Berekening plankosten bij kostenverhaal Omgevingswet

Plankosten

Bij ministeriële regeling kan een maximum worden gesteld aan een of meer categorieën van de bij bouwactiviteiten te verhalen kosten (artikel 13.21 van de Omgevingswet). Toepassing van de regeling voor het publiekrechtelijk kostenverhaal moet namelijk sober en doelmatig gebeuren. In hoofdstuk 13 van de Omgevingsregeling zijn regels opgenomen waarmee een maximum wordt gesteld aan de plankosten.

Producten en activiteiten in de Omgevingsregeling

Op basis van de Omgevingsregeling worden de kosten van de volgende producten en activiteiten als plankosten aangemerkt:

Voorbereiden ruimtelijk plan:

• 1.1 Opstellen omgevingsplan, omgevingsvergunning of projectbesluit
• 1.2 Stedenbouwkundig plan
• 1.3 Beeldkwaliteitsplan

Uitvoeren ruimtelijk plan:

• 2.1 Taxatie inbrengwaarde
• 2.2 Taxatie aankoop onroerende zaken
• 2.3 Onteigening
• 2.4 Vestigen voorkeursrecht
• 2.5 Inrichtingsplan openbare ruimte
• 2.6 Voorbereiding en toezicht op uitvoering van civieltechnische werken
• 2.7 Algemene financiële verantwoording van en bestuurlijke advisering over het project

De nummers verwijzen naar de nummers in de bijlagen bij de Omgevingsregeling.

Toepassing hoofdstuk 13 verplicht

Toepassing van hoofdstuk 13 van de Omgevingsregeling is verplicht bij publiekrechtelijk kostenverhaal op basis van:

• een omgevingsplan
• een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit
• een projectbesluit van het Rijk of de provincie

Hoofdstuk 13 is richtinggevend, maar niet verplicht bij het afsluiten van een anterieure overeenkomst over het kostenverhaal.

Vaste bedragen bij kleine bouwactiviteiten, berekening op maat bij grote projecten

De plankosten verschillen bij kleine en grote bouwactiviteiten. Bij kleine bouwactiviteiten worden vaste bedragen voor de plankosten gerekend. In artikel 13.5 van de Omgevingsregeling staat wat kleine bouwactiviteiten zijn en welke vaste bedragen daarbij worden gerekend. Alle overige bouwactiviteiten zijn grote bouwactiviteiten. Bij grote bouwactiviteiten worden de plankosten van geval tot geval berekend op basis van de producten en activiteiten die nodig zijn om het ruimtelijk plan te realiseren. In de bijlagen XXXIV en XXXIVa bij de Omgevingsregeling is per product en activiteit aangegeven hoe het maximum van de plankosten wordt berekend.

Regeling plankosten en plankostenscan

De regeling van de plankosten in hoofdstuk 13 van de Omgevingsregeling is voor grote bouwactiviteiten de juridische vertaling van een rekenmodel om de plankosten te berekenen, de zogenoemde plankostenscan. De plankosten worden berekend door per product of activiteit het benodigde aantal werkuren te vermenigvuldigen met het uurtarief van de medewerkers van de gemeente die worden ingeschakeld. In sommige gevallen is ook een schatting gemaakt van de kosten van een product of activiteit als geheel. Bijvoorbeeld een vast bedrag voor het inhuren van een advocaat voor een onteigeningsbeschikking.

Actuele versies Excel-rekenmodellen plankostenscan, beveiligingscertificaat

Bij de Omgevingsregeling horen 2 Excel-rekenmodellen van de plankostenscan, respectievelijk een model voor het kostenverhaal mét en een model voor het kostenverhaal zonder tijdvak.

De actuele versies van de plankostenscan bevatten de tarieven die gelden van 1 oktober 2025 tot 1 januari 2026 (2025-1). Voor omgevingsplannen, projectbesluiten en omgevingsvergunningen voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit die na 1 januari 2026 worden vastgesteld, moet het rekenmodel 2026-1 worden gebruikt. Dat rekenmodel zal te zijner tijd op deze pagina worden gepubliceerd.

Deze Excel-rekenmodellen voor de plankosten kunnen alleen in een netwerkomgeving worden gebruikt, als het beveiligingscertificaat door de netwerkbeheerder op het netwerk is geïnstalleerd. Via de zipfile kunt u het beveiligingscertificaat downloaden. De handleiding beschrijft hoe de netwerkbeheerder het beveiligingscertificaat kan installeren.

Download actuele versie

Let op: In de afgelopen maanden is door verschillende gemeenten gemeld dat de plankostenscan niet goed werkte. De oorzaak daarvan is dat voor de plankostenscan ActiveX-besturingselementen werden gebruikt. Hierbij is een beveiligingsprobleem geconstateerd. Dit is opgelost door de ActiveX-besturingselementen te vervangen door nieuwe software. De nieuwe rekenmodellen kunnen daardoor weer zonder problemen in een netwerkomgeving worden gebruikt.

Download de zipfile Berekening plankosten vanaf 1 oktober 2025 (2025-01) (zip, 716 kB). In de zipfile staan 4 bestanden:

1. Kostenverhaal met tijdvak (Excelsheet)
2. Kostenverhaal zonder tijdvak (Excelsheet)
3. Beveiligingscertificaat (.p7b-bestand)
4. Handleiding bestandsblokkade plankostenscan opheffen (pdf)

Toelichting

Als u meer wilt weten over de opzet of bepaalde onderdelen van de regeling van de plankosten, dan kunt u het beste de toelichting bij de Omgevingsregeling raadplegen. U leest daar onder andere meer informatie over de producten en activiteiten van de regeling. En over de op- en afslagen die worden gehanteerd bij projecten die afwijken van het gemiddelde, vooral binnenstedelijke projecten. Let op dat niet alle plankosten in de Omgevingsregeling staan. De kosten van onderzoeken en de begeleiding van die onderzoeken zijn buiten de regeling gelaten. De reden daarvoor is dat ze te zeer van geval tot geval verschillen. Deze plankosten moeten altijd apart worden geraamd.

Verschillen tussen Wet ruimtelijke ordening en Omgevingswet

De belangrijkste verschillen tussen de regeling van de plankosten onder de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en de Omgevingswet zijn:

• Onder de Omgevingswet is er niet 1 maar zijn er 2 rekenmodellen om de plankosten te berekenen: een model voor kostenverhaal met tijdvak en een model voor kostenverhaal zonder tijdvak.
• De systematiek van op- en afslagen is in de Omgevingsregeling vereenvoudigd.
• In de Omgevingsregeling worden de plankosten meer dan bij de regeling plankosten exploitatieplan (Wro) per product en activiteit geraamd. En minder per functiegroep, bijvoorbeeld projectmanagement.

Het artikel Plankosten onder de Omgevingswet beschrijft onder meer de verschillen tussen de wijze waarop de plankosten bij het oude model en de nieuwe modellen worden berekend (bron: Sdu).