Ongelijkheid
Aan de ene kant willen overheden maatwerk leveren, als faciliterende overheid. En tegelijkertijd willen ze een betrouwbare rechtmatige overheid zijn die voorspelbaar (en dus gelijk) handelt.
Spagaatgevoel
Het gelijkheidsprincipe is een belangrijke waarde in Nederland. Maar het ene initiatief is het andere niet. Er is dus zelden sprake van gelijke gevallen die ook een gelijke behandeling verdienen. Vaak zijn we bij interne projecten minder streng dan bij externe projecten, waarbij de gemaakte afwegingen veel zichtbaarder zijn. De feitelijke ongelijkheid die we tegenkomen, ervaren we soms als een spagaat.
Ongelijkheid-beren:
- Hier kan het wel, maar daar niet.
- Dat is niet uit te leggen. Het lijkt op willekeur.
- Als we daaraan beginnen, is het einde zoek.
- Niet iedereen beschikt over dezelfde uitgangspositie of informatiepositie. Dat is oneerlijk.
- Dat schept een precedent.
- De ene ambtenaar is de andere niet.
- Gelijke monniken, gelijke kappen.
Tips om ongelijkheid-beren te verjagen
- Zorg ervoor dat je iedere belanghebbende gelijke toegang biedt tot informatie en kennis. Anders is er nooit sprake van gelijkheid.
- Besteed extra aandacht aan de positie van kwetsbare burgers met een minder sterke uitgangspositie. Mondige burgers hebben vaak al meer kennis van hoe de hazen lopen en meer gelegenheden om mee te doen.
- Benut de discretionaire bevoegdheid van bestuurders om beredeneerd af te wijken van regels.
- Maak duidelijk waarom de ene situatie verschilt van de andere.
- Leg uit waarom er sprake is van een (eenmalige) uitzondering.
- Wees transparant over wat je wel en niet toestaat. Dat voorkomt willekeur.
- Zorg voor uitwisseling tussen collega's over hoe zij tot hun beslissingen komen. Dat zorgt voor meer consistentie in het handelen van de overheid als geheel.