Afwijken van grenswaarden bij zwaarwegende belangen
In een beperkt aantal gevallen kan de gemeente afwijken van grenswaarden uit het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Dit kan bij zwaarwegende economische of andere zwaarwegende maatschappelijke belangen. Hier gelden voorwaarden voor.
Redenen voor toestaan grotere belasting
Een grenswaarde kan in bijzondere gevallen een zeer gewenste ontwikkeling in de weg staan. Voldoen aan een grenswaarde (het basisbeschermingsniveau) uit het Bkl kan daardoor het bereiken van de doelen van de wet belemmeren. Zoals het doel om de balans te bewaken tussen beschermen en benutten van de leefomgeving. Soms mag het bevoegd gezag daarom van de grenswaarde afwijken.
Dit kan het geval zijn als de belasting van activiteiten in de fysieke leefomgeving op 1 of enkele aspecten groter is dan de grenswaarde. Een zeer gewenste ruimtelijke ontwikkeling kan een goede reden voor het toestaan van deze grotere belasting. Per saldo leidt de ontwikkeling dan tot een betere en duurzamere kwaliteit van de leefomgeving.
Dit werkt 2 kanten op. Zowel bij toelaten van belastende activiteiten als bij toelaten van gevoelige gebouwen.
Rechtvaardigen grotere belasting
In het algemeen is sprake van een zwaarwegend economisch belang als een gewenste ontwikkeling aanmerkelijke economische voordelen heeft die het toestaan van grotere belasting rechtvaardigen. Bijvoorbeeld ontwikkelingen die sterk bijdragen aan de werkgelegenheid. Of aan de economische ontwikkeling of structuur van een gebied.
Zwaarwegende maatschappelijke belangen zijn bijvoorbeeld ontwikkelingen die het niveau van de maatschappelijke voorzieningen in een gebied verhogen. Of ontwikkelingen die het realiseren van sociaal beleid ondersteunen. Of die het behoud of de ontwikkeling van kwetsbare functies of delen van de fysieke leefomgeving ondersteunen. De grotere belasting mag dan maar voor een beperkt aantal gebouwen of mensen gelden.
Motiveren afwijken grenswaarden
Afwijken van het basisbeschermingsniveau in het omgevingsplan kan alleen na een indringende inhoudelijke afweging en met een goede motivering. Het bevoegd gezag gaat daarom in het besluit in ieder geval in op de volgende vragen:
- Is het doel gerechtvaardigd? Hierbij spelen de doelen van de Omgevingswet en de evenwichtige toedeling van functies aan locaties een belangrijke rol.
- Is het afwijken geschikt om het doel mee te bereiken?
- Staat de afwijking in redelijke verhouding tot het doel?
- Is de afwijking van de grenswaarden noodzakelijk? Met andere woorden kan het anders en is compensatie of monitoring nodig?
- Is er genoeg maatschappelijk draagvlak voor de afwijking van de grenswaarden?
Hierbij moet aandacht zijn voor de verhouding van de voorgenomen afwijking tot het in de omgevingsvisies en programma’s van relevante overheden opgenomen beleid. Op die manier kan het bevoegd gezag een weloverwogen besluit nemen. Ook moet het voor belanghebbenden mogelijk zijn om een beeld te hebben van de gevolgen van het besluit om af te wijken van de grenswaarde. Zo is hun rechtspositie duidelijk.
Bij een tijdelijke afwijking van de grenswaarde zal er sneller sprake zijn van een voldoende zwaarwegend maatschappelijk belang om een afwijking te rechtvaardigen dan bij een permanente afwijking.
In de Nota van toelichting bij het Bkl (pagina 321 en verder, Stb. 2018, nr 292) zijn de voorwaarden verder uitgewerkt en staan voorbeelden.
Het afwegen van belang en effecten
Het afwegen van belangen en effecten kan het bevoegd gezag toepassen bij de grenswaarden die gelden voor: