehandeling onderdeel zijn van de installatie voor de veehouderij en dan binnen die mer-beoordeling vallen (project A1).

Voor de mer-beoordelingsplicht moet de initiatiefnemer een mededeling doen aan het bevoegd gezag, uiterlijk op het moment van zijn aanvraag. De mededeling bevat informatie over de milieueffecten van zijn voornemen.

De mededeling en de aanvraag omgevingsvergunning voor een milieubelastende activiteit kunnen tegelijkertijd. Het verzoek om de mer-beoordelingsbeslissing is dan onderdeel van de aanvraag. Het bevoegd gezag beoordeelt of er sprake kan zijn van aanzienlijke milieueffecten. Als dat het geval is, dan wordt de aanvraag afgewezen. De initiatiefnemer kan dan opnieuw een aanvraag doen met een milieueffectrapport (MER) als bijlage, zijn aanvraag aanpassen of afzien van het project.

Let op: De initiatiefnemer kan ook eerst een verzoek doen om een mer-beoordelingsbeslissing, en daarna de aanvraag omgevingsvergunning voor een milieubelastende activiteit doen.

Let op: Een mer-beoordeling is alleen nodig als voor de mestbehandeling een vergunningplicht geldt of als de mestbehandeling onderdeel is van de vergunningplicht voor de veehouderij. Het behandelen van mest kan functioneel ondersteunend zijn aan een veehouderij en kan dan onderdeel zijn van de vergunningplichtige andere milieubelastende installatie voor het houden van dieren. De mestbehandeling kan ook onderdeel zijn van de vergunningplichtige IPPC-installatie.

Project L2: Verwijderen van afvalstoffen

Voor 'installaties voor de verwijdering van niet gevaarlijke afvalstoffen' moet een mer-beoordeling worden gemaakt voordat de vergunning kan worden verleend. Onder verwijdering van afval vallen ook handelingen met een nuttige toepassing van afval, zoals de fabricage van mestkorrels of biogas uit covergisting van mest.

Nuttige toepassing valt ook onder verwijderen van afvalstoffen

Onder 'verwijdering van afvalstoffen' in project L2 vallen ook handelingen met een nuttige toepassing van afvalstoffen. Dit volgt uit een uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Het scheiden, drogen, hygiëniseren en vergisten van mest is het 'verwijderen van afvalstoffen'. Zie ook de uitspraak van de Raad van State ECLI:NL:RVS:2016:3057 en ECLI:NL:RVS:2018:3201.

Het Europese Hof van Justitie heeft bepaald dat het begrip 'verwijdering' in de richtlijn mer een autonoom begrip is. Het is niet hetzelfde is als het begrip 'afvalverwijdering' uit de Kaderrichtlijn afvalstoffen. Dit bleek in de zaak Massafra (23 november 2006: C-486/04, overweging 44).

Verder heeft het Hof bepaald dat het begrip 'verwijdering' voor de toepassing van de mer-regelgeving alle handelingen zijn die leiden tot verwijdering van afvalstoffen. Zowel in de strikte zin van het woord als tot de nuttige toepassing daarvan.

Wanneer is mest een afvalstof?

Mest is geen afvalstof als de mest door de veehouder zelf wordt behandeld en hij de mest daarna uitrijdt op de eigen landbouwgronden.

Mest is wel een afvalstof als de veehouder de mest niet kan uitrijden op de eigen landbouwgronden. Ook krijgt hij er geen geld voor als hij de mest aan anderen levert. De mest is dan een 'last' waarvan de veehouder zich wil ontdoen. De veehouder betaalt voor het laten bewerken of verwerken van de mest. Zie ook de uitspraken van de Raad van State ECLI:NL:RVS:2016:3057 en ECLI:NL:RVS:2018:3201 en van de rechtbank Overijssel ECLI:NL:RBOVE:2017:667.

Bij de milieubelastende activiteit Grootschalige mestverwerking (paragraaf 3.3.14 Bal) gaat het altijd om het behandelen van afvalstoffen.

Project F3: geïntegreerde chemische installatie

Het covergisten van dierlijke meststoffen, gevolgd door nabewerking van het digestaat tot fosfaat-, stikstof- of kaliumhoudende meststoffen of tot organische basischemicaliën, zoals biogas, kan gezien worden als een geïntegreerde chemische installatie die valt onder project F3 van bijlage V Omgevingsbesluit (voorheen C 21.6). In dat geval wordt het covergisten mer-(beoordelings)plichtig.

Zie de uitspraak ECLI:NL:RVS:2022:2157. De Afdeling hanteert 4 criteria om te bepalen of er sprake is van een geïntegreerde chemische installatie. Aan alle 4 criteria moet zijn voldaan. De criteria zijn:

1. De stoffen moeten door chemische omzetting worden gefabriceerd.
   Bij het vergisten worden chemische verbindingen tussen atomen van moleculen verbroken en ontstaan nieuwe stoffen en dat is chemische omzetting.
2. De installatie is bestemd voor de fabricage van stoffen genoemd in C 21.6.
   In dit geval gaat het om fosfaat-, stikstof- of kaliumhoudende meststoffen, maar bijvoorbeeld ook om organische basischemicaliën (biogas). Of het hierbij gaat om een hoofd- of bijproduct doet er niet toe.
3. De stoffen moeten op industriële schaal worden gefabriceerd.
   Daar was in dit geval naar mening van de Afdeling sprake van. De Afdeling geeft niet aan hoe dit criterium in het algemeen beoordeeld moet worden, maar in dit geval waren van belang: de hoeveelheden, de aard van de producten en het feit dat de mestkorrels en het ammoniumsulfaat voor commerciële doeleinden worden geproduceerd.
4. De installatie moet bestaan uit verscheidene eenheden die naast elkaar bestaan en functioneel met elkaar zijn verbonden. Anders dan voorheen is niet meer vereist dat de installatie niet relatief eenvoudig is en dat er verhandelbare tussenproducten uit de verscheidene eenheden ontstaan.

Meer informatie

Meer informatie over de mer-(beoordelings)plicht staat op de pagina Milieueffectrapportage (mer). Meer informatie over de mer-(beoordelings)plicht bij veehouderijen staat op de pagina Veehouderijen en milieueffectrapportage.