Inpassen woningen en externe veiligheid

Invloed van de omgeving

Externe veiligheid is 1 van de aspecten waarmee rekening moet worden gehouden bij het bepalen of een locatie geschikt is voor woningen. Dit speelt in de buurt van risicobronnen zoals:

• bedrijven met gevaarlijke stoffen
• vervoer van gevaarlijke stoffen
• leidingen met gevaarlijke stoffen
• opslag van vuurwerk
• munitieopslag
• windturbines

Hoe minder personen rond dergelijke activiteiten aanwezig zijn, hoe beter de veiligheidssituatie. Voldoende afstand tussen wonen en risicobronnen is daarom belangrijk. Daarbij moet rekening worden gehouden met toekomstige uitbreidingswensen van zowel de woningen als de risicovolle activiteiten.

In stedelijk gebied, met veel behoefte aan woningbouw, is afstand houden niet altijd mogelijk. Om toch een aanvaardbaar woon- en leefklimaat te bereiken, zijn dan misschien aanvullende maatregelen nodig. Voorbeelden hiervan zijn een aanpassing aan de stedenbouwkundige opzet die bijdraagt aan de vluchtmogelijkheden of brandwerende gevels.

Maatregelen risico’s te beperken

Door maatregelen toe te passen is het mogelijk om woningen dichter bij een risicobron toe te laten. Zodat er toch een aanvaardbaar woon- en leefklimaat wordt gerealiseerd.

Het kan daarbij gaan om:

• een aarden wal tussen de bron en de woningen
• een lagere woningdichtheid in de nabijheid van de bron
• aanpassen stedenbouwkundige structuur, zodat bewoners zo snel mogelijk van de bron af kunnen vluchten
• aanleggen watergangen tussen de bron en de woningen (bij brandaandachtsgebieden)
• de aanleg van voldoende brede vluchtwegen of aanrijdwegen voor de hulpdiensten
• schuilplaatsen maken in de wijk
• de situering van de voordeur van de woning van de bron af (in verband met vluchtmogelijkheden)
• maatregelen aan de gevel van de woning (bijvoorbeeld brandwerend glas of kleinere openingen)
• een vluchtplan voor appartementengebouwen of een buurt

Beoordelen en borgen wonen en externe veiligheid

De regels in het omgevingsplan moeten voldoende bescherming bieden tegen de externe veiligheidsrisico’s. Het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) beschermt (zeer) kwetsbare gebouwen en locaties via instructieregels. Een woning is in het Bkl aangemerkt als een kwetsbaar gebouw.

Dit betekent dat het inpassen van woningen in de buurt van externe veiligheidsbronnen beoordeeld moet worden.

Er zijn verschillende soorten risicobronnen. Bij woningen in de buurt van deze bronnen zijn verschillende risicozones van belang:

• plaatsgebonden risico
• aandachtsgebieden
• explosieaandachtsgebieden
• belemmeringengebieden

Wonen en plaatsgebonden risico

Woningen zijn niet mogelijk binnen de plaatsgebonden risicocontour van een bron. Het gaat om de volgende bronnen:

• opslag van gevaarlijke stoffen bij bedrijven
• het basisnet vervoer gevaarlijke stoffen (weg, water en spoor)
• buisleidingen met gevaarlijke stoffen
• windturbines

De risicocontour (afstand rondom een bron) varieert per bron. Voor sommige bronnen gelden vaste afstanden, bij andere bronnen moet de afstand worden berekend. In bijlage VII van het Bkl staan de vaste afstanden en is ook aangegeven voor welke bronnen een berekening nodig is.

Meer informatie staat bij het thema externe veiligheid: Plaatsgebonden risico in het omgevingsplan.

Wonen en aandachtsgebieden

Er zijn 3 soorten aandachtsgebieden: voor brand, explosies en gifwolken. Deze aandachtsgebieden vormen samen 'schillen' met verschillende afstanden tot de risicobron:

• de binnenste schil is het brandaandachtsgebied
• daaromheen ligt het explosieaandachtsgebied
• de buitenste schil is het gifwolkaandachtsgebied

De volgende bronnen hebben een aandachtsgebied:

• opslag van gevaarlijke stoffen bij bedrijven
• het basisnet vervoer gevaarlijke stoffen (weg, water en spoor)
• buisleidingen met gevaarlijke stoffen

In een aandachtsgebied zijn nieuwe woningen onder voorwaarden mogelijk. Hierbij speelt groepsrisico in een aandachtsgebied een belangrijke rol.

Bij het inpassen van woningen in een aandachtsgebied maakt de gemeente een afweging of ze een voorschriftengebied in het omgevingsplan aanwijst. In een voorschriftengebied gelden de extra bouweisen van paragraaf 4.2.14 van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Het gaat bijvoorbeeld om extra eisen aan de brandwerendheid en de brandklasse van een gebouw. Er kan een kleiner of geen voorschriftengebied worden opgenomen als andere maatregelen zoals een aarden wal of de oriëntatie van de woningen in het omgevingsplan worden vastgelegd. En er daardoor volgens de gemeente een aanvaardbare situatie ontstaat.

Aandachtsgebieden worden niet in het omgevingsplan aangewezen, maar gelden van rechtswege. Buiten de aandachtsgebieden is wonen aanvaardbaar.

De video Aandachtsgebieden Omgevingsplan (opent externe website) legt uit wat aandachtsgebieden zijn.

Meer informatie staat bij het thema externe veiligheid: Aandachtsgebieden en voorschriftengebieden.

Wonen en explosieaandachtsgebieden

Er gelden explosieaandachtsgebieden bij:

• vuurwerkopslag (artikel 5.23 en verder van het Bkl).
• ontplofbare stoffen voor civiel en militair gebruik (paragraaf 5.1.2.5 van het Bkl)

De instructieregels gaan over effectafstanden. Binnen deze afstanden is wonen niet of slechts heel beperkt toegestaan. De afstanden staan in de bijlagen VIII (Vuurwerk) IX (civiel) en X (militair) van het Bkl.

Meer informatie staat bij het thema externe veiligheid op de pagina’s

• Explosieaandachtsgebied vuurwerk en
• Civiele en militaire explosieaandachtsgebieden

Wonen en belemmeringengebied buisleiding

Rondom buisleidingen met gevaarlijke stoffen geldt een belemmeringengebied van 5 m vanaf het hart van de leiding. Dit staat los van het plaatsgebonden risico en aandachtsgebied. Voor een buisleiding voor aardgas met een druk tussen 1.600 en 4.000 kPa is een belemmeringengebied van 4 m aan weerszijden van de buisleiding voldoende.

Binnen dit belemmeringengebied zijn geen gebouwen (en dus ook geen woningen) toegestaan. Dit bouwverbod is nodig voor de bescherming en het onderhoud van de buisleiding.

Meer informatie staat bij het thema externe veiligheid: Belemmeringengebied buisleiding.