Reikwijdte vergunningplicht milieubelastende activiteiten

Voor milieubelastende activiteiten kan een vergunningplicht gelden. Op deze pagina bespreken we hoe de vergunningplichten voor milieubelastende activiteiten van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) werken.

Op deze pagina:

Vergunningplicht afdeling 3.2 Bal: activiteiten die bedrijfstakken overstijgen

In afdeling 3.2 staan milieubelastende activiteiten die 'bedrijfstakken overstijgen': ze zijn niet gebonden aan een specifieke bedrijfstak. Sommige zijn vergunningplichtig, andere niet. Sommige zijn volledig vergunningplichtig, andere gedeeltelijk. Functioneel ondersteunende activiteiten zijn bij deze activiteiten geen onderdeel van de activiteit of de vergunningplicht. Als een vergunningplicht uit afdeling 3.2 een IPPC-installatie of een andere milieubelastende installatie is, kunnen wel meer activiteiten onder de vergunningplicht vallen. Dit vanwege de brede definities van deze begrippen.

Let op: een activiteit uit afdeling 3.2 kan als zelfstandige activiteit niet vergunningplichtig zijn, maar toch onder een vergunningplicht elders in het Bal vallen. Dit kan het geval zijn bij een "brede" vergunningplicht. Denk bijvoorbeeld aan vergunningplichten die gelden voor een IPPC-installatie of een andere milieubelastende installatie. Zie bijvoorbeeld voorbeeld 2 en 3, verderop op deze pagina.

Er kan discussie zijn over de vraag wat precies onder de omschrijving van de vergunningplicht valt. Enkele voorbeelden uit de nota van toelichting die dit wat helderder kunnen maken:

Onder het opslaan van bepaalde stoffen valt ook het laden en lossen van deze stoffen.
Onder het aanleggen en gebruiken van een bodemenergiesysteem valt ook het vooronderzoek en het onderhouden en schoonspoelen van aangelegde systemen.
Onder het opslaan in een opslagtank valt ook het vullen of legen van de opslagtank met een tankwagen.

Voorbeeld 1

Artikel 3.11 (aanwijzing milieubelastende activiteiten)

Als milieubelastende activiteit als bedoeld in artikel 2.1 wordt aangewezen het opwekken van elektriciteit met een windturbine met een rotordiameter van meer dan 2 m.
Onder de aanwijzing valt niet het opwekken van elektriciteit met een windturbine die deel uitmaakt van een windpark in de Noordzee als bedoeld in paragraaf 7.2.3.

Artikel 3.13 (aanwijzing vergunningplichtige gevallen)

Het verbod, bedoeld in artikel 5.1, tweede lid, van de wet, om zonder omgevingsvergunning een milieubelastende activiteit te verrichten, geldt voor de milieubelastende activiteit, bedoeld in artikel 3.11, voor zover het gaat om een windpark met 3 of meer windturbines.
De vergunningplicht geldt alleen voor een windpark met ten minste 3 windturbines dat niet in de Noordzee ligt. Functioneel ondersteunende activiteiten zijn geen onderdeel van de activiteit en geen onderdeel van de vergunningplicht.

Voorbeeld 2

Artikel 3.40d (aanwijzing milieubelastende activiteiten)

Als milieubelastende activiteit als bedoeld in artikel 2.1 wordt aangewezen het verbranden van bedrijfsafvalstoffen of gevaarlijke afvalstoffen:

in een andere milieubelastende installatie, of
buiten een installatie.

Artikel 3.40e (aanwijzing vergunningplichtige gevallen)

De vergunningplicht geldt onder andere voor het verbranden van afval in een andere milieubelastende installatie. Door het gebruik van dit begrip vallen veel meer zaken dan alleen de afvalverbrandingsinstallatie zelf onder de vergunningplicht.

Voorbeeld 3

Artikel 3.41 (aanwijzing milieubelastende activiteiten)

Als milieubelastende activiteiten als bedoeld in artikel 2.1 wordt aangewezen:

het exploiteren van een IPPC-installatie voor het behandelen van afvalwater, bedoeld in categorie 6.11 van bijlage I bij de Richtlijn industriële emissies Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup).

Artikel 3.42 (aanwijzing vergunningplichtige gevallen)

Beide artikelen noemen geen functioneel ondersteunende activiteiten. Maar omdat de hele IPPC-installatie vergunningplichtig is, zal een groot gedeelte van die activiteiten toch onder de vergunningplicht vallen.

Vergunningplicht afdeling 3.3 Bal: complexe bedrijven

Bij complexe bedrijven geldt de vergunningplicht in principe voor de hele locatie.

Voorbeeld 4

Artikel 3.57 (aanwijzing milieubelastende activiteiten)

Als milieubelastende activiteit als bedoeld in artikel 2.1 wordt aangewezen het exploiteren van een IPPC-installatie voor het raffineren van aardolie en gas, bedoeld in categorie 1.2 van bijlage I bij de Richtlijn industriële emissies Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup).
De aanwijzing omvat ook andere milieubelastende activiteiten die worden verricht op dezelfde locatie die dat exploiteren functioneel ondersteunen.

Artikel 3.58 (aanwijzing vergunningplichtige gevallen)

Zowel de hele IPPC-installatie, inclusief alle activiteiten die daarbij horen, als de functioneel ondersteunende activiteiten vallen onder de vergunningplicht. Het is bijzonder onwaarschijnlijk dat er nog activiteiten op het terrein zijn die niet onder een van deze twee termen vallen.

Vergunningplicht bij activiteiten uit afdeling 3.4 tot en met 3.9

De vergunningplichten van afdeling 3.4 tot en met 3.9 verschillen onderling sterk. Soms vallen functioneel ondersteunende activiteiten onder de vergunningplicht, soms niet. Soms geldt de vergunningplicht voor een andere milieubelastende installatie. Soms voor een IPPC-installatie. U moet een artikel met een vergunningplicht dus telkens goed doorlezen om de reikwijdte van de vergunningplicht helder te krijgen.

Let op: een activiteit uit afdeling 3.4 tot en met 3.9 kan als zelfstandige activiteit niet vergunningplichtig zijn, maar toch onder een vergunningplicht elders in het Bal vallen. Dit kan het geval zijn bij een "brede" vergunningplicht. Denk bijvoorbeeld aan vergunningplichten die gelden voor een IPPC-installatie of een andere milieubelastende installatie. Zie bijvoorbeeld voorbeeld 7.

Voorbeeld 5

Artikel 3.173 (aanwijzing milieubelastende activiteiten)

Als milieubelastende activiteit als bedoeld in artikel 2.1 wordt aangewezen het exploiteren van een zuiveringtechnisch werk.
De aanwijzing omvat ook andere milieubelastende activiteiten die worden verricht op dezelfde locatie die dat exploiteren functioneel ondersteunen.

Artikel 3.174 (aanwijzing vergunningplichtige gevallen)

Op grond van de artikelen hierboven geldt de vergunningplicht alleen voor de kernactiviteit. Niet voor de functioneel ondersteunende activiteiten. Artikel 3.174 verwijst namelijk alleen naar het eerste lid van artikel 3.173.

Voorbeeld 6

Artikel 3.296 (aanwijzing milieubelastende activiteiten)

Als milieubelastende activiteit als bedoeld in artikel 2.1 wordt aangewezen het bieden van gelegenheid voor het tanken van voertuigen of werktuigen.
De aanwijzing omvat ook andere milieubelastende activiteiten die worden verricht op dezelfde locatie die dat bieden van gelegenheid functioneel ondersteunen.

Artikel 3.297 (aanwijzing vergunningplichtige gevallen)

LNG, of
waterstof

De vergunningplicht van artikel 3.297 geldt voor een gedeelte van de milieubelastende activiteit. Alleen het tanken met LNG of waterstof is vergunningplichtig. Dit volgt uit het gebruik van de term 'voor zover het gaat om'. De functioneel ondersteunende activiteiten van artikel 3.296, tweede lid, vallen dus niet onder de vergunningplicht.

Voorbeeld 7

Artikel 3.103 (aanwijzing milieubelastende activiteiten)

Als milieubelastende activiteiten als bedoeld in artikel 2.1 worden aangewezen:
1. het exploiteren van een IPPC-installatie voor het behandelen van het oppervlak van metalen of kunststoffen door een elektrolytisch of chemisch procedé, bedoeld in categorie 2.6 van bijlage I bij de Richtlijn industriële emissies Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup), als het oppervlak van metalen wordt behandeld
2. het verwerken van metalen door smeden met hamers, smelten, legeren, gieten, walsen, trekken of klinken
3. het op metaal aanbrengen van anorganische deklagen, conversielagen of deklagen van gesmolten metaal
4. het behandelen van het oppervlak van metalen door een elektrolytisch of chemisch procedé
5. het harden en gloeien van metalen en het diffunderen van stoffen in het metaaloppervlak
6. het maken van producten van metaal
De aanwijzing omvat ook andere milieubelastende activiteiten die worden verricht op dezelfde locatie die de activiteiten, bedoeld in het eerste lid, functioneel ondersteunen.
Onder de aanwijzing vallen niet de activiteiten, bedoeld in het eerste lid, onder b tot en met f, als deze alleen worden verricht:

tijdens het verrichten van een bouwactiviteit of sloopactiviteit of het aanleggen, wijzigen of verwijderen van een weg
bij een huishouden of bij het uitoefenen van beroep of bedrijf aan huis
voor educatieve doelen, of
tijdens het maken, onderhouden, repareren en behandelen van de scheepshuid van vaartuigen of drijvende werktuigen, bedoeld in paragraaf 3.4.11.

Artikel 3.104 (aanwijzing vergunningplichtige gevallen: IPPC-installatie)

Het verbod, bedoeld in artikel 5.1, tweede lid, van de wet, om zonder omgevingsvergunning een milieubelastende activiteit te verrichten, geldt voor de milieubelastende activiteiten, bedoeld in artikel 3.103, voor zover het gaat om het exploiteren van een IPPC-installatie voor het behandelen van het oppervlak van metalen of kunststoffen door een elektrolytisch of chemisch procedé, bedoeld in categorie 2.6 van bijlage I bij de Richtlijn industriële emissies Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup).

Op grond van de artikelen hierboven geldt er alleen een vergunningplicht voor een IPPC-installatie als bedoeld in artikel 3.103, eerste lid, onder a. Dit volgt uit het gebruik van de term 'voor zover het gaat om'. Door de brede definitie van het begrip IPPC-installatie kunnen toch andere activiteiten in hetzelfde bedrijf ook onder de vergunningplicht vallen. Bijvoorbeeld:

andere activiteiten uit artikel 3.103, eerste lid die tot de IPPC-installatie behoren
functioneel ondersteunende activiteiten die tot de IPPC-installatie behoren

Bijzondere gevallen

Er zijn een paar bijzondere gevallen waarbij de vergunningplicht wat afwijkt:

Spoorwegemplacementen: bij spoorwegemplacementen geldt de vergunningplicht van artikel 3.295b voor alle activiteiten op het emplacement.
Mijnbouwactiviteiten: zie hiervoor de pagina Milieuregels voor mijnbouw
Bij defensieactiviteiten geldt de vergunningplicht meestal voor het hele terrein waar de activiteit plaatsvindt en alle activiteiten daarop. Zie hiervoor de pagina Milieuregels voor defensie.

Terminologie bij de artikelen

In de artikelen met de aanwijzing van de milieubelastende activiteit en de artikelen met de vergunningplicht staan begrippen die wat extra uitleg nodig hebben:

'IPPC-installatie'

De definitie van IPPC-installatie is zeer breed. De installatie omvat niet alleen de omschreven activiteit zelf, maar ook andere activiteiten op dezelfde locatie die:

rechtstreeks samenhangen met de activiteit
technisch in verband staan met de activiteit, en
gevolgen hebben voor emissies en verontreiniging

Daarnaast geldt de vergunningplicht voor een IPPC-installatie meestal ook voor functioneel ondersteunende activiteiten. Een vergunningplicht voor een IPPC-installatie zal dus in de meeste gevallen voor het hele bedrijf gelden. Lees voor een beter begrip van wat er allemaal bij een IPPC-installatie hoort de pagina Dit verstaat het Bal onder een installatie.

'Kernactiviteit'

De kernactiviteit is de aangewezen activiteit zelf. Dus zonder eventuele functioneel ondersteunende activiteiten. Er valt meer onder de kernactiviteit dan u misschien denkt. Ook milieubelastende activiteiten die niet expliciet zijn genoemd, kunnen onder de kernactiviteit vallen. Zo horen bij de milieubelastende activiteit 'tankstation' ook de opslagtanks voor benzine en diesel. Wij leggen dit verder uit op onze pagina over de aanwijzing van milieubelastende activiteiten in het Bal.

'Andere milieubelastende installatie'

Soms gebruikt het Bal de term 'andere milieubelastende installatie'. Versimpeld uitgelegd is dit een milieubelastende activiteit die geen IPPC-installatie is, plus alle activiteiten op dezelfde locatie die gevolgen kunnen hebben voor de emissies en verontreiniging. Nadere uitleg hierover staat bij: Dit verstaat het Bal onder een installatie. In de definitie zit al besloten dat de meeste functioneel ondersteunende activiteiten onderdeel zijn van dit begrip.

'Functioneel ondersteunende activiteiten'

Vaak geldt een vergunningplicht niet alleen voor de kernactiviteit, maar ook voor functioneel ondersteunende activiteiten. Functioneel ondersteunende activiteiten zijn activiteiten die de functie van de kernactiviteit ondersteunen. Ze vallen niet onder de omschrijving van de milieubelastende activiteit zelf, maar zijn er wel onderdeel van. Wij leggen dit begrip verder uit op de pagina De aanwijzing van milieubelastende activiteiten in het Bal.

'Voor zover het gaat om'

In afdeling 3.4 tot en met 3.9 wordt de formulering 'voor zover het gaat om' gebruikt om de vergunningplicht te beperken tot een gedeelte van de milieubelastende activiteit. De vergunningplicht omvat dan alleen het gedeelte van de milieubelastende activiteit na 'voor zover het gaat om'.

Bedenk hierbij dat er ook zaken onder de vergunningplicht kunnen vallen, die niet expliciet staan in het zinsdeel na 'voor zover het gaat om'. Zie onder kernactiviteit.

Er zijn overigens ook gevallen waarin de vergunningplicht voor een gedeelte van de milieubelastende activiteit geldt zonder dat er 'voor zover het gaat om' in het artikel staat.

Meer informatie

Zie ook onze andere pagina's over de vergunningplicht voor milieubelastende activiteiten.

Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)

Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) is één van de 4 algemene maatregelen van bestuur (AMvB's) onder de Omgevingswet. Het Bal bevat regels van het Rijk over activiteiten in de fysieke leefomgeving.

Richtlijn industriële emissies en veehouderijen (Rie)

Richtlijn 2010/75/EU van het Europees Parlement en de Raad van 24 november 2010 over industriële emissies (geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging) (PbEU 2010, L 334). Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.

De Richtlijn industriële emissies is op 15 juli 2024 inhoudelijk gewijzigd door richtlijn 2024/1745. Hierbij wordt ook de naam van de richtlijn aangepast tot Richtlijn industriële emissies en veehouderijen.

Ga naar de geconsolideerde tekst van de Richtlijn industriële emissies.

Meer informatie staat op Richtlijn industriële emissies en veehouderijen (Rie).