Voorkomen dat er in Nederland rampen gebeuren met gevaarlijke stoffen. Dat is de reden dat geregeld teams van specialisten op pad gaan om risicovolle bedrijven te inspecteren. Sinds begin 2022 werken zij met een nieuwe inspectiemethodiek. Twee inspecteurs en programmamanager Erwin de Bruin vertellen wat dit betekent voor hun werk en voor de veiligheid in Nederland.
'Bij het werken met de oude inspectiemethodiek – die we zo'n 15 jaar hebben gebruikt – bleken er te veel landelijke verschillen in de uitvoering van de inspecties', vertelt Erwin de Bruin, programmamanager bij BRZO+. 'Ook het registratiesysteem voldeed niet meer, omdat dit niet is ontwikkeld voor de hoeveelheid en het type informatie die we erin kwijt willen. Dit zorgde voor een steeds grotere administratieve last bij de inspecteurs. Vanuit BRZO+ hebben we hard gewerkt om een nieuwe inspectiemethodiek te ontwikkelen. Dat deden we met de mensen die er zelf mee aan de slag gaan. Op die manier wisten we zeker dat de methode goed zou aansluiten op de dagelijkse praktijk.'
De inspectieteams controleren het hele jaar door of bedrijven voldoen aan de eisen uit het Besluit risico's zware ongevallen (Brzo 2015). Dit maakt deel uit van de wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsveiligheid, omgevingsveiligheid en rampbestrijding. Nederland kent ruim 400 van deze zogenoemde Brzo-bedrijven. Sinds januari 2022 werken de inspecteurs volgens de nieuwe inspectiemethodiek: de Landelijke Benadering Risicobedrijven (LBR). Tegelijkertijd is het ondersteunende ICT-systeem – de Gemeenschappelijke Inspectieruimte (GIR) – vernieuwd. Dat gaat verder onder de naam GIR2.0.
Erwin de Bruin, programmamanager BRZO+
BRZO+
In Nederland werken verschillende overheidsdiensten samen onder de noemer BRZO+. Dat zijn omgevingsdiensten, veiligheidsregio's en de Nederlandse Arbeidsinspectie. Afhankelijk van het soort bedrijf dat wordt bezocht, sluiten collega's van het waterschap, Rijkswaterstaat of Staatstoezicht op de Mijnen aan. BRZO+ zorgt ervoor dat de risicovolste bedrijven van het land de veiligheidsregels op eenzelfde manier uitvoeren en dat het toezicht op die regels overal hetzelfde verloopt.
Johan Braker, Brzo-coördinator/
-inspecteur
Andere focus van het proces
'De grootste verandering is dat we het inspectieproces een andere focus geven', aldus Johan Braker, Brzo-coördinator/-inspecteur en veiligheidsconsultant industriële veiligheid in de Veiligheidsregio Groningen. 'We starten de inspectie bij een installatie met gevaarlijke stoffen en toetsen vanaf daar de veiligheidsaspecten in het veiligheidsbeheerssysteem, ofwel het VBS. Voorheen begonnen we bij de documenten en checkten we of het VBS goed beschreven en geïmplementeerd is. Je keek bijvoorbeeld of er goede procedures voor onderhoud zijn. Nu kiezen we een installatie uit, zoals een gascompressor, en stellen daarover verschillende vragen. Hoe staat het met het onderhoud? In welke staat verkeert de techniek? Is die verouderd? Je kijkt ook meteen of degene die verantwoordelijk is voor het onderhoud de juiste competenties heeft. Zo ga je stap voor stap de belangrijkste VBS-aspecten langs.'
Veiligheidsbeheerssysteem
Een veiligheidsbeheerssysteem (VBS) bestaat uit verschillende onderdelen die samen alle veiligheidsaspecten van een bedrijf bestrijken, zoals de planning bij noodsituaties, de opleiding van medewerkers en de manier waarop het bedrijf de veiligheid controleert. In totaal zijn er 7 aspecten die aan de orde komen in een veiligheidsbeheerssysteem.
Met de nieuwe methodiek kunnen we veel efficiënter rapporteren.
Kant-en-klare teksten
Ieder Brzo-bedrijf krijgt periodiek bezoek van een inspectieteam. Hoe vaak dit plaatsvindt, varieert van meerdere keren per jaar tot 1 keer per 3 jaar. Het aantal inspecties wordt bepaald door verschillende factoren, zoals de ligging van het bedrijf, het soort gevaarlijke stoffen en de uitkomsten van eerdere inspecties. De inspecties zijn gebaseerd op 3 pijlers. Dat is ten eerste het systeem. Ieder Brzo-bedrijf is verplicht om een eigen veiligheidsbeheerssysteem in te richten en een preventiebeleid op te stellen. De 2e pijler is de techniek van de installaties van een bedrijf. Werken ze naar behoren, zijn ze goed onderhouden en voldoen ze aan de laatste veiligheidseisen? De 3e pijler is de veiligheidscultuur van de organisatie. Hebben de medewerkers de juiste opleiding en instelling om de veiligheid van zichzelf en de mensen in de omgeving zeker te stellen?
'Met de nieuwe methodiek kunnen we veel efficiënter rapporteren', zegt Eric Savelberg, Brzo-inspecteur in Limburg en werkzaam bij de Regionale Uitvoeringsdienst Zuid-Limburg. 'In het oude systeem stelde je zelf de teksten op, naar aanleiding van je bevindingen. Dat zorgde voor meer administratieve last. Nu hebben we een reeks kant-en-klare teksten die ervoor zorgen dat je als inspecteur minder tijd kwijt bent aan rapporteren. Hierdoor houden we meer tijd over voor het échte inspectiewerk.' Zijn collega Johan Braker vult aan: 'Het andere programma was meer dan 10 jaar oud en best achterhaald. GIR2.0 is veel moderner en gebruiksvriendelijker, echt een verademing. Bovendien zijn de resultaten van de inspecties beter vergelijkbaar en doorzoekbaar.'
Eric Savelberg, Brzo-inspecteur
Data-uitwisseling wordt makkelijker
In de nieuwe methodiek werken de inspecteurs met 170 stellingen die zij bij bedrijven kunnen toetsen. Deze stellingen zijn in elke regio hetzelfde. Landelijk zijn er dus geen verschillen in de wijze van uitvoering en vastlegging door de verschillende inspectiediensten. Het inspectieteam bepaalt van tevoren welke installatie en stellingen het wil toetsen. De inspecteurs kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om de toestand van een gastank te beoordelen. Is het materiaal van de tank tiptop in orde? Roest ie nergens? Zijn er scheurtjes of lekkages? De stelling vanuit de techniek luidt dan: 'De gerealiseerde mechanische integriteit van de omhulling van de installatie voldoet aan de stand der techniek.' Daarbij toetsen de inspecteurs ook of het bedrijf voldoet aan de elementen uit het VBS, zoals element iii: 'De procedures en instructies met betrekking tot het onderhoud van de installatie, de processen en de apparatuur worden toegepast'. Aan de hand van enkele substellingen kunnen de inspecteurs de details benoemen, bijvoorbeeld of de tank is gebouwd volgens de eisen van een goed installatieontwerp. De inspecteur schrijft er altijd een motivatie bij, zoals: 'Er is in voldoende mate aangetoond dat de gevaren bekend zijn en zijn meegenomen in het procesontwerp'.
Het registratiesysteem bevat enorm veel data over de Brzo-bedrijven in Nederland en die hoeveelheid groeit met de dag. De Bruin: 'Alle data die we verzamelen, zijn nu veel beter vergelijkbaar, vanwege de gestandaardiseerde gegevens. Dat betekent dat we beter en sneller analyses kunnen maken. Daarnaast sluit het nieuwe programma beter aan op de bestaande ICT-systemen bij de inspectiediensten, waardoor data-uitwisseling makkelijker wordt. We kunnen beter monitoren, trends waarnemen en daarop inspelen. Het is bijvoorbeeld mogelijk om te zien dat een bedrijfstak meer overtredingen heeft dan een andere bedrijfstak. Dat zou kunnen betekenen dat we daar dan meer of anders gaan inspecteren.'
Alle data die we verzamelen, zijn nu veel beter vergelijkbaar.
Knap staaltje samenwerking
Op basis van alle ingevoerde gegevens genereert GIR2.0 een inspectierapport. De samenvattingen van deze rapporten zijn openbaar en staan op de website van BRZO+. Savelberg en Braker maken wel een kanttekening: het rapport focust voornamelijk op wat er niet goed gaat. Savelberg: 'We willen bedrijven ook graag meegeven wat ze wel goed doen. We moeten nog ontdekken hoe we dat een plek geven in de communicatie met de bedrijven.' De resultaten van alle inspecties komen terecht in de jaarlijkse 'Monitor naleving en handhaving Brzo-bedrijven', die weer deel uitmaakt van het jaarrapport 'Staat van de Veiligheid Brzo-bedrijven'. Dit is een belangrijk instrument voor de Tweede Kamer om te beoordelen of de Brzo-bedrijven handelen naar de wet- en regelgeving en of Nederland in dat opzicht veilig is.
De Bruin is trots op wat er nu staat: 'Het is uniek dat we met verschillende overheidsdiensten zo goed samenwerken en samen 1 product afleveren. Intussen hebben we 180 inspecteurs opgeleid en hebben we 50 teams begeleid bij de nieuwe manier van werken. Verder houden we elke week zogenoemde 'thermometergesprekken' met een aantal inspectieteams. Daarin kijken we waar zij tegenaan lopen, wat er goed gaat en wat er beter kan. Dat doen we allemaal om steeds beter te inspecteren. Natuurlijk met het uiteindelijke doel voor ogen: een zo veilig mogelijk Nederland.'
Meer Nieuws in Perspectief
Andere Nieuws in Perspectief-artikelen lezen? Ga dan naar de overzichtspagina van Nieuws in Perspectief.
Fotoverantwoording
- Afbeelding opslagtanks bij water: copyright Rijksoverheid / fotograaf Edwin Walvisch
- Afbeelding inspectie gevaarlijke stoffen: copyright Rijksoverheid / fotograaf Riesjard Schropp
- Afbeelding vervoer en opslagtanks gevaarlijke stoffen: copyright Rijksoverheid / fotograaf Rob Poelenjee
- Afbeelding inspecteur in oranje jas: copyright Rijksoverheid / fotograaf Edwin Walvisch
- Afbeelding Erwin de Bruin: fotograaf Megin Zondervan