Regeling publiekrechtelijke afdwingbare financiële bijdragen
De regeling publiekrechtelijke afdwingbare financiële bijdragen maakt het mogelijk om kosten voor het verbeteren van de fysieke leefomgeving te verhalen op een initiatiefnemer. De regeling is toepasbaar bij de bouw van 1 of meer woningen of hoofdgebouwen en bij bepaalde verbouwingen.
Algemene informatie en handreiking
Op deze pagina vindt u algemene informatie over deze regeling. In de 'Handreiking kostenverhaal en financiële bijdragen Omgevingswet (pdf, 891 kB)' en de 'Bijlage rekenvoorbeelden (pdf, 6.9 MB)' en de 'Bijlage Voorbeeldregels omgevingsplan' (pdf, 320 kB) staat de uitgebreide informatie hierover.
De algemene informatie op deze pagina gaat over:
- Activiteiten afdwingbare financiële bijdragen
- Aangewezen categorieën ontwikkelingen
- Verplichte functionele samenhang activiteit en ontwikkeling
- Geen financiële bijdrage als de bekostiging anderszins verzekerd is
- Alleen financiële bijdrage aan de ontwikkeling als geen kostenverhaal mogelijk is
- Eerst kijken of financiële bijdrage via een overeenkomst te regelen is
- Publiekrechtelijke financiële bijdrage via omgevingsplan
- Hoogte financiële bijdrage
- Beschikking bestuursrechtelijke geldschuld
- Eindafrekening en verantwoording financiële bijdrage
De bijdrage mag alleen worden geheven voor de bekostiging van bepaalde soorten ontwikkelingen. Het gaat om een financiële bijdrage en niet om het betalen van de volledige kosten voor de ontwikkeling.
Activiteiten afdwingbare financiële bijdragen
De activiteiten waarbij een afdwingbare financiële bijdrage kan worden opgelegd, staan in artikel 8.13 van het Omgevingsbesluit. Het gaat om de volgende bouwactiviteiten:
- bouw van een of meer woningen of andere hoofdgebouwen
- uitbreiding van een gebouw met meer dan 1.000 m2
- bouw van een ander gebouw dan een hoofdgebouw van meer dan 1.000 m2
- verbouwing van andere gebouwen tot woningen, mits ten minste 10 woningen worden gerealiseerd
- verbouwing van gebouwen voor kantoor, winkel of horeca, mits het totaal voor deze functies ten minste 1.500 m2 is
Aangewezen categorieën ontwikkelingen
Artikel 8.21 van het Omgevingsbesluit wijst de categorieën van ontwikkelingen aan, waarvoor verhaal van financiële bijdragen mogelijk is. Meer informatie vindt u op Categorieën ontwikkelingen voor verhaal financiële bijdragen.
De gemeente moet de concrete ontwikkelingen aanwijzen in het omgevingsplan en aangeven welke activiteit aan welke bijdrage meebetaalt.
Verplichte functionele samenhang activiteit en ontwikkeling
Er moet functionele samenhang zijn tussen de activiteit en ontwikkeling voor het verbeteren van de fysieke leefomgeving. De functionele samenhang kan het hebben van dezelfde functie zijn. Bijvoorbeeld bij woningbouw een financiële bijdrage voor sociale woningbouw. Of bij de bouw van een bedrijventerrein een bijdrage voor het opknappen van een bestaand bedrijventerrein. Het gaat erom dat beoogde locaties voor nieuwbouw op gemeentelijk niveau in samenhang (moeten) worden bezien. De functionele samenhang kan dan onderbouwd worden door het vaststellen van een samenhangend beleid voor dezelfde functie binnen een gemeente.
Functionele samenhang kan ook bestaan als de bouwlocatie objectief gezien voordeel heeft van de ontwikkeling om de fysieke leefomgeving te verbeteren. Denk aan de aanleg van een stadspark in de buurt van een bouwlocatie. Deze ontwikkeling maakt het woon- en leefklimaat aantrekkelijker. De ligging van de bouwlocatie ten opzichte van de ontwikkeling kan dus een rol spelen bij de beoordeling van de functionele binding.
Functionele samenhang betekent niet dat de ontwikkeling noodzakelijk is voor de functies op de bouwlocatie. Als een ontwikkeling noodzakelijk is, moeten de kosten via kostenverhaal worden verhaald.
De functionele samenhang moet blijken uit de toelichting bij het omgevingsplan. Een onderbouwing in een omgevingsvisie of programma kan hierbij als basis dienen.
Geen financiële bijdrage als de bekostiging anderszins verzekerd is
Er mag geen bijdrage worden gevraagd als de ontwikkeling voor verbetering van de fysieke leefomgeving al wordt betaald uit andere opbrengsten, zoals subsidies.
Alleen financiële bijdrage aan de ontwikkeling als geen kostenverhaal mogelijk is
Als een ontwikkeling deels via kostenverhaal kan worden verhaald, mag de gemeente geen verplichte financiële bijdrage opleggen voor deze ontwikkeling. Het verhalen van kosten voor eenzelfde ontwikkeling via kostenverhaal en afdwingbare financiële bijdragen naast elkaar mag dus niet. Dit regelt artikel 13.24 van de Omgevingswet.
Voorbeeld verbreden bestaande weg voor woonwijk versus nieuwe rondweg:
Voor de bereikbaarheid van een nieuwe woonwijk is het nodig om een bestaande weg te verbreden. De gemeentelijke kosten voor verbreding kunnen voor een deel via kostenverhaal worden verhaald op deze woonwijk. Dan mag het resterende deel van de gemeentelijke kosten niet via afdwingbare financiële bijdragen op de nieuwe woonwijk worden verhaald. Maar is er daarnaast voor de verbetering van de fysieke leefomgeving ook een rondweg nodig, waarvan de kosten niet via kostenverhaal worden verhaald, dan kan voor de rondweg wel een financiële bijdrage worden gevraagd.
Voorbeeld aanleg recreatiegebied:
Voor de verbetering van de fysieke leefomgeving is een recreatiegebied nodig, waarvan de kosten niet via kostenverhaal kunnen worden verhaald. Dan kan voor de aanleg van het recreatiegebied een financiële bijdrage worden gevraagd.
Eerst kijken of financiële bijdrage via een overeenkomst te regelen is
Het heeft de voorkeur om deze financiële bijdragen via een overeenkomst te regelen. Gemeente, provincie of Rijk kunnen hierover een overeenkomst sluiten.
Als het omgevingsplan een regeling van de financiële bijdrage bevat, wordt die opgelegd bij de kostenverhaalsbeschikking. Deze bijdrage wordt dus niet geheven als er een overeenkomst met de initiatiefnemer over kostenverhaal is gesloten.
Publiekrechtelijke financiële bijdrage via omgevingsplan
Het omgevingsplan bepaalt voor welke ontwikkelingen een financiële bijdrage wordt verhaald en welke activiteiten die moeten betalen. De maatregelen voor deze ontwikkelingen worden in het omgevingsplan concreet uitgewerkt. Het omgevingsplan bepaalt de plaats, de aard, de omvang en de realisatietermijn van de ontwikkeling. Het omgevingsplan legt bijvoorbeeld de locatie voor de ontwikkeling voor verbetering van de fysieke leefomgeving vast. Het omgevingsplan stelt ook regels over de financiële bijdragen voor de bouwactiviteiten.
Hoogte financiële bijdrage
Het omgevingsplan legt de hoogte van de financiële bijdragen vast. De financiële bijdragen moeten redelijk zijn. Het bedrag kan per bouwactiviteit verschillen. Een vrijesectorwoning kan bijvoorbeeld meer bijdragen dan een sociale huurwoning. Voor de verdeling van de kosten tellen ook bestaande woningen mee die voordeel hebben van de ontwikkeling. Dit deel van de kosten wordt dan bijvoorbeeld door de gemeente of door subsidies betaald. Het gaat over een financiële bijdrage aan een ontwikkeling. Niet om een volledige betaling van de ontwikkeling.
Artikel 13.23 van de Omgevingswet bepaalt dat er regels kunnen worden gesteld over de maximale hoogte van de financiële bijdrage. Dit is niet gebeurd. Het Rijk heeft dus geen maximale hoogte van de bijdrage bepaald.
Beschikking bestuursrechtelijke geldschuld
Het daadwerkelijk opleggen van de bijdrage gebeurt via de kostenverhaalsbeschikking: beschikking bestuursrechtelijke geldschuld. De bijdrage wordt dus samen met de bijdrage voor het kostenverhaal geïnd.
Bij kostenverhaal met tijdvak mag de opgelegde bijdrage niet hoger zijn dan de grondopbrengsten verminderd met de inbrengwaarde en het kostenverhaal. Bij kostenverhaal zonder tijdvak mag de bijdrage niet hoger zijn dan de waardevermeerdering van de grond, na aftrek van het kostenverhaal.
De bijdrage wordt niet geheven als er een overeenkomst over kostenverhaal is gesloten. De bijdrage wordt ook niet geheven als het gaat om een project van provinciaal of nationaal belang.
Eindafrekening en verantwoording financiële bijdrage
De Omgevingswet stelt een eindafrekening verplicht. Doel daarvan is dat als iemand te veel heeft betaald, de gemeente dat moet terugbetalen. Het omgevingsplan regelt ook hoe de eindafrekening gaat. Voor de bouwactiviteiten worden voor kostenverhaal al regels opgenomen over de eindafrekening. Hierbij kan worden aangesloten. De regels zullen bijvoorbeeld de termijn moeten bevatten waarbinnen de eindafrekening gaat gebeuren.
Als de geïnde financiële bijdrage te hoog blijkt, moet het te veel betaalde bedrag met rente worden terugbetaald. Dit regelt artikel 8.22 lid 2 van het Omgevingsbesluit. Het betreft de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 van het Burgerlijk Wetboek.
In het omgevingsplan staat ook op welke manier de besteding van de financiële bijdragen wordt verantwoord. De verantwoording kan via de normale begrotingscyclus van de gemeente. Maar ook bijvoorbeeld in een verslag in het Meerjarenprogramma gebiedsontwikkeling of in een apart rapport.