Zoeken in deze site

Privaatrechtelijk kostenverhaal gebiedsontwikkeling – de overeenkomst

Initiatiefnemers van aangewezen bouwactiviteiten betalen aan het bevoegd gezag een bijdrage in de kosten van het opstellen van plannen, het aanleggen van openbare voorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte. Bij voorkeur sluit het bevoegd gezag hierover een overeenkomst met de initiatiefnemer.

Grondslag voor privaatrechtelijk kostenverhaal

Artikel 13.13 Omgevingswet bevat de grondslag voor privaatrechtelijk kostenverhaal.

Uit artikel 13.13, lid 1 Omgevingswet volgt dat het sluiten van een overeenkomst voor privaatrechtelijk kostenverhaal alleen is toegestaan met degene die kosten is verschuldigd. Hiermee wordt teruggegrepen naar degene die op basis van de publiekrechtelijke regeling voor kostenverhaal kosten is verschuldigd.

Dat betekent dat kostenverhaal bij overeenkomst alleen mogelijk is met degene die een kostenverhaalplichtige activiteit (als bedoeld in artikel 8.13 Omgevingsbesluit) verricht en alleen ingeval bij toepassing van het publiekrechtelijk kostenverhaal kosten voor ten minste 1 van de in de kostensoortenlijst in bijlage IV Omgevingsbesluit genoemde kostensoorten verschuldigd zou zijn.

Uitleg over wat een kostenverhaalplichtige activiteit is, vindt u op de pagina Kostenverhaal gebiedsontwikkeling.

Geen publiekrechtelijk kostenverhaal na afsluiten overeenkomst

Het is verboden bouwactiviteiten te verrichten zolang de kostenverhaalbijdrage niet is betaald. Dit volgt uit artikel 13.12 Omgevingswet. Als het bevoegd gezag en de initiatiefnemer een overeenkomst over kostenverhaal sluiten, hoeft het bevoegd gezag de publiekrechtelijke regeling van het kostenverhaal niet toe te passen.

Als het bevoegd gezag en de initiatiefnemer niet tot een overeenkomst komen, dan past het bevoegd gezag de publiekrechtelijke regeling toe. De regeling over verplicht publiekrechtelijk kostenverhaal staat in paragraaf 13.6.3 van de Omgevingswet.

Contractsvrijheid, maar niet onbegrensd

Voordeel van het privaatrechtelijke kostenverhaal is dat afspraken op maat kunnen worden gemaakt. Er is een ruime mate van contractsvrijheid. Bij kostenverhaal via een overeenkomst zijn bijvoorbeeld de volgende bepalingen van het publiekrechtelijke kostenverhaal niet rechtstreeks van toepassing:

Dit betekent dat een kostenverhaalovereenkomst afspraken kan bevatten over het verhalen van de kostensoorten die op de kostensoortenlijst in bijlage IV bij het Omgevingsbesluit staan (die dus verplicht met publiekrechtelijk kostenverhaal verhaald zouden worden) maar ook afspraken mag bevatten over het verhalen van andere kosten. Ook geldt anders dan bij het publiekrechtelijk kostenverhaal geen maximum voor de te verhalen kosten.

De publiekrechtelijke regeling van het kostenverhaal zal wel een schaduwwerking hebben op de onderhandelingen. De regeling vormt voor de burgerlijke rechter een referentiekader bij juridische geschillen over de overeenkomst. De contractsvrijheid wordt verder begrensd door de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Daarnaast gelden de regels uit het Burgerlijk Wetboek (BW).

Afwijken van plicht tot betaling vooraf

In beginsel moet de initiatiefnemer de kosten betalen, voordat hij de bouwwerkzaamheden mag starten (artikel 13.12, Omgevingswet). Maar in een overeenkomst mag een betalingsregeling worden afgesproken. Die betalingsregeling maakt het bijvoorbeeld mogelijk dat de bouwers of ontwikkelaars niet in één keer alle kosten betalen, maar per stap in het proces van gebiedsontwikkeling.

Privaatrechtelijk kostenverhaal en omgevingsplan

Als de overeenkomst het kostenverhaal regelt, hoeven er in het omgevingsplan, het projectbesluit of de omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit geen regels over kostenverhaal te staan. Het bevoegd gezag kan er voor kiezen om voor de zekerheid wel regels over het kostenverhaal stellen.

Afsluiten overeenkomst na vaststelling omgevingsplan

Ook na vaststelling van een omgevingsplan kan de overheid nog een overeenkomst over kostenverhaal sluiten. In de overeenkomst moeten dan wel de vastgestelde regels over kostenverhaal van het omgevingsplan worden gevolgd. De overeenkomst mag immers niet in strijd zijn met wet- en regelgeving (artikel 3.40, lid 2, BW). De regels over kostenverhaal bepalen dan hoeveel onderhandelingsruimte er nog is. Er kunnen ook regels over kostenverhaal staan in een projectbesluit of in een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit.

Bekendmaking van de overeenkomst

Het bevoegd gezag moet binnen 2 weken na het aangaan van een overeenkomst over het kostenverhaal kennisgeven van de terinzagelegging van de overeenkomst. Dit regelt artikel 16.138 van de Omgevingswet. Het betreft een zakelijke weergave van de inhoud van de overeenkomst en de wijze waarop en gedurende welke periode de overeenkomst voor een ieder ter inzage ligt.

De overeenkomst moet ter inzage worden gelegd op elektronische wijze en op een door het bestuursorgaan aan te wijzen plaats. Het bevoegd gezag laat de terinzagelegging achterwege voor zover dat op basis van artikel 5.1 van de Wet open overheid nodig is. Dit kan inhouden dat privacy- en concurrentiegevoelige gegevens in de overeenkomst niet ter inzage worden gelegd. Of bijvoorbeeld dat gegevens worden weggelaten om te voorkomen dat (rechts)personen onevenredig worden bevoordeeld of benadeeld.

Bij een overeenkomst geen verplichting tot eindafrekening

Als voor alle aangewezen activiteiten een overeenkomst is gesloten, is een eindafrekening niet verplicht. Bij een eindafrekening wordt berekend of het bevoegd gezag geld moet terugbetalen aan initiatiefnemers omdat de kostenramingen te hoog waren of minder uitgaven zijn gedaan dan voorzien. Bij publiekrechtelijk kostenverhaal moet altijd wel een eindafrekening worden opgemaakt.

Meer informatie