Ga naar de inhoud
Direct naar
  • Contact
  • Stel uw vraag
Informatiepunt Leefomgeving
Zoeken in deze site
  1. Home ›
  2. Regelgeving ›
  3. Instrumenten Omgevingswet ›
  4. Samenhang instrumenten ›
  5. Omgevingswet: meer dan alleen wetsinstrumenten kiezen ›
  6. Bewustwording: er zijn diverse beleidsinstrumenten en rollen
  • Home
  • Actueel
  • Regelgeving
  • Thema's
  • Digitaal stelsel
  • Contact
  • Contact
  • Stel uw vraag

Bewustwording: er zijn diverse beleidsinstrumenten en rollen

De Omgevingswet biedt een aantal juridische instrumenten. Maar met alleen die wetsinstrumenten kan de overheid haar doelen niet bereiken. Er zijn meer beleidsinstrumenten. Ook kan de overheid kiezen uit verschillende rollen.

Soorten beleidsinstrumenten

Een veelgebruikte indeling van alle beleidsinstrumenten is:

  • Financieel-economische – sturen met financiële prikkels. Dit zijn instrumenten voor financieel belonen van gewenst gedrag. En belasten van ongewenst gedrag. De overheid beïnvloedt activiteiten via een financiële consequentie. Bijvoorbeeld een subsidieregeling voor warmtepompen.
  • Communicatieve – sturen met ontwikkelen en/of overdragen van informatie. Dit zijn instrumenten om het kennisniveau van burgers of bedrijven te vergroten, het draagvlak te vergroten of mensen gericht met elkaar in contact te brengen. Denk bijvoorbeeld aan een overheidscampagne.
  • Juridische – sturen met wetten en regels. Bij een gebod legt de overheid op dat iemand iets moet doen. Een verbod werkt juist beperkend: iemand mag iets niet doen. Ook een (bestuurs)overeenkomst die afspraken met tweezijdige werking borgt, is een juridisch instrument.

Voorbeelden van deze soorten instrumenten staan in de tabel.

Daarnaast kan de overheid ook maatregelen in de fysieke leefomgeving nemen. Dan is de overheid zelf de initiatiefnemer.

Geen scherpe scheiding

Overigens is de scheiding hiertussen niet scherp. Wetten en regels kunnen ook gaan over communicatieve of economische instrumenten. De regels over participatie in de Omgevingswet zijn daar een voorbeeld van.

bierviltje_op_keukentafel_575x575_gedraaid
Op een bierviltje heeft de provincie Gelderland haar beleidsvisie in een aantal steekwoorden opgeschreven.

Een economisch instrument als een subsidieregeling, of een communicatief instrument als een voorlichtingscampagne, kunnen onderdeel zijn van het Omgevingswetinstrument programma. Maar dat hoeft niet.

Bewustwording van soorten overheidsrollen

De afgelopen jaren is een verschuiving zichtbaar richting een ondersteunende en/of samenwerkende overheidsrol. De Omgevingswet sluit aan bij deze ontwikkeling.

Er zijn 3 basisrollen te onderscheiden:

  • de regulerende, instruerende, kaders stellende overheid
  • de samenwerkende, regisserende, stimulerende overheid
  • de ondersteunende, faciliterende overheid

Daarnaast is er nog de realiserende, zelf prestaties leverende overheid. Bijvoorbeeld een gemeente die een rondweg aanlegt. Of juist het tegendeel: de terugtredende, loslatende overheid. Dit zijn uitersten. De 3 genoemde basisrollen zitten daartussenin.

Voorbeelden

De tabel geeft voor 3 rollen voorbeelden van 3 soorten instrumenten.

Tabel met 3 overheidsrollen en 3 typen instrumenten
Overheidsrol Regulerende overheidsrol

Samenwerkende overheidsrol

Ondersteunende overheidsrol
Communicatieve instrumenten
  • Monitoring en evaluatie
  • Experiment
  • Gesprekstafel
  • Gebiedsvisie
  • Participatie
  • Denktank
  • Opleiding
  • Experiment
  • Pilot
  • Goede voorbeeld geven
  • Informatiepunt Leefomgeving
Financieel-economische instrumenten
  • Heffing
  • Maatschappelijk fonds
  • Lening
  • Publiek-private samenwerking
  • Subsidie
  • Overheidsinvestering
Juridische instrumenten
  • Instructieregel
  • Vergunningvoorschrift
  • Omgevingswaarde
  • Beoordelingsregel
  • Zorgplicht
  • Bestuursovereenkomst
  • Publiek-private overeenkomst
  • Green deal
  • Convenant
  • Concessie (vergunning van de overheid die anderen uitsluit)
-

Meer informatie

  • Kies een sturingsstijl
  • Casus: toegankelijkheid


delen

  • Delen op LinkedIn

pdf maken

  • pdf maken

Vraag het onze experts!

Heeft u beroepsmatig te maken met regelgeving over de leefomgeving, de Omgevingswet of het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)? Hierover kunt u vragen stellen aan onze helpdesk. Wilt u als inwoner meer weten over deze onderwerpen? Neem dan contact op met uw gemeente.

Stel uw vraag

IPLO geeft informatie en beantwoordt vragen

Het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO) is het kenniscentrum van de overheid dat uitleg geeft over de Omgevingswet, het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en de regelgeving voor de leefomgeving. Onze experts geven via de IPLO-website en de helpdesk antwoord op vragen. IPLO maakt deel uit van het interbestuurlijke programma Aan de slag met de Omgevingswet. Meer informatie vindt u op onze pagina Over IPLO.

Service

  • Over IPLO
  • Abonneren
  • Contact
  • Archief
  • Omgevingswet op LinkedIn

Over deze site

  • Verantwoording
  • Toegankelijkheid
  • Privacyverklaring
  • Cookies
  • Kwetsbaarheid melden
Rijksoverheid
UvW - Unie van Waterschappen
VNG - Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Interprovinciaal overleg - IPO