IPLO in de praktijk: mantelzorgwoningen
Wat betekent de komst van de Omgevingswet in de praktijk? Hebben de nieuwe regels invloed op uw werk? In een nieuwe serie 'IPLO in de praktijk' richten we ons op een aantal inspirerende praktijkvoorbeelden, die zijn uitgewerkt op de IPLO-website. Deze keer: mantelzorgwoningen.
Politici haalden het tijdens de recente debatten voor de Tweede Kamerverkiezingen menigmaal aan: Nederlanders worden steeds ouder. Meer zorg is nodig. Om professionele zorgwerkers te ontlasten, roepen zorgvragers hulp in van familie, vrienden en kennissen. Dit heet mantelzorg en is vandaag de dag onmisbaar in de zorg voor ouderen en hulpbehoevenden.
3 typen mantelzorgwoningen
Mantelzorg vindt dus plaats tussen mensen die een sociale relatie met elkaar hebben. Hiervoor kan het wenselijk zijn om bij elkaar te wonen, maar elk toch een eigen woonruimte te hebben. Dan is het betrekken van een mantelzorgwoning een mogelijkheid, of anders een bestaande woning aan te passen tot mantelzorgwoning. De Omgevingswet, die op 1 januari in werking treedt, bevat regels en instrumenten voor het realiseren van een mantelzorgwoning.
Een mantelzorgwoning is voor de wetgever altijd in of bij een bestaande woning. Dit gebouw wordt dan ook gezien als bijbehorend bouwwerk bij een woning. Dit kan zijn: in de tuin als tijdelijke unit, of een verbouwde bestaande garage of schuur, of het gebruik van een permanent gebouw als mantelzorgwoning – en naderhand als schuur of garage. Hoe dan ook, gaat het in alle gevallen om tijdelijk gebruik.
Belangrijk is dus het gebouw, na afloop van de mantelzorg, niet verder te gebruiken als zelfstandige woonruimte. Wordt het wel een zelfstandige woonruimte? Dan wordt de mantelzorgwoning als normale woning beschouwd en gelden ook de bouwregels voor een normale woning.
Van tijdelijk naar nieuw omgevingsplan
Een mantelzorgwoning is onder voorwaarden realiseerbaar zonder vergunning. De voorwaarden hiervoor staan momenteel in het tijdelijk deel van het omgevingsplan en in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 gaan de gemeenten aan de slag met het maken van een nieuw deel omgevingsplan.
Voor het nieuwe deel bepalen gemeenten zelf of en welke regels er voor mantelzorgwoningen in het omgevingsplan komen. Ook geven gemeenten aan waar dit type woningen zijn toegestaan. Verder beoordelen gemeenten bij het toelaten of de mantelzorgwoning voldoet aan de bouwregels. Het omzetten van regels van het tijdelijke naar het nieuwe plan moet uiterlijk eind 2031 klaar zijn.
In het Bbl staan de technische bouwregels voor het verbouwen van een (mantelzorg)woning. Deze bouwregels spitsen zich toe op veiligheid, gezondheid, duurzaamheid en bruikbaarheid. In het Burgerlijk Wetboek staan dan weer regels voor burenrecht om hinder te voorkomen. Lees meer hierover op Bouwregels mantelzorgwoning.
Mantelzorg: definitie en cijfers
De definitie van mantelzorg volgens het Centraal Plan Bureau (CPB): zorg die iemand geeft aan een bekende uit zijn of haar omgeving als deze persoon voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. De mantelzorg moet daarbij minimaal 3 maanden duren, of het moet gaan om minimaal 8 uur zorg per week. Het CPB becijferde in 2021 dat ongeveer 12 % van de Nederlanders mantelzorg geeft. Volgens MantelzorgNL gaat het bij elkaar om 1,5 miljard uur mantelzorg per jaar.Meer informatie
- Voor meer informatie over wetgeving met betrekking tot mantelzorgwoningen, ga naar Praktijksituaties: Mantelzorgwoningen.
- Voor meer cijfers over mantelzorg in het algemeen, bekijk de pagina over mantelzorg van het CPB.
Foto: Een ouder koppel langs het water bij de Maeslantkering. Bron: Mediatheek Rijksoverheid, copyright ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat. Fotograaf: Gerda Hanemaaijer.