Regels voor legionellapreventie

Legionella

Legionella is een bacterie die voorkomt in natuurlijk water, zoals meren en sloten, maar ook in kunstmatige watersystemen, zoals waterleidingen. De bacterie gedijt het beste in stilstaand water met een temperatuur tussen de 20 °C en 50 °C.

Legionellapreventie

Legionella kan groeien in leidingwater, zwemwater, koelwater van koeltorens, biologische afvalwaterzuiveringsinstallaties en ander proceswater. Voor het voorkomen van legionella in drinkwater gelden regels uit hoofdstuk 4 van het Drinkwaterbesluit en regels van de Drinkwaterwet. Drinkwaterbedrijven en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houden toezicht op de naleving van deze regels.

Legionellapreventie heeft als doel ziektegevallen door legionella te voorkomen. Bij sommige installaties is daarom legionellapreventie wettelijk verplicht.

Legionellapreventie is belangrijk op plaatsen en bij installaties waarbij het risico op ziektegevallen door legionella groter is:

• Prioritaire installaties zijn verplicht maatregelen te nemen tegen legionellagroei. Dit geldt voor waterinstallaties in bijvoorbeeld ziekenhuizen, verpleeghuizen, sauna's, hotels, campings, grotere bed & breakfasts en truckstops. De gehele lijst met prioritaire locaties vindt u op de website van de Rijksoverheid.
• Een natte koeltoren is een installatie die gebruikt wordt voor de afkoeling van een gebouw of een industrieel proces. De koeltoren vernevelt water, dat zich als een lichte mist verspreidt. Via de waternevel kunnen legionellabacteriën eenvoudig terechtkomen in de lucht die mensen inademen. Juist bij inademing kunnen legionellabacteriën gevaarlijk zijn.

• Zwembaden en badinrichtingen: in zwembaden of sauna's, bij evenementen met waterattracties of op campings is de kans dat iemand besmet raakt met de legionellabacterie zeer klein, als men voldoende preventieve maatregelen neemt. Voor zwembadwater zijn in hoofdstuk 15 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup), voorschriften ter preventie van legionellabesmetting opgenomen.

• Biologische afvalwaterzuiveringsinstallaties: afvalwaterzuiveringsinstallaties (awzi's) bij bedrijven en communale rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi's) kunnen onder bepaalde omstandigheden ook legionellarisico's voor hun omgeving veroorzaken.
• Overige risicovolle waterinstallaties, zoals bubbelbaden, tijdelijke waterinstallaties, fonteinen, luchtbevochtigers en mistsystemen, mobiele koelers.
• Bij evenementen waarbij tijdelijke risicovolle waterinstallaties worden gebruikt.
• Legionellapreventie thuis: voor legionellapreventie van thuis staat meer informatie gevonden bij Legionellapreventie | RIVM.

Arboregelgeving en inspectie

Voor proceswater voorziet de Arboregelgeving in de preventie van legionellabesmetting voor werknemers. Proceswater is bijvoorbeeld spoelwater bij slachthuizen, groentewassers of 'grijs water'. De Arbeidsinspectie houdt hier toezicht op. Voor het gedeelte Wet milieubeheer (Wm) oefent de gemeente of provincie meestal het toezicht uit bij die bedrijven. Het toezicht op natte koeltorens is een basistaak die wordt uitgevoerd door de omgevingsdienst of regionale uitvoeringsdienst.

Risico's beheersen

Het Wm-bevoegd gezag oefent toezicht uit op de awzi's en industriële afvalwaterzuiveringsinstallaties (iwzi's) bij bedrijven. Ook dat wordt meestal uitbesteed aan de omgevingsdienst of regionale uitvoeringsdienst.

awzi's en iwzi's die in de open lucht werken met watertemperaturen boven de 25 °C en waar aerosolvorming optreedt, kunnen een risico vormen voor de verspreiding van legionellabacteriën naar de leefomgeving. Zie de pagina Legionellarisico's bij afvalwaterzuiveringsinstallaties (RIVM).

Door het treffen van maatregelen kunnen die risico's worden beheerst. Het bevoegd gezag kan hiervoor maatwerkvoorschriften opleggen.

Kennisdocumenten

• Betrokken partijen bij legionella hebben het Kennisdocument legionella in afvalwater ontwikkeld. Dit document wordt regelmatig geactualiseerd.
• De Handreiking Legionellapreventie in biologische (afval)waterzuiveringsinstallaties is in juni 2022 beschikbaar gekomen.
• Het onderzoek naar aerosolarme en energie-efficiënte beluchtingssystemen voor awzi's is in juni 2024 beschikbaar gekomen. Dit rapport verkent maatregelen om legionellarisico's vanuit afvalwaterzuiveringsinstallaties (awzi's) te verkleinen door beperking van de aerosolvorming in awzi's. Legionella verspreidt zich onder andere door de vorming van aerosolen uit het afvalwater tijdens de beluchting in aerobe awzi's. Het rapport doet aanbevelingen voor vervolgonderzoek gericht op meer meten van aerosolen bij awzi's, kennisoverdracht en concrete technische maatregelen. Denk aan het overgaan op beluchten met zuurstof of gebruik maken van fijne bellenbeluchting over een groter oppervlak met lagere luchtdoorzet.

Natte koeltorens

Voor koelwater in open natte koeltorens verplicht de Omgevingswet iemand die een inrichting drijft risico's te voorkomen voor de omgeving. Ook moet hij het risico voorkomen op ongewone voorvallen. Gemeenten, provincies of het Rijk houden toezicht. Iedereen kan deze installaties aanmelden via Natte koeltorens | Atlas Leefomgeving

Zwembadwater

Voor zwembadwater zijn in hoofdstuk 15 van het Bal, voorschriften ter preventie van legionellabesmetting opgenomen. Gedeputeerde Staten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving. Zie de regels voor Gelegenheid bieden tot zwemmen en baden.