KRW-tussenevaluatie chemische stoffen

Van de 42 probleemstoffen moeten er 30 uiterlijk in 2027 aan de KRW-normen voldoen. Op basis van metingen en oordelen wordt ingeschat dat zonder aanvullend beleid alle 42 stoffen in 2027 niet aan de norm voldoen.

In het Koepelrapport Tussenevaluatie KRW zijn de bronnen beschreven. De oorzaken van het niet bereiken van een goede toestand in 2027 verschillen per stof. Er is voor een deel sprake van een historische last die nog doorwerkt in het heden. Zo zijn PBDE's op grote schaal gebruikt als brandvertragers in verschillende toepassingen, zoals kleding en huishoudelijke apparaten. PAK's komen vrij bij onvolledige verbranding, bijvoorbeeld door houtstook of gebruik van fossiele brandstofmotoren. Vervolgens komen ze via de lucht in het water terecht. PAK’s en PBDE’s breken langzaam af in het milieu en worden daarom ook nog lang na het wegnemen van de oorspronkelijke bron in hoge concentraties aangetroffen. Het metaal zink wordt op grote schaal toegepast in de bouw, bijvoorbeeld bij vangrails en dakgoten. Gewasbeschermingsmiddelen worden met name gebruikt in de landbouw om gewassen te beschermen tegen ziekten en plagen. En biociden worden gebruikt om schadelijke organismen te bestrijden in bijvoorbeeld huishoudens, ziekenhuizen, stallen, publieke ruimten of bedrijven.

Opgaven voor stoffen en sectoren

Samenvattend kan gesteld worden dat er nog opgaven zijn voor de volgende stoffen en sectoren:

• gewasbeschermingsmiddelen voor de sector landbouw (en professioneel gebruik buiten de landbouw)
• biociden voor particulieren, bedrijven en overheden
• metalen voor onder andere de bouw en de landbouw (veevoer en kunstmest)
• enkele industriële stoffen

Voor de eerdergenoemde 42 probleemstoffen heeft het KRW-impulsprogramma de resterende opgaven de afgelopen 2 jaar al uitgewerkt. De (chemische) waterkwaliteit wordt gereguleerd via een stelsel dat erop gericht is te voorkomen dat er te veel lozingen en emissies plaatsvinden waardoor normen worden overschreden. Dit stelsel gaat over:

• de toelating van stoffen
• gebruiksvoorschriften
• vergunningverlening voor afvalwaterlozingen
• zuivering van afvalwaterstromen
• toezicht en handhaving op regelgeving
• overleg met bedrijfsleven over zelfregulering

De overschrijdingen in oppervlaktewater en grondwater laten zien dat er in dit systeem 'lekken' zijn. Om de goede chemische toestand te bereiken, zijn maatregelen nodig die op de juiste plekken in deze keten ingrijpen (de 'lekken dichten'). Er is advies gevraagd aan deskundigen op dit gebied en zij hebben ongeveer 20 maatregelen geadviseerd. Het gaat hierbij vaak om uitbreiding of aanscherping van bestaande maatregelen.

Maatregelen verder uitwerken

De voorgestelde maatregelen worden nu bezien en waar nodig verder uitgewerkt. Naast de beoordeling van de effectiviteit en haalbaarheid is er daarbij aandacht voor de relevante afspraken uit het regeerprogramma over deze opgaven. Bijvoorbeeld de inzet om normoverschrijdingen voor gewasbeschermingsmiddelen waar mogelijk via een lokale aanpak te adresseren, samen met de sectoren en met andere overheden. De verwachting is dat in het voorjaar van 2025 een besluit valt over de uitvoering van de nationale en regionale maatregelen. Het doel is om te komen tot een dekkend voorstel met maatregelen voor chemische stoffen, zodat kan worden voldaan aan de normen. Waar mogelijk wordt aangesloten bij lopende programma’s en initiatieven.

Tussen 2025 en 2027 worden de maatregelen per stofgroep gemonitord. Met deze aanpak voor de 42 probleemstoffen wordt ook ervaring opgedaan om emissies naar water te verminderen voor de vele stoffen die niet onder de KRW genormeerd zijn.