Naar een optimale samenwerking tussen gemeente en omgevingsdienst

Zo'n 13 jaar geleden werden de meeste omgevingsdiensten gevormd, waarbij mensen soms letterlijk bij gemeenten vandaan werden geplukt. 'Daardoor kwamen ze letterlijk en figuurlijk op afstand te zitten: de afstand Tilburg-Zundert is ruim 40 kilometer', constateert Van de Korput. 'Zo is een hap uit de beleidscyclus genomen', zegt Vermeulen. 'Bij een omgevingsdienst werken over het algemeen technische mensen, terwijl de gemeente meer beleidsmatig georiënteerde mensen heeft.'

De enquête van Vermeulen was ingestoken om te achterhalen of, en hoe, medewerkers van omgevingsdiensten en gemeenten die afstand ervaren en waar dat vandaan komt. 'Hoe rapporteren we bijvoorbeeld naar gemeenten? De wijze van rapporteren kan in verband staan met het gevoelde vertrouwen.' Van de Korput: 'Veel omgevingsdiensten rapporteren vanuit kwantiteit, het aantal uitgevoerde controles. Maar gemeenten willen ook weten wat de verhouding is tussen het budget en wat daarvoor is uitgevoerd. Wat de omgevingsdienst heeft bereikt met het uitvoeren van de VTH-taken. En wat er níét is gebeurd. Zundert is een gemeente met 20.000 inwoners met een groot agrarisch buitengebied. Ik wil weten: wat is daar gaande? Wat zijn aandachtspunten, risicovolle sectoren? Wat zien jullie als trends voor heel West-Brabant? Daar kan een omgevingsdienst echt meerwaarde bieden.' Vermeulen beaamt het: 'Wij zien dat ook. Meer op een kwalitatief outcome-niveau beschrijven wat we hebben gedaan. We komen ook bewust regelmatig bij elkaar over de vloer, om te weten wat er speelt. Daarnaast hebben we al enige tijd relatiemanagers. Door de verantwoordelijkheid voor de werkprogramma's weg te leggen bij PPR-adviseurs – programmeren, plannen en bewaken van de realisatie – kunnen de relatiemanagers zich meer richten op samenwerking en verbinding van de juiste mensen, bijvoorbeeld bij gevoelige dossiers. Zodat we ook op die manier dichter bij jullie als gemeente staan.' 'Ja, die investeringen zijn echt nodig, anders verlies je elkaar uit het oog', zegt Van de Korput. 'Overigens zou ik graag willen pleiten voor meer vrije ruimte in het budget, waardoor je gemakkelijker kunt inspelen op actuele ontwikkelingen. Bijvoorbeeld Zeer Zorgwekkende Stoffen en potentieel Zeer Zorgwekkende Stoffen. Dat neem ik mee naar het overleg met de accounthouder.'

Omgevingsdiensten kennen diverse financieringswijzen, iets waar de commissie Van Aartsen ook op heeft gewezen (zie kader, punt 5). Sommigen werken met een lumpsum, anderen met "uurtje-factuurtje". 'Vergunningverlening moet. Als je een beperkt budget hebt, kan het zijn dat je moet kiezen voor minder toezicht', meent Van de Korput. 'Daar zou je een minimumniveau voor moeten vaststellen. Een punt waar omgevingsdiensten niet onder mogen komen omdat ze anders door het ijs zakken.' Zoals de zaken er nu voor staan, maakt het in Nederland uit waar een bedrijf staat als het gaat om toezicht en handhaving. De bedoeling is juist een level playing field (gelijk speelveld), waarbij ieder bedrijf (of iedere bedrijfstak) dezelfde kansen, verplichtingen en in principe een gelijke controlefrequentie krijgt. Van de Korput: 'We hebben de zogeheten MWB-norm. Tachtig procent van de bedrijven zit in dezelfde categorie – B2 – met een controlefrequentie van 1x per 5 jaar. Dat gaat over heel Brabant. Maar als je gaat inzoomen op gemeentelijk niveau, zit daar zo veel verschil dat het gewoon niet eerlijk is. Sommige bedrijven stellen milieutechnisch gezien niet veel voor, terwijl andere bedrijven in diezelfde categorie een veel hoger risicoprofiel hebben waarbij we juist naar een controlefrequentie van 1x per 3 jaar zouden willen. Neem Zundert. Daar zitten veel boomkwekerijen, met een beperkt milieurisico. We hebben een evaluatie gehad waarna we dit hebben aangepast. Zo zie je dat het zin heeft om met elkaar het gesprek aan te gaan.'