Programmatische aanpak in het omgevingsplan

Bijzonder programma

Een programmatische aanpak is een bijzonder programma. Het biedt een specifieke manier om aan omgevingswaarden Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) te voldoen, of andere doelstellingen voor de fysieke leefomgeving te bereiken. Deze doelstellingen moeten dan als materiële beslisnorm zijn vastgelegd in het omgevingsplan.

Zie voor meer informatie Programma's met een programmatische aanpak.

Programmatische aanpak bij gebiedsontwikkeling

De gemeente kan een programmatische aanpak overwegen bij de transformatie van een verouderd bedrijventerrein naar een nieuwe woonwijk. De realisatie van woningen en het toelaten van de activiteit 'wonen' is in dat gebied afhankelijk van de afname van de activiteiten van aanwezige bedrijven of van de verplaatsing van de bedrijven. Met de programmatische aanpak kan de transformatie stapsgewijs plaatsvinden. In het omgevingsplan legt de gemeente de gewenste inrichting van het gebied vast en de doelstellingen voor de omgevingskwaliteit in de te realiseren woonwijk.

Met het programma legt de gemeente vast hoe transitie van bedrijventerrein naar woningen zich met elkaar verhouden. Het programma toont aan dat in het eindbeeld aan de doelstellingen voor de nieuwe woonwijk wordt voldaan. Dit volgt uit de Memorie van Toelichting bij de Omgevingswet (kst. 33962, nr. 3, pag. 126).

Wanneer toepasbaar?

De gemeente kan een programmatische aanpak inzetten voor gebieden waar de fysieke leefomgeving voor bepaalde aspecten onder druk staat. Bijvoorbeeld doordat een geldende omgevingswaarde (bijna) wordt overschreden. Of als het bereiken van een andere doelstelling voor de fysieke leefomgeving in gevaar komt. Een reguliere beoordeling van activiteiten leidt dan tot een situatie waarin verdere ontwikkelingen niet mogelijk zijn. De omgevingswaarde zou daardoor worden overschreden of de doelstelling zou niet worden bereikt. Het gebied gaat daarmee 'op slot'.

De programmatische aanpak is mogelijk als:

• een nauwkeurig beheer van de gebruiksruimte mogelijk is en gewenst.
• een omgevingswaarde of andere doelstelling voor de fysieke leefomgeving maatschappelijk gewenste activiteiten in de weg staat.
• aannemelijk kan worden gemaakt dat het voldoen aan de omgevingswaarde of het bereiken van de doelstelling en het realiseren van de gewenste activiteiten beide mogelijk zijn door ze samen te brengen in een programma.

Met de programmatische aanpak kan de gemeente maatregelen treffen die gericht zijn op het verminderen van de impact door activiteiten die de fysieke leefomgeving onder druk zetten. De gebruiksruimte die hiermee ontstaat kan de gemeente gebruiken voor het toelaten van activiteiten die passen bij de doelstelling voor het gebied.

De in het programma opgenomen activiteiten kunnen van start gaan omdat met het programma aannemelijk wordt gemaakt dat een overschrijding van normen elders in het programma wordt gecompenseerd of op een vastgesteld later moment zal worden teruggedrongen. Het moet ook duidelijk zijn welke extra maatregelen de gemeente voorziet die bij een tegenvallend resultaat kunnen worden ingezet om eventuele omgevingswaarden en doelen voor de fysieke leefomgeving alsnog te halen.

Sturen op het beheer van gebruiksruimte

De programmatische aanpak stuurt op het beheer van gebruiksruimte in een gebied. In het omgevingsplan geeft de gemeente het werkingsgebied voor de programmatische aanpak aan. Het programma is een kader voor de beoordeling van de toelaatbaarheid van activiteiten. Het bevoegd gezag beoordeelt de toelaatbaarheid van activiteiten zoals die in het programma is omschreven.

Geen afwijking van geldende normen

Bij het toepassen van de programmatische aanpak moet de gemeente de instructieregels uit hoofdstuk 5 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) in acht nemen. Normen in instructieregels waarbij het Bkl geen versoepeling toelaat, moet de gemeente dus minimaal overnemen. Met de programmatische aanpak kan de gemeente op termijn wel een strengere norm dan in de instructieregels is opgenomen nastreven.

Inzet programmatische aanpak goed afwegen

De wetgever heeft de regeling voor de programmatische aanpak inhoudelijk niet afgebakend. Niet alle onderwerpen lenen zich voor de toepassing van een programmatische aanpak. Bij het opstellen van de programmatische aanpak moet de gemeente de winst ervan kritisch beoordelen. Het vergt namelijk een aanzienlijke inspanning. Het programma moet onder andere iets zeggen over:

• de omgevingswaarde of doelstelling die met het programma moet worden bereikt.
• de huidige toestand van het gebied waarvoor de programmatische aanpak geldt.
• de verwachte ontwikkeling van het gebied of het onderwerp waarvoor het programma is opgesteld.
• de verwachte gevolgen van ontwikkelingen en van de maatregelen in het programma
• de looptijd van het programma.

Verplichte monitoring

Het bevoegd gezag is verplicht om de gebruiksruimte en de uitvoering van het programma te monitoren. Het moet het programma wijzigen als uit de monitoring blijkt dat de omgevingswaarde of andere doelstelling niet kan worden bereikt.