Nieuwsbrief BOI april 2021

In deze eerste nieuwsbrief van 2021 kunnen we terugkijken op een spannend eerste jaar van het BOI-programma (Beoordelings- en Ontwerp Instrumentarium). Het opstarten van het programma - nadat het programmaplan begin 2020 werd goedgekeurd - kwam gelukkig snel op gang. Kort daarna gooide corona roet in het eten, vele bijeenkomsten en overleggen vonden online plaats. Gelukkig hebben we gemerkt dat ondanks de beperkingen, de overlegstructuur van gebruikersgroepen, begeleidingsgroep en vele bilaterale contacten is gaan werken.

In het BOI-programma zijn we gewend te werken met Helpdesk Water als publicatieplatform voor nieuws, maar ook voor onderdelen van het BOI. Eerder is al bekendgemaakt dat Helpdesk Water over zal gaan op Informatiepunt Leefomgeving (IPLO).

Twee mooie momenten in 2020: de succesvolle 'Landelijke Beoordelingsdag' in november, en het positieve advies op het Jaarplan 2021 in het Directeurenoverleg Kennis en Instrumentatie (DKI) begin 2021. Laatstgenoemde was een intensief proces, waarin het programma is bijgesteld in goed overleg met de omgeving via de begeleidingsgroep.

2021 is een spannend jaar. Het grootste deel van de producten die we in 2023 ter beschikking willen gaan stellen, moeten dit jaar in grote mate in de steigers staan. Nu met het Jaarplan 2021 de bouwstenen en bijbehorende budgetten zijn bijgesteld, kunnen we in volle vaart vooruit richting de gewenste verbeteringen van het Beoordelings- en Ontwerp instrumentarium!!

Alex Roos - Programmamanager

Vanaf december 2020 bereidt de CIO-officer (Chief Information Officer) van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een zogenaamd light-oordeel voor het BOI voor. Men werkt binnen het BOI-programma ook aan de (door)ontwikkeling van software-tools. Daarom wordt vanuit dit specifieke onderdeel van het ministerie geadviseerd over de uitvoering van het programma.

In 2019 is ook advies gegeven, toen nog op basis van het programmaplan. Inmiddels is het programma in uitvoering. Er wordt een advies voorbereid over eventuele aanvullende maatregelen die nodig zijn om het programma succesvoller en toekomstbestendiger uit te voeren. Op basis van besturing van plannen, verslagen en documenten, en op basis van interviews van een aantal leden van de begeleidingsgroep, zal het CIO in april komen tot een advies. De aanbevelingen zullen dan door het programma worden meegenomen in de uitvoering van het programma BOI.

Door het BOI-programma wordt jaarlijks gemeten wat de actuele stand van zaken is voor het uitvoeren van de doelen en subdoelen van het programma. Vorig jaar (2020) is bij de start van het programma een eerste meting uitgevoerd. Deze fungeert als referentie (of nulmeting) voor de komende metingen. De verwachting is dat de jaarlijkse metingen een trend laten zien in de ontwikkelingen van het programma. Op basis van de trends kan het programma bijgestuurd worden. Zo kunnen de doelstellingen (doelen en subdoelen) zo goed mogelijk behaald worden. De subdoelen van het BOI-programma zijn:

Subdoel 1. Beter gebruik van instrumentarium
Subdoel 2. Toekomstbestendiger instrumentarium
Subdoel 3. Doelgerichter afstemming en meer draagvlak
Subdoel 4. Verhaal van de kering staat meer centraal
Subdoel 5. Scherpere bepaling overstromingskans

De meting wordt door een onderzoeksbureau uitgevoerd. De input wordt deels via een enquête onder de belangrijkste stakeholders en deels door middel van interviews verzameld. Het grootste gedeelte van het vergaren van de input voor meting is inmiddels afgerond. Wanneer de resultaten van de meting bekend zijn, zullen die ook zo snel mogelijk gedeeld worden met de omgeving.

Vanuit het BOI wordt de voorjaarsrelease 2021 voorbereid. In de release zullen een aantal onderdelen van BOI worden bijgewerkt. Afgesproken is dat de updates aan het instrument de eenvoudige en gedetailleerde beoordeling niet zullen beïnvloeden. De onderdelen die nu bijgewerkt worden, zullen dus met name zorgen voor:

• meer duidelijkheid
• een groter gebruikersgemak
• het verhelpen van bugs in de software

Er is in het afgelopen jaar al flink gewerkt aan deze onderdelen. Deze verbeteringen kunnen de gebruiker van pas komen in de laatste fase van de lopende beoordeling of die van het ontwerpproces. De release zal uiterlijk 28 mei 2021 plaatsvinden en kenbaar worden gemaakt met en bericht via het nieuwsbrief-kanaal. Het gaat om de volgende onderdelen:

• Schematiseringshandleiding Macrostabiliteit
• Schematiseringshandleiding Gras
• Schematiseringshandleiding Steen
• Schematiseringshandleiding Piping
• Schematiseringshandleiding HTKWp
• Schematiseringshandleiding BSKWp
• Schematiseringshandleiding PIKWp
• Schematiseringshandleiding STKWp
• Handreiking NWO’s
• Riskeer 21.1.1
• Hydra-Ring versie 20.1.3
• Probabilistische Bibliotheek versie 20.1.1
• Hydraulische Belastingen Vecht- en IJsseldelta en documentatie
• Hydraulische Belastingen Divers
• Hydra-NL
• D-Stability versie 2021.01
• Basis Module Gras
• Steentoets 20.1.1

Binnen het BOI-programma wordt gewerkt aan de doorontwikkeling van de Regeling Veiligheid primaire waterkeringen 2023, inclusief Bijlagen (MR) (pdf, 583 kB). De doorontwikkeling van de MR is gewenst om de geleerde lessen uit de LBO-1 te benutten en de BOI-programmadoelen 'scherpere bepaling overstromingskans' en 'kering meer centraal' te bereiken.

In de figuur zijn de 4 fasen weergegeven van het ontwikkelingsproces, waarbij steeds gedetailleerder keuzes worden gemaakt en uitgewerkt. De belangrijkste keuzes zijn inmiddels gemaakt:

• Overstromingskans wordt realistischer door het faalproces te beschouwen in plaats van losse mechanismen en definities rondom initieel falen. Hiervoor wordt het faalpaden methode gebruikt.
• (Nieuwe) kennis en ervaring worden beter benut door deze te implementeren in het Basis instrumentarium en door maatwerk een gelijkwaardige optie in de beoordelingsproces te beschouwen.

De omgeving, opdrachtgevers en gebruikers van de Beoordelingsinstrumentarium zijn betrokken bij ontwikkeling.

In december 2020 is in het dijkerosie-dossier een eerste aanvang gemaakt voor de ontwikkeling van de Basismodule Dijkerosie voor BOI. In de basismodule moeten uiteindelijk alle berekeningsmethoden voor de verschillende materialen van bekledingen (asfalt, steen en gras) en een model voor doorgaande erosie landen. Begonnen wordt met het rekenhart DikeKErnel. In de ontwikkeling van de DikeKErnel wordt volgens de agile methodiek in sprints gewerkt.

Om hiermee aan de gang te gaan, is er allereerst een software-ontwikkelomgeving opgebouwd. Daarnaast is er in de 1e sprint een eerste berekening van natuurlijk steen geprogrammeerd. Inmiddels zijn een 2e en een 3e sprint in gang waarbij het steenalgoritme verder is uitgebreid. Ook is begonnen met de implementatie van de functionaliteit van BM Gras Buitentalud.

Momenteel voert DikeKErnel nog een deterministische berekening uit voor 1 stormverloop. Het is de bedoeling om in vervolgstappen toe te werken naar probabilistisch rekenen. Ook wordt gekeken naar het gebruik van nieuwe, meer volwaardige tijdsafhankelijke belastingen die moet komen in plaats van de verouderde Q-variant. Deze stappen worden waarschijnlijk pas na de looptijd van het huidige programma periode 2020-2023 afgerond. De verwachting is wel voor 2023 een aantal elementen van de kernel te hebben verwerkt zoals enkele materialen en het tijdsafhankelijke rekenen. Andere elementen zullen pas later verwerkt worden.

DikeKErnel moet bij haar ontwikkeling voldoen aan alle Rijksstandaarden op het gebied van software. Deze zijn vastgelegd in de zogeheten Programma Start Architectuur (PSA) dat hiervoor is opgesteld. Het is een intensief proces geweest om het Functioneel en Technisch Ontwerp van de DikeKErnel hierop aan te laten sluiten. Daarom gaan we met DikeKErnel met een gerust hart de toekomst tegemoet.

Het dossier Riskeer van het BOI heeft in navolging van vele andere dossiers een gebruikersgroep opgestart. Riskeer is een belangrijk dossier binnen het BOI. In het platform komen zowel de uitwerking van de procedurele afspraken als de inhoudelijke uitwerkingen van andere dossiers samen. Eveneens is de input van de gebruiker bij de doorontwikkeling van Riskeer zeer waardevol. Onder leiding van dossierhouder Robert Slomp heeft een eerste bijeenkomst plaats gevonden op 05-03-2021. Hierin zijn onder andere de voorgenomen wijzigingen in de voorjaarsrelease doorgenomen middels een demo.

Onder voorzitterschap van de minister van Infrastructuur en Waterstaat is op 20 januari 2021 door de Stuurgroep Water de nieuwe versie van het Draaiboek voor de lopende Beoordeling Primaire Waterkeringen (LBO-1) vastgesteld. Aanleiding voor actualisatie was de in 2019 uitgevoerde tussenevaluatie. Het doel hiervan was, na te gaan of aanpassingen aan het beoordelingsproces en bijstelling van het Draaiboek nodig zijn om de ambitie van LBO-1 te realiseren.

Het algemene beeld uit de tussenevaluatie? De beoordeling is goed op gang gekomen. Er wordt veel ervaring opgedaan en goed samengewerkt. Kennis wordt tussen de waterkeringbeheerders onderling, met name via het Kennis en Kunde Platform (KKP), gedeeld. De WBI-software is verbeterd en wordt breed toegepast. De verbeterpunten voor het Draaiboek zijn vooral bedoeld om goed uitvoering te kunnen geven aan de vastgelegde procesafspraken en de opvolging daarvan te bewaken.

De belangrijkste wijzigingen en aanvullingen in het Draaiboek betreffen dan ook:

• een volledigere beschrijving van de voortgangsbewaking en het besluitvormingsproces
• afspraken over de te volgen communicatielijn rondom de resultaten
• een actuele beschrijving van de beschikbare ondersteuning bij de uitvoering van de beoordeling
• de verschillende wijzen waarop kennis en ervaring worden uitgewisseld.

De wijzigingen in het draaiboek zijn in de sector besproken, en via de WWK en CWK uiteindelijk in de Stuurgroep Water vastgesteld. De nieuwe versie van het draaiboek is per direct van kracht.

Bij het bepalen van de faalkansruimte GEKB en HTKW middels de faalkansbegroting wordt er vanuit gegaan dat er altijd één van deze twee mechanismen dominant is. Komen deze twee mechanismen voor in hetzelfde vak? Dan houdt Riskeer daar bij de assemblage van het veiligheidsoordeel geen rekening mee. In de meeste gevallen wordt dat voorkomen door de keuze van de vakindeling. Hierdoor spelen deze mechanismen niet tegelijk in hetzelfde vak een rol.

In het geval van bijvoorbeeld een langsconstructie kan het voorkomen dat dit niet het geval is. Riskeer combineert in dat geval de kansen voor beide mechanismen binnen het betreffende vak. Gebruikers worden geadviseerd daar alert op te zijn. En in de assemblage een passende keuze te maken voor de manier waarop deze mechanismen worden meegenomen. Zo kan er in voorkomende gevallen voor worden gekozen om slechts het dominante mechanisme in de assemblage in rekening te brengen.

In het kader van het Rijkswaterstaat Kennis voor Keringen-programma zijn in de periode 2018 – 2019 een tiental aspecten van het pipingproces onderzocht. De resultaten kunnen leiden tot zowel een duidelijke vermindering als een toename van de pipingopgave. Omdat niet alle bevindingen onomstotelijk zijn aangetoond, wordt een deel van het onderzoek voortgezet. De implementatie van de bevindingen is complex. De resultaten-verschillen kunnen in de mate van rijpheid en zowel positief als negatief zijn. Daarbij is de grootte van de effecten afhankelijk van lokale kenmerken en dus regionaal verschillend.

Belangrijke wensen bij de implementatie zijn enerzijds de resultaten snel beschikbaar te stellen. Anderzijds wil men een instabiel instrumentarium voorkomen. Zodoende is besloten de ontwikkelde kennis integraal beschikbaar te stellen, met een perspectief voor de toepassing daarvan. Beheerders kunnen dan zelf bepalen in hoeverre de (positieve en negatieve) effecten van toepassing zijn voor een beschouwde kering. En op welke wijze de kennis wordt gebruikt bij zowel de beoordeling van de keringen als het ontwerp van een dijkversterking.

Deze periode lichten we de ontwikkelde kennis in een serie regionale besprekingen met keringbeheerders en adviseurs nader toe. Hierbij wordt tevens ingegaan op de kennisvragen van de beheerders en de eventueel door hun uitgevoerde onderzoeken. Het resulterende overzicht van verzamelde kennisvragen en ontwikkelde inzichten wordt plenair gepresenteerd. Het helpt bij de agendering van pipingonderzoek. Nadere info over de ontwikkelde kennis, de 'tournee' en de kennisagenda kan worden verkregen bij Henk van Hemert: henk.van.hemert@rws.nl.

De rode draden voor dijkerosie, piping en stabiliteit op een rij in het Kennis- en innovatiecafé. In het Kennis- en innovatiecafé ontmoeten ontwikkelaars en toepassers van nieuwe kennis elkaar en ontstaat een gesprek aan de hand van een actueel thema. In dit eerste café presenteren Rijkswaterstaat (WVL), de programmadirectie van het Hoogwaterbeschermingsprogramma, en Deltares de rode draden voor piping, macrostabiliteit en dijkerosie. Faalpaden zijn gebruikt om de kennisagenda’s van de organisaties af te stemmen. Vervolgens kunt u zich bij verschillende groepen aansluiten om contacten te leggen en door te praten over wat voor u relevant is.