Toepassingsbereik en melding aanbrengen van lagen op metalen (paragraaf 4.11 Bal)

Let op: deze regels gelden alleen als het gaat om een activiteit die valt onder paragraaf 3.4.4 Metaalproductenindustrie.

Toepassingsbereik: dit valt eronder

De regels uit paragraaf 4.11 gelden voor het aanbrengen van anorganische deklagen, metaallagen of conversielagen op metalen.

Anorganische deklagen

Het aanbrengen van anorganische deklagen is het van een verfraaiende of beschermende laag van anorganisch materiaal op metalen. Het gaat om keramiek, emaille en metaallagen.

Hieronder worden in ieder geval de volgende bewerkingen begrepen:

• Vlamspuiten. Hierbij is er verhitting door verbranding van een brandstof-zuurstof mengsel. Voorbeelden van vlamspuiten zijn: autogeen draadspuiten, autogeen poederspuiten en high velocity oxyfuel (HVOF)
• Elektrisch spuiten. Bij elektrisch spuiten is er verhitting door boogontlading, een voorbeeld is elektrisch draadspuiten.
• Plasmaspuiten. Hierbij is er verhitting door een boog, met gasinjectie. Voorbeelden zijn plasmaspuiten en lage druk plasma spuiten.
• Emailleren
• Schooperen. Dit is een vorm van autogeen of elektrisch spuiten waarbij een corrosiebestendige laag onder hoge druk op het object wordt gespoten. Deze laag is een legering van gesmolten zink of aluminium.

Metaallagen

Het aanbrengen van metaallagen kan op verschillende manieren. Elektrolytisch, stroomloos en thermisch.

Elektrolytisch

Elektrolytisch aanbrengen van metalen wordt ook wel galvaniseren genoemd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een elektrische stroom en een waterige oplossing met daarin opgeloste metaalverbindingen (elektrolyt). Onder elektrolytisch aanbrengen worden in ieder geval de volgende bewerkingen begrepen: hangwerk, trommelwerk, continu galvaniseren en tampongalvaniseren.

Stroomloos

Bij het stroomloos aanbrengen van metaallagen door een chemisch proces is geen uitwendige stroomvoorziening nodig. Onder stroomloos aanbrengen worden in ieder geval verstaan:

• Autokatalytische metaalafscheiding. Dit betreft de afscheiding van een metaallaag door gecontroleerde chemische reductie, die door het afgescheiden metaal of de afgescheiden legering wordt gekatalyseerd.
• Dompelneerslag. Dit is de vorming van een metallische deklaag op het werkstuk door een verdringingsproces, waarbij één metaal een ander metaal uit een oplossing verdringt.
• Contactproces. Dit betreft een afscheiding van een metaalneerslag door de galvanische werking op een metaalsubstraat. Hierbij wordt dit metaalsubstraat gedompeld in een oplossing die een verbinding van het af te scheiden metaal bevat.

Thermisch

Een voorbeeld van het thermisch aanbrengen van metaallagen op metalen is verzinken. Bij verzinken wordt het te behandelen werkstuk ondergedompeld in een laag vloeibaar zink dat na stolling een deklaag vormt.

Conversielagen

Conversielagen zijn hechtende anorganische deklagen op een metaaloppervlak. Het aanbrengen van een dergelijke hechtende anorganische deklaag op een metaaloppervlak betekent dat een laag wordt gevormd door een chemische of elektrochemische reactie tussen bestanddelen van de badvloeistof en het metaaloppervlak zelf. Het metaal van het te behandelen werkstuk werkt zelf mee aan de vorming van de deklaag.

Veel voorkomende processen waarbij conversielagen op metalen worden aangebracht zijn anodiseren, fosfateren en chromateren.

Anodiseren

Anodiseren is het langs elektrochemische weg aanbrengen van een oxidelaag op metaal waarbij het metaal als anode fungeert. Hier vallen zwavelzuuranodiseren en chroomzuuranodiseren onder.

Het te anodiseren voorwerp hangt in een bad met verdund zwavelzuur (of chroomzuur), waar een elektrische stroom doorheen wordt gevoerd. Bij deze stroomdoorvoer worden aan de anode (het metaaloppervlak, meestal aluminium) reactieve zuurstofatomen gevormd. Een deel van de gevormde zuurstof reageert met het metaal tot metaaloxide.

Tijdens het anodiseren gaat een deel van de gevormde metaaloxidelaag in oplossing. Bij chroomzuuranodiseren kunnen bijvoorbeeld chroomzuurhoudende aerosolen (chroom VI)

Fosfateren

Fosfateren is een chemische voorbehandelingsmethode waarbij een metaalfosfaatlaag wordt aangebracht op metaal. De meest toegepaste conversielagen zijn de fosfaatlagen op staal. De belangrijkste methoden voor het aanbrengen van fosfaatlagen zijn: sproeitunnel, dompelbad, kwastmethode en spuitlans.

Fosfateren gebeurt niet elektrolytisch waardoor er weinig aerosolvorming optreedt.

Chromateren

Chromateren is een chemische (voor)behandelingstechniek. Veel voorkomende chromateermethoden op aluminium zijn het geel chromateren en het groen chromateren.

Geel chromateren is het op aluminium aanbrengen van vooral chromaatfluoridelagen. Deze lagen bevatten het zeswaardige chromaat. Tijdens het chromateren wordt chroom(VI) gedeeltelijk omgezet in chroom(III).

De groene chroomfosfaatlagen bevatten alleen het driewaardige chroom dat veel minder giftig is dan het zeswaardige chroom. Baden voor groen chromateren bevatten chromaten, chroom(III)fosfaat, natriumaluminiumfosfaat en fosforzuur. Chromateerbaden voor het passiveren van zink bevatten in het algemeen salpeterzuur en bichromaat.

Chromateren gebeurt niet elektrolytisch waardoor er weinig aerosolvorming optreedt.

Melding

Het is verboden deze activiteit te starten zonder dit ten minste 4 weken van tevoren te melden. De melding bevat alleen algemene gegevens (zie hiervoor meldingsplicht milieuregels Bal).

Voorschriften

Naast toepassingsbereik en melding gelden er bepaalde voorschriften. Deze vindt u op de pagina Inhoudelijke regels aanbrengen van lagen op metalen.