Berekening plankosten bij kostenverhaal Omgevingswet

Plankosten

Plankosten zijn de kosten van de inzet van medewerkers van gemeenten, provincies of het Rijk voor het voorbereiden en uitvoeren van ruimtelijke plannen. Bij ministeriële regeling kan een maximum worden gesteld aan een of meer categorieën van de verhaalbare kosten (artikel 13.21 van de Omgevingswet). Toepassing van de regeling voor het publiekrechtelijk kostenverhaal moet namelijk sober en doelmatig gebeuren.

Producten en activiteiten in de Omgevingsregeling

Op basis van de Omgevingsregeling worden de kosten van de volgende producten en activiteiten als plankosten aangemerkt:

Voorbereiden ruimtelijk plan:

• 1.1 Opstellen omgevingsplan, omgevingsvergunning of projectbesluit
• 1.2 Stedenbouwkundig plan
• 1.3 Beeldkwaliteitsplan

Uitvoeren ruimtelijk plan:

• 2.1 Taxatie inbrengwaarde
• 2.2 Taxatie aankoop onroerende zaken
• 2.3 Onteigening
• 2.4 Vestigen voorkeursrecht
• 2.5 Inrichtingsplan openbare ruimte
• 2.6 Voorbereiding en toezicht op uitvoering van civieltechnische werken
• 2.7 Algemene financiële verantwoording van en bestuurlijke advisering over het project

De nummers verwijzen naar de nummers in de bijlagen bij de Omgevingsregeling.

Toepassing hoofdstuk 13 verplicht

Toepassing van hoofdstuk 13 van de Omgevingsregeling is verplicht bij publiekrechtelijke kostenverhaal op basis van:

• een omgevingsplan
• een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit
• een projectbesluit van het Rijk of de provincie

Hoofdstuk 13 is richtinggevend, maar niet verplicht bij het afsluiten van een anterieure overeenkomst over het kostenverhaal.

Vaste bedragen bij kleine bouwactiviteiten, berekening op maat bij grote projecten

De plankosten verschillen bij kleine en grote bouwactiviteiten. Bij kleine bouwactiviteiten worden vaste bedragen voor de plankosten gerekend. In artikel 13.5 van de Omgevingsregeling staat wat kleine bouwactiviteiten zijn en welke vaste bedragen daarbij worden gerekend. Alle overige bouwactiviteiten zijn grote bouwactiviteiten. Bij grote bouwactiviteiten worden de plankosten van geval tot geval berekend op basis van de producten en activiteiten die nodig zijn om het ruimtelijk plan te realiseren. Deze plankosten staan in de bijlagen XXXIV en XXXIVa bij de Omgevingsregeling.

Regeling plankosten en plankostenscan

De regeling van de plankosten in hoofdstuk 13 van de Omgevingsregeling is voor grote bouwactiviteiten de juridische vertaling van een rekenmodel om de plankosten te berekenen, de zogenaamde plankostenscan. De plankosten worden berekend door per product of activiteit het benodigde aantal werkuren te vermenigvuldigen met het uurtarief van de medewerkers van de gemeente die worden ingeschakeld. In sommige gevallen is ook een schatting gemaakt van de kosten van een product of activiteit als geheel. Bijvoorbeeld een vast bedrag voor het inhuren van een advocaat voor een onteigeningsbeschikking.

Excel-rekenmodellen

Er zijn 2 Excel-rekenmodellen van de plankostenscan die horen bij de Omgevingsregeling:

• Kostenverhaal met tijdvak (xlsm, 521 kB)
• Kostenverhaal zonder tijdvak (xlsm, 476 kB)

De tarieven in deze rekenmodellen gelden sinds 1 oktober 2024. Deze rekenmodellen kunnen dus worden gebruikt voor het berekenen van de plankosten bij omgevingsplannen en omgevingsvergunningen voor buitenplanse omgevingsplanactiviteiten waarover na 1 oktober 2024 een besluit wordt genomen.

De volgende modellen bevatten de tarieven voor de plankosten die op 29 december 2023 bekend zijn gemaakt in de Staatscourant.

• Kostenverhaal met tijdvak (xlsm, 507 kB)
• Kostenverhaal zonder tijdvak (xlsm, 477 kB)

Toelichting

Het advies is overigens om deze modellen alleen te gebruiken als u vooraf de artikelen en de toelichting bij hoofdstuk 13 over het kostenverhaal van de Omgevingsregeling heeft gelezen. U leest daar onder andere meer informatie over de producten en activiteiten van de regeling. En over de op- en afslagen die worden gehanteerd bij projecten die afwijken van het gemiddelde, vooral binnenstedelijke projecten. Let ook op dat niet alle plankosten in de Omgevingsregeling staan. De kosten van onderzoeken en de begeleiding van die onderzoeken zijn buiten de regeling gelaten. De reden daarvoor is dat ze te zeer van geval tot geval verschillen. Deze plankosten moeten altijd apart worden geraamd.

Verschillen tussen Wet ruimtelijke ordening en Omgevingswet

De belangrijkste verschillen tussen de regeling van de plankosten onder de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en de Omgevingswet zijn:

• Onder de Omgevingswet is er niet 1 maar zijn er 2 rekenmodellen om de plankosten te berekenen: een model voor kostenverhaal met tijdvak en een model voor kostenverhaal zonder tijdvak.
• De systematiek van op- en afslagen is in de Omgevingsregeling vereenvoudigd.
• In de Omgevingsregeling worden de plankosten meer dan bij de regeling plankosten exploitatieplan (Wro) per product en activiteit geraamd. En minder per functiegroep, zoals bijvoorbeeld projectmanagement.

Het artikel Plankosten onder de Omgevingswet beschrijft onder meer de verschillen tussen de wijze waarop de plankosten bij het oude model en de nieuwe modellen worden berekend (bron: Sdu).