KRW tussenevaluatie - ecologie
Bij de ecologische doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) gaat het in de eerste plaats om de 4 biologische kwaliteitselementen vis, macrofauna, fytoplankton en overige waterplanten. Hiervoor worden op dit moment de doelen van de KRW niet overal behaald. Daarnaast gaat het om de nutriëntenconcentraties stikstof en fosfor, die in bepaalde gebieden hoger zijn dan de normen. Daarmee zijn zij ook een belangrijke oorzaak voor het niet behalen van de biologische doelen.
Uit de recente meetgegevens volgt dat er in de periode 2009-2021 verbetering optrad op al deze vier biologische kwaliteitskenmerken, maar dat er sindsdien sprake is van stagnatie. Ook bij de nutriëntenconcentraties treedt er sinds 2012 stagnatie op, met name in het landelijk gebied. De belangrijkste oorzaken voor het niet halen van de ecologische doelen zijn te hoge nutriëntenconcentraties en knelpunten voor wat betreft (onnatuurlijke) inrichting en beheer. Tot slot hebben klimaatverandering en exoten ook invloed op de ecologische doelen.
Nutriënten
Om de doelen te bereiken, zijn er dus aanvullende maatregelen nodig om de resterende opgaven in te vullen – naast het uitvoeren van de maatregelen uit de stroomgebiedbeheerplannen en het 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn. Met het 8e actieprogramma Nitraatrichtlijn wordt gestreefd de doelen van de Nitraatrichtlijn voor grondwater te behalen en eutrofiëring van oppervlaktewater te voorkomen. Hiermee wordt ook een bijdrage geleverd aan het bereiken van de KRW-doelen. In de alternatieve aanpak voor het landelijk gebied is het van belang om gebiedsgericht de KRW-opgaven voor nutriënten aan te pakken, in het bijzonder het grootschalig herstel van de beekdalen op zandgronden.
Naast de maatregelen die het Rijk nationaal kan nemen, beschikken de provincies, waterschappen en gemeenten over instrumenten onder de Omgevingswet waarmee zij lokaal of regionaal kunnen sturen op agrarische emissies van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen. Dit is verder uitgewerkt door het KRW-impulsprogramma in de factsheet aanpassen grondgebruik voor KRW.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) werkt aan een immissietoets die in 2025 op alle 314 rwzi's uitgevoerd gaat worden. De toets moet inzicht geven in de nutriënten en andere stoffen die uit de rwzi's in het oppervlaktewater worden geloosd. Ook deze kennis wordt gebruikt om te bepalen welke maatregelen nog nodig zijn om de belasting van het water uit rwzi's terug te brengen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om meer grip op indirecte lozingen, productenbeleid en extra zuiveringsstappen.
Inrichting en beheer
De opgave voor de waterbeheerders is in de eerste plaats om alle afgesproken inrichtings- en beheermaatregelen tijdig uit te voeren. Voor een deel van de resterende maatregelen van 2022-2027 geldt dat het risico bestaat dat deze niet tijdig uitgevoerd zijn, terwijl dit wel een vereiste van de KRW is. De inzet van het KRW-impulsprogramma is er daarom op gericht om knelpunten in de uitvoering waar mogelijk weg te nemen. Waar effecten van inrichtingsmaatregelen anders uitvallen dan werd verwacht bij het bepalen van de ecologische doelen, kan het nodig zijn die doelen hierop te corrigeren. Naast het uitvoeren van inrichtingsmaatregelen is er nog winst te behalen in het optimaliseren van het structurele beheer van de wateren.
Rijkswaterstaat heeft de leidraad Waterkwaliteit en Natuur opgesteld. Deze leidraad ondersteunt bij de uitwerking van de KRW-maatregelen.