Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), ook wel kortweg Wet kwaliteitsborging genoemd, verplaatst de toetsing aan de bouwtechnische eisen van een bouwwerk van de gemeente naar een onafhankelijke partij, de zogenoemde kwaliteitsborger. Dit geldt niet direct voor alle bouwwerken, maar gaat in fases.

Inhoud van deze pagina

Doel van de Wet kwaliteitsborging

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen heeft als doel de bouwkwaliteit te verbeteren. De toets vooraf op de bouwplannen wordt vervangen door de toets in de praktijk. Dit gebeurt op de bouwplaats zelf, tijdens het bouwproces. Deze toets in de praktijk wordt (in eerste instantie voor bouwwerken in gevolgklasse 1) door onafhankelijke kwaliteitsborgers uitgevoerd. Daarnaast wordt de aansprakelijkheid van de bouwer vergroot voor bouwfouten.

Teksten Wet kwaliteitsborging

Hieronder vindt u de teksten van de Wet kwaliteitsborging en het Besluit kwaliteitsborging.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Stb. 2019–382)
Besluit kwaliteitsborging voor het bouwen (Stb. 2022–145)

Alle documenten over de Wet kwaliteitsborging staan in dossier 34 453 van de Tweede Kamer. Het is de bedoeling dat deze wet tegelijk met de Omgevingswet in werking treedt.

Gefaseerde invoering van de wet

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet start de stapsgewijze inwerkingtreding van de Wkb.

Tot en met 2024 bouwwerken in laagste risicoklasse

De Wkb geldt naar verwachting tot en met 2024 alleen voor bouwwerken in de laagste risicoklasse (gevolgklasse 1). Dit zijn bijvoorbeeld eengezinswoningen en kleinere bedrijfspanden. Een uitgebreide lijst vindt u op de pagina Meldingsplichtige bouwactiviteiten. Uiterlijk 3 jaar na de inwerkingtreding van de Wkb zal een evaluatie plaatsvinden.

Vanaf 2025 bouwwerken in hogere risicoklassen

Afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie volgen vanaf 2025 (al dan niet gelijktijdig) de bouwwerken in hogere risicoklassen. Dit zijn bijvoorbeeld bibliotheken en onderwijsgebouwen (gevolgklasse 2) en voetbalstadions en ziekenhuizen (gevolgklasse 3). Hierdoor kunnen bouwbedrijven en gemeenten stap voor stap ervaring opdoen met het nieuwe toezicht in de bouw.

Ga voor meer informatie over dit nieuwe stelsel naar de websites van Stichting IBK en Rijksoverheid.

Overgangsrecht

In de Wkb staat dat voor de verschillende artikelen of onderdelen daarvan, verschillende ingangsdata kunnen worden vastgesteld. Op het moment dat de wet in werking treedt, moet u dus goed opletten welke onderdelen vanaf welke datum in werking treden.

Publiekrechtelijk

Vanaf het moment van invoering van de Wkb gelden de nieuwe regels voor kwaliteitsborging voor vergunningen die vanaf dat moment worden aangevraagd. Voor vergunningen die al zijn aangevraagd, blijft het huidige stelsel gelden. Ook voor lopende bezwaar- en beroepsprocedures geldt de Wkb niet. Voor een proefproject kunt u al wel werken volgens het systeem van de Wkb.

Privaatrechtelijk

Met de Wkb wordt de positie van particuliere en zakelijke bouwconsumenten versterkt door de onderstaande aanpassingen in het Burgerlijk Wetboek:

Aansprakelijkheid na oplevering (wijziging art. 7.758 BW)
Financiële informatieplicht aannemer (wijziging art. 7.765a BW)
Waarschuwingsplicht aannemer (wijziging art. 7:754 BW)
Opleverdossier (wijziging art. 7:757a BW)
Opschortingsrecht (5%-regel) (wijziging art. 7:768 BW)

Overgangswet nieuw Burgerlijk Wetboek

Voor de wijzigingen in het Burgerlijk Wetboek is de Overgangswet nieuw Burgerlijk Wetboek van belang. Met de invoering van de Wkb wordt in de Overgangswet een nieuw artikel opgenomen. Hierin is bepaald dat de wijzigingen van het Burgerlijk Wetboek niet van toepassing zijn op al gesloten aannemingsovereenkomsten. De wijzigingen gelden voor overeenkomsten die vanaf het moment van de inwerkingtreding zijn gesloten.

Let op: over de wijziging van de waarschuwingsplicht en de overlegging van een opleverdossier is niets vermeld in de Overgangswet nieuw Burgerlijk Wetboek. Hierdoor hebben deze artikelen directe werking en gelden daarmee ook voor bestaande overeenkomsten.

Consumentendossier

In de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is geregeld dat de aannemer na afronding van een bouwproject informatie over wat er gebouwd is aanlevert aan zijn opdrachtgever. De set aan informatie wordt het consumentendossier genoemd. Hierin laat de aannemer zien wat er gebouwd is en geeft hij informatie over onderhoud van het bouwwerk. De opdrachtgever kan op basis van het dossier – voorafgaand aan de oplevering – nagaan of de aannemer gebouwd heeft wat is afgesproken. Het Burgerlijk Wetboek (BW), artikel 7:757a, geeft een beschrijving op hoofdlijnen van de inhoud van het consumentendossier. Een verdere uitwerking is niet wettelijk geregeld. Wat er uiteindelijk in het dossier komt spreken opdrachtgever en opdrachtnemer af. Dit kunnen ze het beste in de aannemingsovereenkomst afspreken. Eventueel kan de norm NPR 8092 gebruikt worden om dit vast te leggen. Het consumentdossier is niet verplicht: partijen kunnen ook afspreken dat er geen dossier wordt overlegd bij oplevering. Wordt er niets afgesproken, dan geldt de tekst van het Burgerlijk Wetboek. De gemeente en de kwaliteitsborger zijn niet betrokken bij het consumentendossier. Een deel van de inhoud van het consumentendossier is mogelijk ook te gebruiken voor het dossier voor het bevoegd gezag. Het ligt dan ook voor de hand dat de inhoud van beide dossiers op elkaar wordt afgestemd. Lees meer in de factsheet over het consumentendossier op de website van de stichting IBK.

Aansprakelijkheid

Als sprake is van een gebrek bij een bouwproject, is de aannemer niet langer gevrijwaard van aansprakelijkheid na oplevering. In dat geval ligt de aantoonplicht/bewijslast bij de opdrachtgever. De aannemer is primair aansprakelijk voor dat gebrek. Zie artikel 7:758, lid 4 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Dit lid geldt niet voor aannemingsovereenkomsten die zijn gesloten voor de inwerkingtreding van de Wet kwaliteitsborging (Wkb). In dat geval geldt nog gewoon artikel 7:758. lid 3 BW.

Bouwveiligheidsplan in relatie tot de Wet kwaliteitsborging (Wkb)

Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet is voor bouw- en sloopwerkzaamheden een veiligheidsplan verplicht. Ook moet een veiligheidscoördinator worden aangesteld als er risico's zijn voor de veiligheid rondom deze werkzaamheden. Lees meer over Veiligheid bij bouw- en sloopactiviteit.

In de definitieve versie van de regeling bouw- en sloopveiligheid komt een informatieplicht die regelt dat bij bouwen met vergunning of melding een risicomatrix moet worden aangeleverd. Die informatieplicht komt in hoofdstuk 7. Dit staat dus geheel los van de Wkb.

Het is overigens altijd aan de initiatiefnemer om te zorgen voor de benodigde gegevens rondom bouw- en sloopveiligheid. Dit kan de kwaliteitsborger niet doen. In de toelichting is zelfs nadrukkelijk genoemd dat de kwaliteitsborger ook niet de coördinator kan zijn.

Wkb en Bbl

Het Besluit kwaliteitsborging wijzigt het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). De Wet kwaliteitsborging wordt via het Bbl nader ingevuld en uitgewerkt. Het stelsel van kwaliteitsborging versterkt het toezicht op de bouwkwaliteit. De nadruk ligt minder op de toets vooraf van bouwplannen. In plaats daarvan ligt de nadruk op een uitgebreide toets van het bouwwerk door een onafhankelijke kwaliteitsborger, tijdens de bouw en bij oplevering.

Verschillende categorieën bouwactiviteiten

In het nieuwe stelsel ontstaan er 3 categorieën van bouwactiviteiten:

In alle gevallen moet aan de (technische) regels uit het Bbl voldaan worden.

Werkwijze meldingsplichtige technische bouwactiviteit

Voor meldingsplichtige bouwwerken moet op grond van artikel 2.15 van het Bbl een bouwmelding worden ingediend bij het bevoegd gezag. Dat is meestal de gemeente. Het is verboden de activiteit te starten zonder de melding te doen. Voor ingebruikname van een meldingsplichtig bouwwerk moet een gereedmelding worden ingediend bij het bevoegd gezag (artikel 2.15 Bbl).

Op de pagina Werkwijze bouwmelding leest u hoe het proces van bouwmelding en gereedmelding in elkaar zit.

Vergunningvrije gevallen technische bouwactiviteit

In artikel 2.15db van het Bbl zijn de vergunningvrije en meldingsvrije gevallen voor de bouwactiviteit opgenomen.

Bouwactiviteiten die momenteel vergunningvrij zijn, blijven vergunningvrij onder het nieuwe stelsel van kwaliteitsborging.

Proefproject starten

Bij proefprojecten werken gemeenten samen met aannemer of architect, kwaliteitsborger en, waar mogelijk, opdrachtgever aan de uitvoering van projecten. Bij een proefproject wordt nu al volgens de regels van de Wkb gewerkt. Dit houdt onder meer in dat er geen toets vooraf is of het gebouw voldoet aan de bouwtechnische eisen. Er vindt vooraf wel een risicobeoordeling plaats. Een onafhankelijke kwaliteitsborger ziet toe op de bouwkwaliteit.

Wilt u een proefproject starten? Ga naar Startpakket proefprojecten Wkb op de website van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Video met stappenplan

Op de website rijksoverheid.nl vindt u een korte video over een stappenplan over de toepassing in de praktijk.

Factsheets over de Wkb

Meer informatie vindt u in de factsheets over bouwen onder kwaliteitsborging, meldingen, gevolgklassen en bijzondere lokale omstandigheden van Stichting IBK (Instituut voor Bouwkwaliteit).