Participatie en minder mondige mensen Veghel

Een paar jaar geleden werkten een woningbouwcorporatie en de gemeente aan een wijkvernieuwingstraject. Het ging over renovatie en sloop-nieuwbouw in de Oranjewijk in Veghel. Bij de start kozen corporatie en gemeente voor publiek private buurtsamenwerking. De buurt werd daarmee medebepaler van de sloop en de herinrichting van de openbare ruimte.

Buurt beslist over sloop

De gemeente en corporatie wisten voor één bepaalde straat nog niet zeker of de woningen daar gesloopt zouden worden of niet. De buurt mocht hierover beslissen. Ondertussen was er een bewonersgroep geformeerd, die fel tegen de sloopplannen was. Deze actiegroep ‘tegen sloop’ deed alsof zij namens de hele buurt sprak. Daar begon het proces.

Cultuurhistorische onderzoek

We hebben een fundament gelegd met cultuurhistorisch onderzoek; dit gaf de trots van de bewoners een plek. Ook bepaalde het cultuurhistorisch onderzoek de waarde van de buurt en de gebouwen. Vanuit deze waarde werkten ontwerpers aan plannen voor renovatie en nieuwbouw. Er werd een team gevormd dat publiek-private buurtsamenwerking opzette. Een op mediation gebaseerde methode van gefaciliteerd onderhandelen. Met een onafhankelijke voorzitter/mediator en tekenaar die ondersteunden bij bijeenkomsten.

De belangrijkste spelregel: ‘niemand heeft een veto’!

Publiek-private buurtsamenwerking kent een aantal spelregels en gaat uit van respect voor elkaar en het respecteren van de kaders die door gemeente en corporatie zijn meegegeven. Een van meest krachtige regels is dat niemand een veto heeft: je moet er samen uitkomen, jouw belang is niet meer waard dan dat van een ander. In de werkgroepen namen bewoners deel én professionals én specialisten.

De resultaten van de werkgroepen werden teruggekoppeld aan alle bewoners in een grote informatiebijeenkomst. Een bewoner-lid van de werkgroep voert altijd het woord, omdat die de taal van de zaal spreekt. Een bijkomstigheid van deze werkwijze was dat de actiegroep ‘tegen sloop’ zichzelf hiermee uit het project werkte. Zij wilden niet meedoen aan de werkgroepen, omdat zij zich niet in de kaders konden vinden. Vervolgens werden ze door de werkgroepen naar huis gestuurd. Met opmerkingen als ‘jij hebt er geen moeite ingestoken om met ons het gesprek aan te gaan’.

We ervoeren toen ook dat mensen heel goed voor zichzelf kunnen opkomen, ook als zij de Nederlandse taal maar beperkt machtig zijn.

Behandel bewoners als volwaardig gesprekspartner

Toen de raadscommissie Vastgoed meer wilde weten van het project, hebben we dit aan de bewoners voorgelegd met de vraag: hoe gaan jullie dit organiseren? Zij hebben toen zelf een rondleiding opgezet en georganiseerd. Dat betekende bij mensen door de voordeur erin door de achterdeur eruit, langs de sociaal onveilige plekjes en langs de parels in de wijk. Het was hun verhaal en dat hoorde ook zo te zijn.

Bewoners zijn expert

Gemeente en corporatie kunnen een participatietraject goed benutten om met de buurt op zoek te gaan naar de meest optimale oplossing voor problemen. De bewoners zijn dé deskundigen op de plek en weten zoveel meer waar gebruik van kan worden gemaakt. En hoewel je altijd start met de spelregel om binnen de vastgestelde kaders te blijven… Als een werkgroep goed onderbouwt waarom iets ook anders zou kunnen, dan heb je een alternatief met draagvlak. Het enige wat je hiervoor moet doen is een onafhankelijke partij vragen de participatie te trekken, zodat je als gemeente en corporatie maar ook projectontwikkelaar in je rol mag blijven. Van iedereen wordt lef en creativiteit gevraagd. Maar als je het goed inricht, is het niet alleen zinvol, maar ook nog eens leuk voor alle deelnemers.