Opstellen en vaststellen van de bodemkwaliteitskaart
Een bodemkwaliteitskaart is een kaart waarop de feitelijke kwaliteit van de bodem is weergegeven in het gebied waarop de kaart betrekking heeft. Een (water)bodemkwaliteitskaart heeft alleen betekenis in het kader van het Besluit bodemkwaliteit als deze door de gemeenteraad of waterkwaliteitsbeheerder is vastgesteld. Het is niet verplicht om een bodemkwaliteitskaart te hebben.
Bodemkwaliteitskaart
Een bodemkwaliteitskaart geeft de feitelijk bodemkwaliteit van een gebied weer. Het gaat dan om de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem die te verwachten is op gebiedsniveau. Een bodemkwaliteitskaart kan gebruikt worden als basis voor een milieuverklaring voor
- ontgraven grond of baggerspecie (vaak aangeduid als ontgravingskaart) of
- de bodem waarop grond of baggerspecie wordt toegepast (vaak aangeduid als een kaart voor de kwaliteit van de ontvangende bodem)
Daarnaast is er een verplichte bodemfunctiekaart voor de landbodem. Een aantal overheden hanteren ook een zogenaamde toepassingskaart die aangeeft welke kwaliteit grond en baggerspecie mag worden toegepast. Maar de bodemfunctiekaart en de toepassingskaart zijn géén onderdeel van de bodemkwaliteitskaart.
Opstellen (water)bodemkwaliteitskaart
Er is geen voorgeschreven methode voor het opstellen van de (water)bodemkwaliteitskaart. Voor inwerkingtreding van de Omgevingswet moesten bodemkwaliteitskaarten zijn opgesteld volgens de Richtlijn voor het opstellen van bodemkwaliteitskaarten. Na inwerkingtreding van de Omgevingswet is het gebruik van deze Richtlijn niet meer verplicht. De Richtlijn is beleidsneutraal omgezet naar een handreiking: Handreiking bodemkwaliteitskaarten.
De Handreiking is de aanbevolen werkwijze voor het opstellen van een bodemkwaliteitskaart. In deze Handreiking wordt onder andere toegelicht hoe deelgebieden ingedeeld kunnen worden in een kwaliteitsklasse. Als de gemeente of waterbeheerder wil afwijken van de Handreiking, dan is het advies om deze afwijking te onderbouwen. Deze onderbouwing kan relevant zijn met het oog op de besluitvorming over de vaststelling door de gemeenteraad of waterbeheerder en mogelijke aanvaarding van de bodemkwaliteitskaart door andere overheden.
Vaststellen (water)bodemkwaliteitskaart als basis voor een milieuverklaring bodemkwaliteit
Een gemeente kan een bodemkwaliteitskaart voor de landbodem vaststellen. Om deze kaart te kunnen gebruiken als basis voor de milieuverklaring bodemkwaliteit is dit verplicht. De gemeenteraad heeft de mogelijkheid om burgemeester en wethouders te mandateren om de bodemkwaliteitskaart vast te stellen of te wijzigen.
Voor de waterbodem kan de waterkwaliteitsbeheerder (waterschap of het Rijk) een waterbodemkwaliteitskaart vaststellen. Als de waterkwaliteitsbeheerder het waterschap is, dan is het aan het algemeen bestuur van het waterschap om de kaart vast te stellen. Het algemeen bestuur kan het dagelijks bestuur mandateren om de bodemkwaliteitskaart vast te stellen of te wijzigen.
Een (water)bodemkwaliteitskaart heeft geen maximale geldigheidsduur. Met het vaststellen van een bodemkwaliteitskaart creëert het bestuursorgaan de mogelijkheid om deze kaart als basis voor de milieuverklaring bodemkwaliteit te gebruiken. Het is dan ook van belang dat het bestuursorgaan zorgt dat de bodemkwaliteitskaart van goede kwaliteit is en blijft.
(Water)bodemkwaliteitskaarten die zijn vastgesteld vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn nu in principe geldig. Bodemkwaliteitskaarten die onder het oude recht vastgesteld zijn hebben wel een maximale geldigheidsduur van 5 jaar.
Aanvaarden (water)bodemkwaliteitskaart als basis voor een milieuverklaring bodemkwaliteit
Een (water)bodemkwaliteitskaart kan in principe alleen gebruikt worden als basis voor de milieuverklaring bodemkwaliteit voor grondverzet binnen het eigen beheergebied van de gemeente of waterbeheerder. Het bestuursorgaan kan ook een (water)bodemkwaliteitskaart die vastgesteld is door een ander bestuursorgaan aanvaarden. Hierdoor kunnen initiatiefnemers deze aanvaarde (water)bodemkwaliteitskaart gebruiken als basis voor een milieuverklaring bodemkwaliteit. Zo kan het aanvaarden van een bodemkwaliteitskaart van een ander beheergebied grondverzet tussen verschillende beheergebieden faciliteren. Voor het aanvaarden van een (water)bodemkwaliteitskaart is een uitdrukkelijk besluit nodig van het bestuursorgaan dat deze kaart wil aanvaarden. Als het gaat om de gemeente, dan is de gemeenteraad degene die de kaart kan aanvaarden. Bij het waterschap is dit aan het algemeen bestuur. Net zoals bij het vaststellen van een bodemkwaliteitskaart kan deze bevoegdheid gemandateerd worden.
In sommige regio's wordt gebruik gemaakt van een regionale bodemkwaliteitskaart. Om deze kaart ook op regionaal niveau te kunnen gebruiken, is het nodig dat ieder bestuursorgaan de kaart voor het eigen grondgebied vaststelt. Daarnaast is het nodig om de regionale bodemkwaliteitskaart voor zover die buiten het eigen grondgebied ligt te aanvaarden. Zo kan de kaart ook gebruikt worden als basis voor een milieuverklaring bodemkwaliteit voor het toepassen van grond of baggerspecie van buiten het eigen grondgebied.
Een vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet genomen besluit over het aanvaarden van een (water)bodemkwaliteitskaart van andere bestuursorganen blijkt ook gelden na inwerkingtreding van de Omgevingswet.
Het aanvaarden van een bodemkwaliteitskaart is alleen nodig voor het gebruik van de bodemkwaliteitskaart als basis voor de milieuverklaring bodemkwaliteit. Het aanvaarden van een bodemkwaliteitskaart heeft geen relatie met eventueel maatwerk of ander regionaal beleid.
Overzicht (water)bodemkwaliteitskaarten
Bodemloket.nl geeft een overzicht van de bodemkwaliteitskaarten. Dit overzicht is niet compleet. Vanaf 1 januari 2013 tot 1 januari 2024 was het voor gemeenten verplicht om nieuwe bodemkwaliteitskaarten na vaststelling, aan te leveren aan Rijkswaterstaat. Deze verplichting is komen te vervallen met de inwerkingtreding van de Omgevingswet.
Als de gegevens over de bodemkwaliteitskaart van een gemeente/provincie niet meer actueel zijn, dan kan de gemeente de gewijzigde gegevens aanleveren via de IPLO helpdesk.
Verder zijn (water)bodemkwaliteitskaarten vaak te vinden op de eigen website van de gemeente (soms bij de omgevingsdienst) of het waterschap. Bij eventuele vragen over de beschikbaarheid van een (water)bodemkwaliteitskaart voor een specifiek gebied kunt u het lokale bevoegd gezag benaderen.