Zoeken in deze site

Kwaliteitsborger

Onder de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) toetst een onafhankelijke kwaliteitsborger de bouwplannen. De kwaliteitsborger ziet erop toe dat een bouwwerk bij gereedmelding aan de regels voldoet.

Inhoud deze pagina

Risicobeoordeling

Voor de start van de bouwwerkzaamheden is er een risicobeoordeling nodig die de kwaliteitsborger gebruikt voor het borgingsplan. Uit de risicobeoordeling moet volgen welke risico's er zijn dat het uiteindelijke bouwwerk niet aan de bouwtechnische regels voldoet. Het gaat om de bouwtechnische regels van hoofdstuk 4 (nieuwbouw) en 5 (verbouw) van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Die regels zijn de basis voor de beoordeling van de risico's. Extra aandacht is daarbij nodig van onderdelen die niet zichtbaar zijn als het bouwen klaar is. Denk aan wapening of isolatie.

Verder moet de risicobeoordeling ook de volgende punten meenemen:

De genoemde punten zijn alleen aan de orde als er een relatie is met de bouwtechnische regels in hoofdstuk 4 of 5 van het Bbl.

De kwaliteitsborger moet zelf de bouwtechnische risico's in kaart brengen. Vervolgens kan de kwaliteitsborger ze beoordelen en bepalen welke maatregelen nodig zijn om de risico's te voorkomen of te beperken. Andere partijen die bij de bouw betrokken zijn, kunnen hem of haar daarbij helpen. Bijvoorbeeld door bijvoorbeeld zelf risico's aan te dragen bij de kwaliteitsborger of ze samen te bespreken. Zo'n andere partij is bijvoorbeeld de aannemer of de gemeente.

Borgingsplan

De kwaliteitsborger moet voor de start van de bouwwerkzaamheden een borgingsplan vaststellen. Dit staat in artikel 3.80 van het . Dit borgingsplan moet de kwaliteitsborger baseren op de gemaakte risicobeoordeling.

In het borgingsplan moet staan:

  • welke maatregelen nodig zijn om de risico's in de risicobeoordeling te voorkomen of te beperken
  • hoe het ontwerp van het bouwplan en de uitvoering van de bouwwerkzaamheden voldoen aan de bouwtechnische voorschriften van het Bbl (in hoofdstuk 4 en 5)
  • op welke momenten de kwaliteitsborging plaatsvindt

Verder beschrijft het borgingsplan in ieder geval:

  • de totstandkoming ervan
  • de aard en omvang van de uit te voeren kwaliteitsborging
  • de eindverantwoordelijke personen voor de kwaliteitsborging
  • de manier waarop de verschillende onderdelen van het bouwplan in samenhang worden beoordeeld
  • de manier waarop integraal wordt beoordeeld of de bouwwerkzaamheden voldoen aan de voorschriften, bedoeld in de hoofdstukken 4 en 5 van het Bbl
  • in welke gevallen en op welke momenten het borgingsplan wordt geactualiseerd
  • welke normen of kwaliteitsverklaringen bouw (artikel 2.14, lid 2 en 3 Bbl) of gelijkwaardige maatregelen (artikel 2.4 Bbl) bij de bouwwerkzaamheden worden toegepast
  • op welke specifieke bouwwerkzaamheden de beoordeling ten minste is gericht. Hierbij moet de kwaliteitsborger rekening houden met de bijzondere lokale omstandigheden.
  • bij welke bouwwerkzaamheden rekening wordt gehouden met andere kwaliteitsborgingssystemen

Eisen aan de kwaliteitsborger

Een kwaliteitsborger heeft een actueel kennis- en opleidingsniveau en ervaring op het gebied van:

Dit volgt uit artikel 3.83 van het Bkl.

Een kwaliteitsborger moet opgenomen zijn in het register van de overheid (artikel 10.26e van het Omgevingsbesluit). Ga voor meer informatie naar de pagina Register kwaliteitsborgers en instrumentaanbieders van de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw.

Toegelaten instrumenten

Een kwaliteitsborger controleert op basis van toegelaten instrumenten voor kwaliteitsborging. Met instrument wordt een systeem bedoeld waarin wordt geborgd dat de kwaliteit van bouwwerken die klaar zijn voor gebruik ten minste voldoen aan de regels uit het Bbl.

Een instrument beschrijft op welke manier het toezicht (de kwaliteitsborging) moet worden ingericht en uitgevoerd. Het instrument moet voldoen aan wettelijk gestelde eisen. Ook moet het toegelaten zijn tot het stelsel voordat een kwaliteitsborger het mag toepassen.

Kwaliteitsborger verplicht bij bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1

Alleen voor meldingsplichtige technische bouwactiviteiten (bouwwerken in gevolgklasse 1), is een kwaliteitsborger verplicht. Zonder kwaliteitsborger kan er geen bouwmelding gedaan worden. Ook mag er niet begonnen worden met bouwen.

Opdrachtgever van de kwaliteitsborger

Zowel de opdrachtgever als de aannemer of een andere bij de bouw betrokken partij kan de opdrachtgever zijn van de kwaliteitsborger.

Onafhankelijkheid van de kwaliteitsborger

Voorwaarde is wel dat de kwaliteitsborger die wordt gecontracteerd onafhankelijk is (artikel 3.82 Bkl). Hij mag op geen enkele manier in een andere rol (dan als kwaliteitsborger) betrokken zijn bij het bouwproject. Dit betekent dat de kwaliteitsborger geen partij mag zijn die in een andere rol betrokken is bij ontwerp, advisering, productie, levering, installatie, bouw of inkoop van (onderdelen van) het bouwproject waarop de kwaliteitsborging betrekking heeft.

Een architect, adviseur, bouwer of een projectontwikkelaar kan dus geen kwaliteitsborger zijn in een project waar hij zelf direct of indirect ook bij het bouwproces is betrokken.

Nieuwe kwaliteitsborger op een project

Als tijdens een project, om wat voor reden dan ook, de kwaliteitsborger zijn werk neerlegt en er een nieuwe kwaliteitsborger wordt aangesteld, is geen nieuwe bouwmelding nodig. De wet schrijft dit niet voor, omdat de melding al is gedaan. Wel is het beëindigen van de overeenkomst een geval dat de kwaliteitsborger via het formulier 'strijdigheid' moet melden. Vervolgens kan de initiatiefnemer informatie op aanvraag overleggen, waaronder het nieuwe borgingsplan.

Verklaring van de kwaliteitsborger

Een kwaliteitsborger geeft een verklaring af wanneer het bouwwerk is gebouwd volgens de voorschriften. De verklaring van de kwaliteitsborger bestaat uit de volgende onderdelen:

  • opgave welk instrument is toegepast en de verklaring dat de kwaliteitsborger dat instrument ook mag gebruiken
  • verklaring dat de kwaliteitsborging zijn werkzaamheden heeft uitgevoerd volgens de in het instrument gestelde eisen
  • verklaring dat de kwaliteitsborger vindt dat het bouwwerk voldoet aan de bouwtechnische voorschriften zoals bedoeld in hoofdstuk 4 en 5 van het Bbl

Ingebruikname zonder gereedmelding is niet toegestaan (artikel 2.21 van het Bbl). Als delen die volgens de voorschriften van het Bbl verplicht zijn nog niet gereed zijn, zal een kwaliteitsborger geen verklaring kunnen afgeven bij oplevering. Gereedmelding is in dat geval niet mogelijk. Zie verder het voorbeeld over (semi-)casco opgeleverde bouwwerken.

Let op: een gebouw is niet per se af als u de gereedmelding doet. Het is 'Bbl-klaar'. Misschien zijn er nog werkzaamheden die niet onder de vergunningplicht vallen en in de twee weken voor ingebruikname worden gedaan.

Afwijkingen van de bouwtechnische voorschriften uit hoofdstuk 4 en 5 van Bbl, die het afgeven van een verklaring in de weg staan, worden direct gemeld. Dat doet de kwaliteitsborger bij:

  • de opdrachtgever
  • andere bij de bouwwerkzaamheden betrokken partijen
  • het bevoegd gezag

Dat wordt geregeld door het instrument voor kwaliteitsborging en ligt vast in artikel 3.86 lid Bbl. De kwaliteitsborger meldt dat via het formulier 'strijdigheid'.

Casco of semi-casco oplevering van woningen en bedrijfspanden

Vaak worden een zelfbouwwoning en bedrijfspanden 'casco' of 'semi-casco' opgeleverd. Dat betekent dat op het moment dat de aannemer de woning oplevert, een aantal werkzaamheden nog moeten worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld de badkamer, de keukeninrichting of de afwerking van wanden, vloeren en plafonds. Sommige werkzaamheden moeten zijn uitgevoerd om te voldoen aan de bouwregelgeving. Bijvoorbeeld, het tegelwerk in de badkamer of plaatsing van zonnepanelen. We noemen dat verder voor het gemak 'verplichte werkzaamheden'.

Is een opdrachtgever van plan een aantal verplichte werkzaamheden zelf uit te (laten) voeren en de aannemer is opdrachtgever voor de kwaliteitsborger? Dan moet er iets geregeld worden. Er kan immers pas een gereedmelding worden gedaan (inclusief compleet 'dossier bevoegd gezag' en verklaring van de kwaliteitsborger) als alle verplichte werkzaamheden zijn uitgevoerd. Het proces van kwaliteitsborging bij dat soort projecten is hieronder toegelicht.

  • Ingebruikname zonder gereedmelding is niet toegestaan (zie ook Verklaring van de kwaliteitsborger). In geval van een casco levering zijn delen van het bouwwerk niet klaar. Gaat dit om delen die volgens voorschriften van het Bbl verplicht zijn, dan zal een kwaliteitsborger geen verklaring kunnen afgeven en is gereedmelding dus niet mogelijk. De gereedmelding hoeft trouwens niet te wachten op de volledige afwerking van een bouwwerk. Werkzaamheden die niet vallen niet onder de bouwregelgeving kunnen ook na de gereedmelding plaatsvinden (zie ook Wanneer is geen kwaliteitsborger nodig).
  • Als de opdracht van de kwaliteitsborger niet verder gaat dan de oplevering, dan zijn er 2 mogelijkheden om alsnog te zorgen voor een verklaring zodat gereedmelding mogelijk is.
  1. De opdrachtgever kan zelf een aanvullende opdracht aan de kwaliteitsborger geven om de laatste openstaande punten af te ronden.
  2. De kwaliteitsborger kan aan de opdrachtgever schriftelijk aangeven dat het bouwwerk met uitzondering van de casco punten voldoet. De opdrachtgever kan dan met een eigen (nieuwe) kwaliteitsborger de resterende punten afronden.

Kwaliteitsborger en illegale bouw

Bij een bouwwerk gebouwd zonder bouwmelding (ook een onvolledige bouwmelding is geen melding) moet de illegale bouw gelegaliseerd worden. Dat was vóór de Wkb ook zo. In het verleden gebeurde dat legaliseren door alsnog een vergunning aan te vragen. Voor een bouwactiviteit die nu valt onder gevolgklasse 1 is een vergunning aanvragen niet meer mogelijk. De illegale bouwer zal alsnog een kwaliteitsborger in de arm moeten nemen. Die moet op basis van beschikbare informatie nagaan of hij een verklaring kan afgeven. Pas als blijkt dat dat niet kan, is het bevoegd gezag aan zet. Dat zal dan op basis van de informatie van de kwaliteitsborger bepalen in hoeverre handhaven wel of niet aan de orde is. In eerste instantie is dus de illegale bouwer aan zet. Hij moet er met de kwaliteitsborger uit zien te komen. Dat zal geen eenvoudige klus worden en het zal de nodige kosten met zich meebrengen. Zie artikel 2.18 van het Bbl en de Nota van toelichting, paragraaf 4.2.

Koppeling aan bouwactiviteit

Wat een kwaliteitsborger moet doen, is gekoppeld aan de bouwactiviteit. De kwaliteitsborger moet de kwaliteit van de bouwactiviteit borgen. De kwaliteitsborger moet bij een verbouwing alleen de fysiek gewijzigde onderdelen beoordelen (dus niet de onderdelen van het bouwwerk die ongewijzigd zijn).

Rol bevoegd gezag

Bij de oplevering moet een dossier worden opgesteld voor het 'bevoegd gezag' (meestal de gemeente). Zonder dit dossier mag de woning niet worden gebruikt. In sommige gevallen zal de opdrachtgever zijn bouwwerk in gebruik nemen voordat de laatste cascopunten zijn opgelost. Het bevoegd gezag kan – wanneer duidelijk is dat de casco punten zijn belegd bij een (nieuwe) kwaliteitsborger – volgens het begrip 'zicht op legalisatie' voorlopig afzien van handhaven. De gemeente kan in dat geval bijvoorbeeld schriftelijk aangeven binnen welke termijn de kwaliteitsborger alsnog een gereedmelding moet doen.

Wanneer is geen kwaliteitsborger nodig?

De kwaliteitsborger richt zich niet op zaken waarvoor geen bouwtechnische regels van hoofdstuk 4 (nieuwbouw) en 5 (verbouw) van het Bbl gelden. Enkele voorbeelden van situaties waarbij geen kwaliteitsborger nodig is en die ook na de gereedmelding gedaan mogen worden:

  • Leggen van houten of parketvloeren en bijbehorende vloerafwerking
  • Werkzaamheden als stuc- en schilderwerk
  • Plaatsen van keukens
  • Afmonteren van sanitair in badkamer en toilet (alleen waterdichte wand- en vloerafwerkingen zijn verplicht)
  • Overige stoffering van de woning


Gelijkwaardige maatregel

Gelijkwaardige maatregel als bedoeld in artikel 4.7, Omgevingswet. Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

Uitleg

Een gelijkwaardige maatregel is een alternatief voor een verplichte maatregel. Artikel 4.7, lid 1, Omgevingswet bepaalt dat met een gelijkwaardige maatregel ten minste hetzelfde resultaat wordt bereikt als met de voorgeschreven maatregel.

Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl)

Het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) is een van de 4 algemene maatregelen van bestuur (AMvB's) onder de Omgevingswet.

Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)

Het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) is één van de 4 algemene maatregelen van bestuur (AMvB's) onder de Omgevingswet. Het Bbl bevat regels over bouwwerken.