Gebruikersonderzoek Vergunningcheck zonnepanelen en beschermde diersoorten (maart 2025)

Op deze pagina

• Over het onderzoek
• Belangrijkste bevindingen
• Huiswerk voor het Rijks, andere overheden en ontwikkelaars
• Ontwikkelingen volgen

Over het onderzoek

Aanleiding

Vragen na Vergunningcheck

In de Vergunningcheck krijgen initiatiefnemers bij veelvoorkomende werkzaamheden vragen over beschermde planten en dieren. De Vergunningcheck verwijst dan naar de Beschermde SoortenIndicator (BeSI). Met dit hulpmiddel controleren ze of op een locatie beschermde dieren of planten aanwezig kunnen zijn, zoals vogels en vleermuizen. Daarmee kunnen ze de vragen in de Vergunningcheck beantwoorden.

Nu krijgen veel initiatiefnemers aan het einde de uitkomst dat zij contact moeten opnemen met de gemeente. Want vaak kunnen beschermde soorten aanwezig zijn. Dit is lastig voor initiatiefnemers, die veel moeite hebben gedaan om vragen te beantwoorden. Maar geen duidelijke uitkomst krijgen. En ook voor gemeenten die hier veel vragen over krijgen.

Nieuwe opzet getest

In het gebruikersonderzoek is bij de werkzaamheid zonnepanelen plaatsen een nieuwe opzet getest voor de vragen over beschermde planten en dieren. Hierbij staat op de resultaatpagina van de Vergunningcheck informatie over maatregelen voor beschermde dieren. En in de meeste gevallen ook een verwijzing naar een maatregelenblad. Deze informatie moet gebruikers bewust maken van regels en aanpassingen die ze kunnen doen in hun plannen.

De nieuwe opzet is het resultaat van een werkplaats met 4 provincies, een gemeente, omgevingsdienst, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) wilde weten of deze informatie begrepen wordt en of gebruikers bereid zijn om hun plannen aan te passen.

Het onderzoek

Tijdens het onderzoek zijn verschillende varianten getest, waarbij deelnemers vragen kregen over het plaatsen van zonnepanelen in relatie tot de leefruimte van beschermde diersoorten en het broedseizoen.

Het onderzoek richtte zich op de vragen:

• Vinden gebruikers de informatie over flora en fauna op de resultaatpagina en in het overzicht maatregelen?
• Begrijpen gebruikers de informatie op de resultaatpagina en in het overzicht maatregelen?
• Begrijpen gebruikers de gevolgen van hun plannen voor beschermde dieren en zijn ze bereid hun plannen aan te passen?

De analyse is volledig vanuit het perspectief van de eindgebruiker uitgevoerd op een onafhankelijke manier. Het doel van het onderzoek was om inzichten en adviezen te geven om het Omgevingsloket te verbeteren.

Aanpak

Aan het onderzoek deden 8 deelnemers mee van verschillende leeftijden, woonplaatsen en opleidingsniveaus. Ze kregen de volgende casus: 'Je overweegt zonnepanelen te plaatsen, net als je buren. Kijk of daar een vergunning voor nodig is.' Alle deelnemers kregen vragen van gemeenten (de zogenoemde 'bruidsschat'), de helft van de deelnemers kreeg daarnaast ook vragen van het Rijk. De test werd begeleid en geanalyseerd door een gebruikersonderzoeker van het DSO.

Belangrijkste bevindingen

• Onduidelijke vragen: De vragen en toelichtingen zijn onduidelijk geformuleerd waardoor deze vaak verkeerd werden geïnterpreteerd door de deelnemers.
• Tegengestelde antwoorden: Deelnemers gaven tegenstrijdige antwoorden op vergelijkbare vragen van het Rijk en gemeenten, vanwege verschillende formuleringen zoals ’binnen het dakvlak’ of ’tot aan de rand van het dak’.
  Resultaatpagina biedt geen uitsluitsel: Gebruikers misten een duidelijke conclusie op de vraag of er een vergunning nodig was. Er bleven te veel open eindjes, waardoor er onzekerheid was over de uitkomst.
• Maatregelen vaak overgeslagen: Veel deelnemers bereikten de stap over beschermde diersoorten niet in de actielijst op de resultaatpagina. Bijvoorbeeld omdat ze contact op moesten nemen met de gemeente. Of welstandseisen moesten controleren.
• Contactbehoefte: Alle deelnemers gaven aan contact op te willen nemen met de gemeente en een aantal ook met het waterschap of de provincie. De gemeente werd gezien als centrale partij voor regels van alle bestuurslagen.
• Maatregelen worden gewaardeerd: Deelnemers die het maatregelenblad lazen, begrepen de inhoud goed. Meerdere deelnemers zeiden bereid te zijn hun plannen aan te passen om rekening te houden met beschermde diersoorten.

Huiswerk voor het Rijk, andere overheden en ontwikkelaars

Hieronder leest u een samenvatting van de belangrijkste punten waarmee het Rijk, ontwikkelaars en andere overheden aan de slag kunnen om het Omgevingsloket te verbeteren.

• Eenduidige formulering van vragen in de Vergunningcheck: stem de vragen van verschillende overheden beter op elkaar af om tegenstrijdige antwoorden te voorkomen. Meer hierover vindt u op Samenwerken in de regio aan toepasbare regels: interbestuurlijk afstemmen.
• Resultaatpagina verbeteren: zorg dat gebruikers snel en duidelijk weten of een vergunning nodig is, en waarom.
• Actielijst verbeteren: zorg ervoor dat gebruikers alle stappen – inclusief informatie over beschermde diersoorten – kunnen doorlopen en de informatie kunnen vinden in de actielijst op de resultaatpagina.
• Zorg voor begrijpelijke en bruikbare informatie: de informatie in het maatregelenblad wordt goed ontvangen; zorg dat deze voor iedereen makkelijk te vinden is.
• Wijs gebruikers op het belang van informatie over flora en fauna: bijvoorbeeld bij energiemaatregelen zoals zonnepanelen.
• Ondersteun bij onduidelijkheden: gebruikers kunnen naar aanleiding van de Vergunningcheck vragen hebben over beschermde diersoorten of vergunningplicht. Biedt ondersteuning bij het beantwoorden van deze vragen, bijvoorbeeld door informatie op uw eigen website te plaatsen of via contact met KCC-medewerkers van uw organisatie.

Vervolgstappen

Naar aanleiding van de bevindingen gaan de ontwikkelaars samen met de gebruikersonderzoeker de komende tijd een nieuwe gebruikerstest doen waarbij:

• De vraagstelling van een aantal vragen wordt verbeterd en getest.
• De vragen van het Rijk en de gemeente worden geharmoniseerd en getest.
• De ‘losse eindjes’ op de resultaatpagina zoveel mogelijk worden verwijderd.

Ontwikkelingen volgen

U kunt op de volgende manieren op de hoogte blijven van de ontwikkelingen:

• Bekijk de plannen per kwartaal: op de pagina Plannen voor ontwikkeling voor het DSO ziet u per kwartaal waaraan de ontwikkelaars werken.
• Volg de release-informatie: verbeteringen en veranderingen komen tijdens het kwartaal op meerdere momenten beschikbaar. Op de pagina Release-informatie DSO ziet u per release een overzicht van de opgeleverde verbeteringen en veranderingen.
• Bezoek de tweewekelijkse sprintdemodagen (sprint review): de ontwikkelteams presenteren iedere 2 weken hun werk aan elkaar. Als overheid, leverancier of geïnteresseerde in het open stelsel voor derden kunt u deze demodagen bijwonen. U kunt zich hiervoor aanmelden bij uw Business Liaison Manager (BLM-er) of bij de organisatie: TBO-DSO-LV@kadaster.nl.
• Bekijk de bekende wensen: op de pagina Wensen voor ontwikkeling DSO ziet u een overzicht van alle bekende wensen.

Meer informatie

• Praktijkvoorbeelden gebruikerservaringen verbeteren