Altijd onpartijdig
Met de plannen voor de vervanging en uitbreiding van een windmolenpark is niet iedereen het eens. Wat doe je als je er met elkaar niet uitkomt? Onpartijdige mediators bemiddelen in conflicten. Ze kunnen helpen het vertrouwen terug te winnen en zorgen dat alle belangen voldoende naar voren komen. Linda Reijerkerk en haar collega's maakten in dit voorbeeld samen met de gemeente, omwonenden en het energiebedrijf heldere afspraken waar iedereen zich in kon vinden. In verband met geheimhouding die voor mediation geldt, noemen we geen namen en locaties.
Niet in mijn achtertuin
Twee grote energiebedrijven maken bekend dat ze een bestaand windturbinepark willen vervangen en uitbreiden. De omwonenden hebben daar bezwaar tegen. Want: meer windenergie vinden ze natuurlijk goed, maar niet in hun achtertuin. Er heerst wantrouwen en onbegrip, zowel richting de initiatiefnemers als richting de overheid. Wat zijn de gezondheidsgevolgen op de lange termijn? En welke milieueffecten heeft het windturbinepark in de toekomst? Tijdens voorlichtingsbijeenkomsten lopen de emoties bij de omwonenden hoog op. Het gevolg: meerdere zienswijzen tegen de wijziging van het bestemmingsplan.
Samen oplossen
Om dit conflict op te lossen, besloten de verschillende betrokkenen om te kijken of dit met mediation mogelijk zou zijn. Hoewel iedereen akkoord ging met het starten van een mediation, waren de motivatie en verwachtingen bij de verschillende stakeholders verschillend. Al snel werd duidelijk dat mediation alleen lukt als iedereen meewerkt en het conflict ook daadwerkelijk op wil lossen. Telefonisch voerden de mediators een open startgesprek met alle indieners van de zienswijzen, de initiatiefnemers en de gemeente. Ons doel was om met deze groep van 25 man een rondetafelgesprek te voeren. Maar eerst moest er goed geluisterd worden naar de bezwaren. Er heerste gebrek aan vertrouwen en goede communicatie. De bewoners gaven aan dat zij de windparken niet zagen zitten. Bovendien wilden ze invloed hebben en als serieuze gesprekspartner betrokken worden in dergelijke projecten. De gemeente en initiatiefnemers gaven aan dat zij eerder hadden moeten overleggen. Een mooi startpunt.
Standpunt is geen belang
Daarna volgde de rondetafelbijeenkomst, waarbij we op zoek gingen naar de gemeenschappelijke belangen. Een belang wordt vaak verward met een standpunt, maar is niet hetzelfde. In dit geval is het standpunt bijvoorbeeld: 'Ik wil geen groot windmolenpark in mijn achtertuin'. Het belang is dan bijvoorbeeld een mooi uitzicht of de waardevastheid van iemands huis. Als alle partijen van elkaar weten wat hun belangen zijn, dan kun je samen naar oplossingen zoeken. Ook voerden we caucusgesprekken, dat zijn individuele gesprekken met alle betrokkenen. Ook onderhandelden we met de initiatiefnemers over manieren om de uitbreiding van het windmolenpark draagbaarder te maken. Een voorbeeld hiervan is investeren in een dichtbij gelegen natuurgebied. Uiteindelijk werd de wijziging van het bestemmingsplan in de gemeenteraad vastgesteld en ging geen van de omwonenden in beroep.
Leerervaringen
Met een grote groep (25 man) is het belangrijk om op tijd afspraken in te plannen. Anders gaat er al snel te veel tijd overheen. De weerstand zit soms niet eens in de plannen, maar in het gevoel dat er niet naar bewoners geluisterd is. Vraag daarom door naar het verhaal achter hun bezwaren. Vaak willen bewoners gewoon gehoord worden. Bij dit project hebben de deelnemers mij ook overigens verrast met hun oplossingskracht. Het leek aan het begin onmogelijk om tot een overeenkomst te komen, maar veel bleek toch onderhandelbaar. Zo werd er een fonds gecreëerd voor omwonenden; ze worden hieruit financieel gecompenseerd wanneer zij toch gezondheidsklachten krijgen door de windturbines. Ook zijn er afspraken gemaakt over hoe vaak en/of wanneer de windturbines mogen draaien voor wat betreft mogelijke geluidsoverlast en slagschaduw. Op die manier kwamen alle partijen tot een gezamenlijke oplossing.
Tips
Begin op tijd met pre-mediation, dus voordat je verwacht dat er een conflict kan ontstaan en dus voordat het uit de hand loopt. Met de nieuwe Omgevingswet verwacht ik dat het alleen maar belangrijker wordt om de belangen van alle betrokkenen af te wegen.
Denk goed na over wie je samen aan tafel zet. Welke emoties spelen er? En zijn de deelnemers al klaar om naar elkaar te luisteren? Ook adviseer ik in ieder geval altijd om bij dit soort complexe zaken 2 mediators te vragen. Dat kost even wat extra geld, maar het levert ook veel op. Niet alles wordt door de deelnemers uitgesproken en met 2 mensen 'hoor' je meer.
