Toegankelijkheid bouwwerken voor mensen met een handicap

Actieplan Toegankelijkheid voor de bouw

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft in samenwerking met organisaties van mensen met een beperking een 'actieplan Toegankelijkheid voor de bouw' opgesteld. De aanleiding voor het opstellen van dit actieplan vormde de motie Volp.

Met het actieplan zetten partijen in op het vergroten van het bewustzijn over goede toegankelijkheid. Betrek daarom mensen met een beperking al vanaf de ontwerpfase bij een (ver)bouwproject. Ook werkt het ministerie van BZK aan het eenvoudig beschikbaar stellen van eenduidige richtlijnen voor toegankelijk bouwen en verbouwen. Het actieplan vraagt ook om meer aandacht in opleidingen voor het thema toegankelijkheid.

Uitgangspunt is dat het verbeteren van de toegankelijkheid gebeurt op basis van vrijwillige afspraken tussen partijen. Bij achterblijvende resultaten bekijkt de minister van BZK of het nodig is om aanvullende wettelijke voorschriften op te stellen.

Bestaand bouwwerk

Sommige bestaande bouwwerken moeten goed bereikbaar zijn vanaf de openbare weg door mensen met een handicap. De regels over bereikbaarheid gaan over (zie artikelen 3.97 en 3.98 van het Bbl voor de precieze regels):

• de breedte van het pad of de steiger naar de toegang van het bouwwerk
• wanneer een hellingbaan nodig is en wat de eisen hiervoor zijn
• de vrije hoogte en vrije breedte van de doorgang

Het gaat om de volgende bouwwerken waarvoor die regels gelden:

• Een bouwwerk met een toegankelijkheidssector. Of een bestaand bouwwerk een toegankelijkheidssector heeft of zou moeten hebben, is afhankelijk van het geldend recht tijdens de bouw van het gebouw. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de omgevingsvergunning voor het bouwen.
• Een woning (geen woonwagen). Behalve als de route (vanaf de openbare weg naar de toegang van de woning) er al was vóór 1 januari 2022 of als daar vóór 1 januari 2022 een omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit voor is aangevraagd (artikel 3.98a Bbl).
• Een gebouw met een winkelfunctie, gezondheidszorgfunctie, bijeenkomstfunctie voor alcoholgebruik (zoals cafés) of voor film, muziek, theater of het kijken van sport. Behalve als de route (vanaf de openbare weg naar de toegang van het gebouw) er al was vóór 1 juli 2021 of als daar vóór 1 juli 2021 een omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit voor is aangevraagd (artikel 3.98a Bbl).

Nieuw te bouwen bouwwerken

Voor nieuw te bouwen bouwwerken staan de toegankelijkheidseisen voor personen met een handicap in:

• Bbl paragraaf 4.6.1 Bereikbaarheid, algemeen
• Bbl paragraaf 4.6.2 Toegankelijkheidssector
• Bbl paragraaf 4.6.3 Bereikbaarheid van een bouwwerk

Niet elk nieuw bouwwerk hoeft toegankelijk te zijn voor personen met een handicap. Dit hangt af van:

• de aard waarvoor het gebouw wordt gebruikt
• de omvang van het gebouw

De precieze regels staan in de genoemde paragrafen. Hieronder is een paar regels toegelicht.

Drempelhoogte bij nieuwe woning

Bij een nieuwe woning (uitgezonderd woonwagen) mogen de drempels van alle toegangen van de woning maximaal 2 cm hoog zijn (artikel 4.182 lid 2 Bbl). Een drempel van een balkon valt daar niet onder. Een hellingbaan is verplicht als de hoogte meer is dan 2 cm. Verder mag het totale hoogteverschil tussen de toegangen van de woning en het aansluitende terrein (of een gemeenschappelijke verkeersroute) maximaal 1 meter zijn. Ook al is er een hellingbaan.

Is er een gemeenschappelijke buitenruimte bij de woning (zoals een gemeenschappelijk balkon bij een studentenflat)? Dan mogen de drempels op één van de routes tussen de woning en de gemeenschappelijke buitenruimte maximaal 2 cm hoog zijn (artikel 4.182 lid 3 Bbl). Een hellingbaan of lift is verplicht als de hoogte meer is dan 2 cm.

Drempelhoogte bij nieuw gebouw zonder toegankelijkheidssector

Gaat het om een nieuw woongebouw of nieuw gebouw met een winkelfunctie, gezondheidszorgfunctie, bijeenkomstfunctie voor alcoholgebruik (zoals cafés) of voor film, muziek, theater of het kijken van sport? En het gebouw heeft geen toegankelijkheidssector? Dan mag de drempel van één van de toegangen van het gebouw maximaal 2 cm hoog zijn (artikel 4.182 lid 1 en 5 Bbl). Een hellingbaan is verplicht als de hoogte meer is dan 2 cm. Verder mag het totale hoogteverschil tussen die toegang van het gebouw en het aansluitende terrein maximaal 1 meter zijn. Ook al is er een hellingbaan. Deze verplichtingen gelden niet voor alle toegangen maar voor één toegang.

Drempelhoogte bij nieuw gebouw met toegankelijkheidssector

Gaat het om een nieuw gebouw met toegankelijkheidssector? Dan mogen de drempels op één van de routes tussen een toegankelijkheidssector en het aansluitende terrein maximaal 2 cm hoog zijn (artikel 4.189 Bbl). Als de hoogte meer is dan 2 cm, is een hellingbaan of lift verplicht. Op die route mag verder het totale hoogteverschil tussen de toegang van het gebouw en het aansluitende terrein maximaal 1 meter zijn. Ook al is er een hellingbaan of lift.

Extra routes tussen de toegankelijkheidssector en het aansluitende terrein hoeven niet aan deze verplichtingen te voldoen. Dit betekent dat er wel een andere route mag zijn die over een trap loopt.

Goed bereikbaar vanaf de openbare weg

Als er een maximale drempelhoogte geldt (zie hiervoor), dan moet de hoofdtoegang van het bouwwerk ook goed te bereiken zijn vanaf de openbare weg (artikel 4.192 Bbl). Dat betekent dat er een pad of steiger moet zijn als de hoofdtoegang niet direct aan de openbare weg ligt. Verder geldt dan het volgende:

• Zo’n pad of steiger moet minstens 1,1 meter breed zijn
• Een doorgang op zo’n pad of steiger moet een vrije breedte hebben van minstens 0,85 meter en een vrije hoogte van minstens 2 meter
• Op zo’n pad of steiger mag het hoogteverschil maximaal 2 cm zijn. Als het hoogteverschil meer is dan 2 cm, is een hellingbaan verplicht

Infoblad toegankelijk bouwen

In het infoblad toegankelijk bouwen staat meer informatie over toegankelijkheidseisen.

Toegankelijkheidssector

Een toegankelijkheidssector is het deel van het gebouw dat bestaat uit een of meer met elkaar verbonden ruimten die mede bestemd zijn voor gebruik door bezoekers.

In het gedeelte waar personen met een handicap kunnen komen, moet een rolstoelgebruiker zich in ieder geval zelfstandig kunnen verplaatsen. Dat wil zeggen: voldoende manoeuvreerruimte en geen voor een rolstoel onoverbrugbare hoogteverschillen.